Бізге қайтадан заңға енгізілетін түзетулерді ұсынады

БАҚ туралы жаңа заң бойынша көп жылдық жұмыс жүріп жатыр, Ақпарат және қоғамдық даму министрлігі у-шусыз жаңа жобаның тұжырымдамасын әзірлеп, ақпарат мәселелері бойынша заңнамалық актілерге толықтырулар мен өзгерістер енгізу үшін ашық үкімет порталында шығарды... Құжат (авторлары анонимді әрқашан да) жоғары лауазымды тұлғалардың тапсырмасы бойынша әзірленген, талқылауға  12 сәуірге дейін 2 апта бөлінген.

Жаңа заң бойынша жұмысты ешкім тоқтатқан жоқ, бірақ бұл көп жылдық,  кезек күттірмейтін міндеттер бар, - деп түсіндірді Ақпарат және коммуникациялар министрлігі БАҚ саласындағы мемлекеттік саясат департаментінің директоры Бекзат Рахимов (қайта құрылған министрлікте қазір лауазымы басқа). Жобаның тұжырымдамасы қандай шұғыл міндеттерді шешеді?

Тұжырымдаманың алғашқы үш жаңалығы телевидениеге қатысты.

1.Авторлар «OTAU TV» хабар тарату деңгейі НЗСО-мен салыстырғанда / тіркелмеген шетелдік спутниктік операторлар / төмен болып қалуда», «шетелдік спутниктік қабылдау құрылғыларын пайдаланатын Қазақстан азаматтары ҚР ақпараттық кеңістігінен тыс өмір сүреді» деп қорқады. Жағдайды жақсарту үшін, НЗСО орнату үшін жазалауды, ал ешкім жазалаудан қашпауы үшін, «жоғарыда аталған бұзушылық фактілерін анықтау бойынша жергілікті атқарушы органдардың құзыретін толықтыру» ұсынылады. Кешіріңіз, ал азаматтардың ақпаратқа кедергісіз қол жеткізу құқығы қайда? Кім біздің не көретінімізді шешетін құқыққа ие, кім Конституцияға қол сұғуға құқылы?

2.Біздің уәкілетті орган жаңа өкілеттіктер беруді, атап айтқанда – жарғылық капиталдағы мемлекеттік ақшамен теле-радиокомпаниялардың қызметіне араласуды қалайды. Тұжырымдама авторлары бұл оларға аудиторияны кеңейтуге және көрермендерді сапалы ақпаратпен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді деп есептейді.

3.Барлық БАҚ үшін үшінші ұсыныс, ең маңыздысы әлсіз алкоголді (слабоалкогольной) өнімдерді жарнамалауға рұқсат ету. Ол 2017 жылғы түзетулер жобасында болды. Бірақ ІІМ министрлігі маскүнемдікпен күресіп, қарсы шықты және норманы алып тастады.

4.Шетелдік арналарды ретрансляциялау кезінде шетелдік жарнамаға тыйым салынған уақыттан бастап оның орнына қара саңылаулар пайда болады. Енді оларды рұқсат етілген жарнамамен толтыру ұсынылады.

5.«Уәкілетті органның ақпараттық тапсырысты бөлуді түзетудің нақты тетіктері жоқ» деп тұжырымдалады. Әзірше осы тетіктер іздестіріліп, екі жылға өңірлік мемлекеттік ақпараттық тапсырысты Мемлекеттік сатып алу жүйесінен шығару ұсынылады. Жергілікті БАҚ сыйлықтарын, әкімдіктерден басқа ешқандай ақшаны жиі көрмейді.

6.Иә, егер республикалық бюджет комиссиясы және басқа да органдар келісетін болса, салық жеңілдіктерінің мүмкіндіктері туралы айтылады. Сыйақының түрлері көрсетілмеген, бірақ үміттендіреді.

7.Тұжырымдаманың ең үлкен әрі жан-жақты тармағы - ақпаратқа қол жеткізу туралы. Онда министрліктің мемлекеттік тапсырысы бойынша өткен жылы «Азаматтар мен кәсіби медиа ұйымдардың Қазақстандағы ақпаратқа: аймақтар мен орталықтарға қол жеткізуін қамтамасыз ету» туралы Білім ЖШС жасаған зерттеу қолданылған. Зерттеуде және ЭЫДҰ зерттеулеріне мол сілтеме жасай отырып, Тұжырымдамада «Ақпаратқа қол жеткізу туралы» заңның кемшіліктері туралы және оны жүзеге асыру туралы сенімді және көп пікірталастар жасалады. Нәтижесінде заңға бірнеше терминдерді енгізу ұсынылады және қайтадан Ақпарат министрлігінің өкілеттіктеріне қамқорлық жасау ұсынылады: «Уәкілетті органның құзыреттілігін заңнамалық деңгейде анықтау қажет». Алайда, ЭЫДҰ тұжырымдамасында айтылғандай: сұраулар туралы ақпарат беру мерзімін бұзғаны үшін әкімшілік жауапкершілік жоқ, ақпаратқа қол жеткізу құқығын қасақана бұзған жағдайда қылмыстық жауапкершілікке тартылмайды, «Ақпаратқа қол жеткізу туралы» Қазақстан Республикасының заңында ешқандай ереже жоқ, информаторларды қорғау үшін - бұл бос орындардың толтырылуын ұсынады.

Құрғақ қалдықта не? Шенеуніктерге-өкілеттіктер көп, журналистерге-одан да қатаң қадағалау және бақылау, кейбір кілемшелердің тұмшаланған уәделері, азаматтарға – мұқият іріктелген, яғни көп сатылы цензурадан өткен «дұрыс ақпарат».

«Әділ сөз» бұл мәтінді ашық нормативтік құқықтық актілердің веб-сайтының түсініктемелер бөлімінде жариялады https://legalacts.egov.kz/npa/view?id=2324601 Талқылауды жалғастырамыз ба?