Қазақстандағы сөз бостандығының бұзылуы 2022 жылғы 24 қараша мен 1 желтоқсан аралығы

«Әділ сөз» сөз бостандығын қорғау халықаралық қоры 2022 жылдың 24 қараша мен 1 желтоқсан аралығындағы Қазақстандағы пікір білдіру, ақпарат алу және тарату құқығы жағдайына зерттеу жүргізді.

24 қараша

Анастасия Новикова, «Отырар» ТК (Шымкент)

МҚІАД-де «Электрондық үкіметтің» инновациясына түсініктеме берілген жоқ

eGov.kz сайтында «Электрондық үкімет» жұмыс берушілерге арналған тегін мемлекеттік қызметті іске қосқаны туралы жаңалық жарияланды. Ол арқылы өтініш берушінің сыбайлас жемқорлықпен жауапкершілікке тартылған тартылмағанын білуге болады. Толығырақ мәлімет алу үшін «Отырар» телеарнасының тілшісі Анастасия Новикова ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің Шымкент қаласы бойынша департаментіне жүгінді. Олар басқарма бастығының сұхбат беретінін айтып, күтуді өтінді. Нәтижесінде департамент мүлде түсініктеме берген жоқ.

25 қараша

Elmedia және Orda.kz (Алматы)

Elmedia және Оrda редакцияларына жасалған шабуыл туралы іс қылмыстық кодекстің үш бабы бойынша тергелуде

Қазан айының басынан бері Orda.kz және ElMedia редакцияларына шабуыл жасалды. Белгісіз біреулер кеңсе терезелерінің астына қоқан-лоққы сөздер жазып, терезелерін сындырып, бас редактор Гүлнәр Бажкенованың жыртылған суреті аузына салынған шошқаның кесілген басын Orda.kz редакциясына жіберді. ElMedia басшысы Гүлжан Ерғалиеваның телефон нөмірі секс-қызмет көрсететін сайттарда жарияланды.

Бұл фактілер құқық қорғаушылардың ҚР Президентіне, Бас прокуратураға, ІІМ-ге және салалық министрлікке әйел журналистердің қауіпсіздігіне жасалған қастандық туралы әрбір істі тергеуді бақылауға алуды сұрап мәлімдеме жасауына себеп болды.
25 қарашада полиция ElMedia кеңсесіне шабуыл жасады деген күдіктілерді ұстады.

Сол күні ІІМ Тергеу департаментінің бастығы Санжар Әділов Парламент Сенатында ЕlМedia және Оda редакцияларына шабуыл жасау туралы қылмыстық істі Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің үш бабы - 293-баптың 2-бөлігінің 1 және 3-тармақтары (бұзақылық, алдын ала сөз байласу бойынша адамдар тобының ұйымдасуы, бірнеше рет), 158 бабтың 2-бөлігі (журналистерге заңды кәсіби қызметке кедергі жасау) және 115 (қауіп төндіру) баптары бойынша тергеп-тексерілетінін хабарлады.
«Қазіргі уақытта екі қылмысты ұйымдастырушылар мен қатысушыларды анықтау бойынша шаралар қабылдануда. Қылмыстарды тергеу ішкі істер министрлігінің бақылауында», - деп атап өтті Санжар Әділов.

25 қараша

ӨКҚ қызметкерлері (Семей қ., Абай облысы)

Семей ӨКҚ қызметкерлері облыс басшылығы тарапынан қысым көрсетілгенін хабарлады

Семейдегі өңірлік коммуникациялар қызметінің қызметкерлері жұмыстан кету туралы арыз жазды. Ұжымның мұндай шешіміне Абай облысы әкімдігінің қысымы себеп болған, деп хабарлайды Азаттық радиосының тілшісі Хадиша Ақаева.

ӨКҚ қызметкерлері: «Біз баспасөз конференциясын өткіздік, іс-шараларға қатыстық, ақпаратқа қол қойдық, бірақ үнемі бүкіл ӨКҚ ұжымына Абай облысы әкімінің баспасөз хатшысы тарапынан қысым көрсетіледі. Ол біздің барлық ақпаратымызды беруді, онымен келісуді ең алдымен, біз жазған ақпаратты Абай облысы әкімдігінің әлеуметтік желілеріне орналастыруды талап етті, дегенмен бұл ешқашан болған емес және болмауы керек», — деп хабарлады.

Облыс әкімдігінің баспасөз хатшысы Назым Теңелбаева Азаттыққа «кім кіммен сөйлескенін және кім кіммен жұмыс істеуге мәжбүр болғанын» анықтайтынын айтты.

26 қараша

Михаил Козачков, «Время» (Алматы)

Журналист Михаил Козачков жала мен қоқан-лоққы туралы хабарлады

Журналист Михаил Козачков әлеуметтік желіде оның атына жасырын жала жабу жиілегенін айтты. «Мен маңызды, беделді, резонансты материалды шығарған кезде бірден Козачков туралы материалдар пайда болады. Олар әртүрлі нәрсе жазады, бірақ мағынасы бір - Козачков ақша үшін жұмыс істейді. Олар барлық жаман адамдарды таза суға әкелгісі келеді. Әрине, тек әділдік сезімі үшін, ешқандай төлемсіз», - деді журналист.
 

«Менің мақалаларымның кейіпкерлері – құқық қорғау органдарының басшылары, прокурорлар, соттар, ақымақ әйелдері бар шенеуніктер, сондай-ақ олардың ағалары, жиендері, күйеу балалары, сонымен қатар ұры-қары кәсіпкерлер. Ал олардың отбасы-жемқорлық байланыстары туралы айтқан журналиске жала жауып жасырын арналарда шығып жатқаны кімге тиімді? Жауабы анық», – деп жазады Козачков.

Журналист өзіне және отбасы мүшелеріне жасалған қоқан-лоққыларды – әдепсіз сөздер, сырылған көлікті, әйелі мен балаларын қорқытқанын еске алады. Осы фактілер бойынша Козачков полицияға арыз жазған.

«Полиция тергеу бастады, тіпті форма киген адамды тапты, оның флешкасымен «Сергек» жүйесі арқылы менің көлігімді бақылап отырды (Олжас Абайұлы, ол кімнің қол астындағы қызметкері екенін ойлай беріңіз?). Бірақ кейін бәрі жойылды» дейді Михаил Козачков. Журналистің айтуынша, полицейлер әйелін қорқытқан адамды таппаған.

 

26 қараша

exk.kz, «Экспресс К» (Алматы)

Қазақстандағы ең көне ақпарат құралдарының бірі – «Экспресс К» басылымы жабылуы мүмкін

«ҚазТАГ» АА-нің хабарлауынша, Қазақстандағы ең көне бұқаралық ақпарат құралдарының бірі жабылатыны туралы жағдайды жақсы білетін дереккөз хабарлады. Ол Экспресс К желтоқсан айының соңына дейін ғана жұмыс істейтінін айтты.
Басылымның жабылуы мүмкін екендігі туралы ақпаратты Express K бас редакторы Артем Истомин растады.

Ол Facebook-те: «ERG медиа ресурстарға иелік етуден бас тартқысы келеді. Бұл туралы бүгін Александр Машкевич мәлімдеді. Бүкіл редакцияға сайттың жабылатыны туралы хабарланды. Сонымен қатар, қызметкерлердің бірінші толқыны қараша айының басында жұмыстан босатылатыны туралы хабарлама алды, бірақ содан кейін ресурсты жою туралы мәселе туындаған жоқ. Бұл тек қаржыландыруды қысқарту және соның салдарынан мемлекетті оңтайландыру туралы болды», - деп жазды.

ERG директорлар кеңесінің басшысы және акционері Александр Машкевич бұл мәселе әлі де талқыланып жатқанын айтты: «Біз жай ғана кетеміз, ERG медиа-ресурстарды иеленуден бас тартып жатыр. Менің ойымша, әркім өз ісімен айналысуы керек. Тау-кен компаниясы тау-кен ісімен айналысуы керек. Медиахолдингтер бір бөлек білім, бөлек сараптама. Біз өз бизнесімізге, тау-кен өнеркәсібіне, металлургиялық қызметке баса назар аударуымыз керек деп ойлаймыз» деді.

Редакция қызметкерлерінің болашақ тағдыры туралы сұраққа Машкевич: «Мүмкін біз оларға жалғастыруға мүмкіндік береміз. Біз білмейміз. Біздің ойымызша, «Экспресс К» жетекші, әйгілі немесе маңызды медиа ресурс емес, сондықтан бұл біздің бизнес формамыз емес» деп жауап берді.

26 қараша

Интернет (Астана)

Астанада бір сағатқа жуық уақыт интернет өшті

Қарашаның 26-сы күні кешке Астанада бір сағатқа жуық интернет мүлдем жоқ болды. Интернетті өшіру митингі кезінде кәсіпкер Марат Әбиевтің жобасына қатысушыларды ұстаумен тұспа-тұс келді.
«АҚДМ хабарлағандай, KZ-CERT компьютерлік инциденттерге ден қою ұлттық қызметі интернет-ресурстарды бұғаттау бойынша жұмыс жүргізбейді», - деп жазады NewTimes.kz ақпарат агенттігі.

Кейінірек мемлекеттік техникалық қызмет елордада интернеттің өшірілуін «жабдықтағы апат» деп түсіндіріп, хабарлама таратты. Хабарламада «Астана қаласы мен Ақмола облысындағы интернет-шлюздерде электрмен жабдықтау жабдықтарындағы апатқа байланысты телекоммуникациялық жабдықтардағы ақаулар тіркелді. Резервтік қуат көздеріне көшу бойынша жұмыстар жүргізілді. Электр желісінің істен шығуы жүйелердің жұмыс қабілеттілігіне әсер еткен жоқ, алайда Астана қаласы мен Ақмола облысында интернет желісінің жұмысында ақаулар болды» делінген.

 

26 қараша 

Елена Вебер, Азаттық радиосы (Жезқазған қ., Ұлытау облысы)

«Қазақмыс» журналиске өз зауыттарының біріндегі ереуілге қатысты түсініктеме берген жоқ

Азаттық радиосының редакциясы Ұлытау облысындағы Жезқазған қаласында «Қазақмыс Смэлтинг» компаниясының мыс балқыту зауытының ондаған қызметкері директор Бексұлтан Қасымбековтың бір күн бұрын тағайындалған қызметінен кетуін талап еткенін хабарлады. Бұл факті желіде таралған жұмысшылардың өздері түсірген видеода расталды. Кейінірек жұмысшылар басшылықпен келіссөздер жүргізе бастағаны туралы хабарланды.

Азаттық радиосының тілшісі Елена Вебер «Қазақмысқа» жағдайды түсіндіруді сұрады. Олар ақпаратты кейінірек хабарлайтындарын айтып, ал бірнеше сағаттан кейін ресми өтініш жіберуді сұрады. «Қазақмыста» ереуіл туралы ақпарат жоққа шығарылмады, деп хабарлайды Азаттық.

 

27 қараша

who.int (Қазақстан)

Манипуляция және өтірік. Factcheck.kz ДДҰ сайтын бұғаттау себебін анықтады

ҚазТАГ тілшісі Талғар аудандық сотының Қазақстанда Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) сайтының бұғатталуына қатысты ақпаратын фактчекерлер өтірік және айла-шарғы деп атады, деп хабарлайды.

«Factcheck.kz редакциясы ДДҰ бюллетенінде шынымен де суицид әдістері туралы ақпарат пен суицидті насихаттайтын ақпараттың бар-жоғын тексеруді шешті. Үкім: манипуляция және өтірік. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының суицид туралы бюллетенінде мәселенің ауқымы (бұл әлемде 15-29 жас аралығындағы өлім-жітімнің төртінші себебі), суицидтің алдын алудың маңыздылығы мен әдістері, сондай-ақ суицидтің алдын алудың қиындықтары көрсетілген», - деп хабарлайды Factcheck. kz.

Фактчекерлер мәтінде суицидтік ойлары бар адамдардың жиі кездесетін тәсілдерін тізетін «Способы совершения самоубийства» деген бөлім бар екенін атап өтті. 
 

«Алайда, дәл осы бөлімде «суицидтің ең кең таралған әдістерімен танысу тиімді алдын алу стратегияларын әзірлеу үшін маңызды, атап айтқанда суицид құралдарына қол жетімділікті шектеуді көздейтіні» атап көрсетілген. Осылайша, бюллетень оқырманды суицид мәселесімен таныстырады, бірақ ешқандай жолмен «суицидтік көңіл-күйді насихаттамайды» және өз өмірін  қиюға шақырмайды», - деп атап өтті фактчекерлер.

Еске салайық, 7 қарашадан бері ДДҰ веб-сайты қолжетімді емес. Алматы облысы Талғар ауданы прокурорының айтуынша, Талғар қаласының соты 14 қазанда кейбір шетелдік сайттардағы, соның ішінде ДДҰ сайтындағы өнімдер Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келеді деп шешім шығарған. Өз-өзіне қол жұмсау туралы ақпарат тарататын БАҚ өнімдері заңсыз деп танылды.

 

28 қараша 

Денис Кривошеев, блогер (Алматы қ.)

Назарбаев Университеті сотта өзінің беделін қорғауға дайын екенін мәлімдеді

«Назарбаев Университеті» дербес білім беру ұйымының қауымдастығы соңғы уақытта шындыққа сәйкес келмейтін және университеттің беделіне нұқсан келтіретін, сондай-ақ оның жекелеген қызметкерлерінің ар-намысы мен қадір-қасиетіне нұқсан келтіретін ақпараттар мен жалған жазбалардың жиілеп бара жатқанын байқады.

Осыған байланысты, Назарбаев Университеті өзінің беделін, сондай-ақ көрінеу жалған мәліметтер таратылған жағдайда өз қызметкерлерінің ар-намысы мен қадір-қасиетін қорғауға дайын екенін хабарлайды. Университет жала жабатын ақпаратты таратуға бағытталған кез келген әрекетке сот арқылы дауласу құқығын өзіне қалдырады», - делінген университеттің сайтында жарияланған баспасөз хабарламасында.

Бұл мәлімдемеге қандай мақалалар себеп болғанын университет нақтыламады.
Осы арада Назарбаев Университетіндегі дереккөз Orda.kz сайтына ректор Шигео Катсу блогер Денис Кривошеевті Facebook әлеуметтік желісінде университет пен Назарбаев зияткерлік мектептері институттарын «абыройы төмен» деп атап, оларды ұстауға және дамытуға миллиардтаған теңге бөлудің мақсаттылығы күмән келтірген жазбасы үшін сотқа беру үшін ең жақсы заңгерлерді табуды сұрағанын растады.

 

28 қараша

Фариза Болатбек, Atameken Business (Астана қ.)

Астана әкімінің м. а. журналистен қашуға тырысты

Көлгінов олигархқа тап болғанша журналистен қашып кетті, деп хабарлайды АА «NewTimes.kz».
Жарияланған кадрларда atameken business журналисі Астана әкімінің м.а. Алтай Көлгіновке «Түсініктеме бере аласыз ба?» деп сұрақ қоя бастайды, ал Көлгінов «қазір ештеңе айта алмаймын» деп бұрылып, тез кетіп қалады. Жолда оған кәсіпкер Нұрлан Смағұлов кездеседі, оны осы ыңғайсыз жағдай күлдірді.

«Бұған дейін әлеуметтік желілерде Қарағанды облысының басшысы Жеңіс Қасымбек Астана әкімі лауазымына тағайындалатыны туралы ақпарат тараған болатын. Журналист Көлгіновтен дәл осыны нақтылағысы келді деген болжам бар», - деп жазады NewTimes.kz. Ақпарат агенттігі кейінірек Қазақстан Президентін ұлықтау рәсімі өткен Тәуелсіздік сарайында да Астана әкімінің м.а.  қауесеттерге түсініктеме бергенін атап өтті.

 

29 қараша 

Мария Мельникова, Азаттық радиосы, Ақмарал Шаяхметова, Ratel.kz, Дмитрий Терещенко, «Литер» (Батыс Қазақстан облысы)

ІІМ барлық журналистерді министрдің брифингіне жіберген жоқ

Батыс Қазақстан облысына жұмыс сапарымен ІІМ басшысы Марат Ахметжанов келді. Облыстық полиция департаментінің баспасөз қызметі бір айдың ішінде брифинг барысында қойылатын сұрақтарды нақтылау үшін жергілікті және республикалық БАҚ журналистеріне қоңырау шала бастады. Сапардың алдында чат құрылып, оған министрдің сапарын жазатын журналистер кірді. ІІМ басшысының сапарын жазуға барлығы бірдей жіберілмегені белгілі болды. Мария Мельникова, Ақмарал Шаяхметова және Дмитрий Терещенко брифингке мүлде шақырылмады.

 

29 қараша 

Интернет (Қазақстан)

Жыл басынан бері АҚДМ 12 мыңға жуық интернет-материалды бұғаттады  

Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің Ақпарат комитеті Orda.kz сайтының kommersant.ru сайтын бұғаттау туралы сұрауына жауап ретінде келесі деректерді хабарлады: толық емес 2022 жылы «мемлекеттік құрылымның заңнамасын бұзудың 74 мың фактісінің 62 мың материалы бойынша 2,6 мыңнан астам ескерту хаттары жіберілді».

Оның ішінде:

• терроризм мен экстремизмді насихаттау - 52 869;
• баланың денсаулығына, адамгершілік және рухани дамуына зиян келтіретін ақпаратты орналастыру-765;
• ұлтаралық алауыздықты қоздыру-422;
• қатыгездік пен зорлық-зомбылықты насихаттау-357.

Комитет ұйғарымымен және сот органдарының шешімімен ҚР аумағындағы пайдаланушылар үшін саны 12 мыңға жуықтайтын заңға қайшы материалдар бұғатталған, деп хабарлайды Orda.kz.

 

29 қараша 

Александр Павлов, «Дорожный контроль» (Петропавл қ.)

«Дорожный контроль» журналисіне сот чатында қауіп төнді

«Дорожный контроль» журналисі Александр Павлов ауыл тұрғыны Т. Захарованы жала жабу туралы айыптаған сот ісін қадағалады. Ол ауылдастарының атынан ел Президенті Тоқаевқа хат жолдайды. Онда ауыл тұрғындары елді-мекеннің ішкі мәселелеріне шағымданады. Павлов бірінші сатыдағы соттан хабар таратуда қиындық көрген жоқ. Журналист апелляциялық сатының отырысына қатысу туралы өтінішті алдын ала берген.
 

«Бірақ мені таңқалдырғаны, соттан маған ешкім қоңырау шалған жоқ (әдеттегідей). Сот сағат 11:00-ге тағайындалды», - деді ол.
Тілші көшеде кетіп бара жатқан кезде кенеттен отырысқа қосылады.
Павлов Facebook-те: «Топтық чатта мені процеске қатысушылар мен облыстық сот судьясы Мұхаметжан қарсы алды. Менің жеке басыма қауіп төне бастады», - деп жазды. 
Журналист облыстық соттың төрағасына және Жоғары Сот Кеңесіне тексеру жүргізуді талап етіп жүгінді.

 

Қараша, 30

«Городская неделя» (г. Павлодар)

Павлодарлық «Городская неделя» өз жұмысын тоқтатты

30 Қарашада Павлодардың «Городская неделя» тәуелсіз газеті жұмысын тоқтатты. Газет 25 жыл бойы жарық көрді және соңғы жылдары жарнама мен сатудан түскен табыстың арқасында жарыққа шықты. Алайда, басып шығарудың қымбаттауына байланысты газет шығару мүмкін болмады.
Газет оқырмандарға 2023 жылға және 2022 жылдың желтоқсанына жазылған ақшаны қайтаруға уәде береді.
Журналистер басылымның жабылуы туралы 9 қарашада білді.

 

30 қараша 

«Еуразия» бірінші арнасы (Павлодар қ.)

«Еуразия» бірінші арнасы жылытқыштарды жалған таратудың түсірілімі туралы ақпаратты жоққа шығарды

Кейбір анонимді Telegram-арналарда «Еуразия» бірінші арнасының журналистері жылытқыштарды тегін тарату туралы «ойдан құрастырылған» сюжет түсірді деген жалған ақпарат таратылуда, деп хабарлайды Zakon.kz.
«Еуразия» бірінші арнасының баспасөз қызметі Zakon.kz-тің бұл ақпаратына: «Еуразия» бірінші арнасының журналистері, басқа телеарналардың журналистері сияқты, шынымен де осы үйдің жанында болды және сюжетті түсірді, бірақ мүлдем басқа».

Әлеуметтік желілерде таратылған видео түсірілген кезде, арнаның экипажы оқиға орнынан әлдеқашан кетіп қалды.
Телеарнаның баспасөз қызметі атап өткендей, «Еуразия» бірінші арнасының түсірілім тобын брендтік микрофон мен телекамера арқылы оңай тануға болады. Алайда, әлеуметтік желілерде таратылған видеода олар жоқ. Видео авторы «Еуразия журналисі» деп көрсеткен оператордың иығында фотоаппарат ілулі тұр.

«Біздің операторлар фотоаппаратпен жұмыс істемейді, ал видео бұл адамда жоқ арнайы штативтен түсіріледі», - деді баспасөз қызметі.

Телеарнаның тілшісі Майя Шуақбаева: «Екібастұзда бізді жылытқыштарды таратты деп жалған түсірілім жасады  деген ақпарат шындыққа жанаспайды. Біз бұл үйде мұз болып қатып қалған дәретханаларды түсірдік. Мұны сұхбат жазған тұрғындар растай алады. Бұл видеода біздің экипаж тіпті жоқ, біз кетіп қалдық.  Мына сюжетте дәлел бар https://t.me/eurasia1tvkz/13295», - дейді журналист.

 

30 қараша

Сергей Перхальский, Ratel.kz (Астана қ.)

Антикор журналистерге қылмыстық істен 26 мың доллар қайда кеткенін түсіндірмеді

Ratel.kz Байқоңыр ауданының №2 сотына және Астана прокуратурасына пара туралы іс бойынша 26 мың АҚШ доллары қайда кеткенін түсіндіруді сұрады.

«Елордалық прокурорлар сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке сұрау салды, ол ұзақ уақыт бойы қандай жауап беру керектігін ойланды. 11 қарашада Ratel.kz-тен қосымша 15 күн сұрады»,-деп жазады журналист «Антикор не нашёл $26 тысяч, которые получил Абдусаттаров» атты мақаласында.

30 қарашада редакция Астана қаласы бойынша Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің департамент басшысы Мұрат Қарымсақовтың қолы қойылған жауап алды.  Онда департамент 20 мамырда алаяқтық туралы бап бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді бастағаны және 20 маусымда қылмыстық құқық бұзушылық құрамының болмауына байланысты іс жүргізуді тоқтатқаны туралы хабарланды. Сондай-ақ, Астана прокуратурасы қабылданған шешіммен келісті. Жауапта 26 мың долларлық параның тағдыры не болғаны туралы сөз жоқ.

30 қараша 

Көркем Үсібалиева, «Отырар» ТК (Түркістан қ.)

Түркістан мектебінде өз жетістіктеріне орыс тілінде түсініктеме беруден бас тартты

«Отырар» телеарнасының журналисі Көркем Үсібалиева Түркістандағы №21 орта мектептің жетістіктері туралы репортаж дайындады. Бұл материал мемлекеттік тапсырыс аясында эфирге шығуы керек еді.  Түсірілім тобы оқу орнына келгенде, Көркем оған орыс тілінде сұхбат бере алатын спикер ұсынуды өтінді. Бұл мектеп басшысының орынбасарын ашуландырды. Әйел журналистке «не ол қазақ тілінде сұхбат алады, не ешкім сөйлемейді» деді. 

Көркем Үсібалиева Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту басқармасына шағым түсірді.  Осыдан кейін оған мектептен қоңырау соғып, орыс тіліндегі спикер сұхбат беруге дайын екенін хабарлады.

 

30 қараша 

Нұргүл Жалымбетова, Тимур Казмин, Elitar.kz (Түркістан облысы)

Elitar.kz журналистеріне аудан әкімінің халықпен кездесуінен хабар таратуға керергі жасауға тырысты

Elitar.kz сайтының журналистері Нұргүл Жолымбетова мен Тимур Казмин Түркістан облысының Сарыағаш ауданына «Халық қызметшісі» бағдарламасына материал түсіру үшін келді. Бұл бағдарлама қалалар мен аудандар басшыларының жұмысын көрсетеді және өңірдегі проблемалық мәселелер туралы баяндайды. 

Түсірілім тобы аудан әкімі Мұхит Отаршиевтің халықпен кездесуіне келгенде, белгісіз біреулер БАҚ өкілдерін қуа бастады. Ер адамдар түсірілімді тоқтатуды талап етті. Бұл ретте кездесуді түсірген басқа журналистерге ешкім кедергі жасамады. Elitar.kz түсірілім тобы әкім журналистердің жұмысына кедергі келтірмеуді бұйырғаннан кейін ғана жұмысын жалғастыра алды.

Есеп беру кездесуінен кейін Нұргүл Жалымбетова әкімнен сұхбат беруін сұрады. Мұхит Отаршиев журналистке алдымен өзінің қабылдауына жазылуға кеңес берді. Содан кейін көлікке отырды да, кетіп қалды.

 

1 желтоқсан 

«Наша жизнь» (Павлодар қ.)

Павлодарлық «Наша жизнь» газеті толығымен онлайн режимге өтеді

Тәуелсіз павлодарлық «Наша жизнь» газеті өз оқырмандарына 2023 жылдың қаңтар айынан бастап баспа түрінде шығуды тоқтататынын және тек электрондық нұсқада жұмысын жалғастыратынын хабарлады. Редакция бұл шешімді уақыт талабымен түсіндіреді – «соңғы уақытта көптеген адамдар жаңалықтарды интернеттен біліп, үлкен материалдарды оқығанды жөн көреді».

«Сондықтан басылымның онлайнға өтуі біздің оқырмандарға бүгінгі күн сияқты аптасына бір рет емес, күнделікті ақпарат алуға мүмкіндік береді», - деп жазады газет.
«Наша жизнь» өз материалдарын тек lifepvl.kz газет сайтында ғана емес, әлеуметтік желілердегі беттерінде жариялайды.

 

1 желтоқсан 

Protenge.kz (Астана қ.)

Үкімет Protenge.kz-ке шенеуніктер мемлекет есебінен қайда ұшатынын айтпады

Protenge.kz Telegram арнасы үкіметтік ұшулар тақырыбын жалғастыра отырып, Үкімет мүшелері қайда ұшқанын және бұл ақпарат неге жасырылғанын түсіну үшін ҚР премьер-Министрінің Кеңсесіне сұрау салды.

«Қаржы министрлігінің пікірінше (біздің сұранысымыз жіберілді), олар ұшу бағыты туралы ақпарат беруге міндетті емес. Олар мемлекеттік сатып алу туралы заңға сілтеме жасап: бұл ақпарат міндетті түрде жариялау туралы тармақтарға жатпайды деді», - деп жазады редакция.

Ал, үкімет мүшелерінің шілде айындағы іссапарының баратын жері туралы ақпарат мемлекеттік сатып алулар сайтында көрсетіліп, бюджетке екі есе қымбатқа түсетін келесі рейс туралы ақпарат жоқ.
Журналистер не өзгерді деп таңғалады, өйткені үкімет баратын қаланы қазір хабарлау мүмкін емес деп санайды.

 

1 желтоқсан 

Катерина Попкова, Нұрсұлтан Аббаз, «Хабар 24» ТК (Шымкент қ.)

Шымкентте жаңа әкімнің кандидатурасын жариялауға тыйым салынды

1 желтоқсанда Шымкент әкімдігінде қала активінің кездесуі тағайындалды, онда мегаполистің жаңа әкімінің кандидатурасы бекітілуі тиіс болатын.
«Хабар 24» телеарнасының тілшілері Катерина Попкова мен Нұрсұлтан Аббаз кездесу уақытын нақтылау үшін ішкі саясат басқармасына жүгінді. Олар кездесудің таңертең жоспарланғанын хабарлады, бірақ нақты уақытты кейінірек хабарлауға уәде берді.

Бірнеше минуттан кейін журналистер ішкі саясат басқармасынан қайта қоңырау шалып, белгілі бір тыйымға сүйене отырып, бұқаралық ақпарат құралдары бұл шараға қатыспайды деп айтты. БАҚ-қа жаңа әкімнің кандидатурасын бекітуді жариялауға кім тыйым салғанын басқармада нақтылаған жоқ.

 

1 желтоқсан

Барлық БАҚ (Орал қ.)

БҚО жаңа әкімін журналистермен таныстырғысы келмейді

1 желтоқсанда Батыс Қазақстан облысы мәслихатының сайтында 2 желтоқсанда Батыс Қазақстан облысының әкімін тағайындау мәселесі бойынша депутаттар жиналысы өтетіні туралы хабарлама пайда болды.

Журналистердің жалпы чатында облыс әкімінің баспасөз қызметінің басшысы Нұрхат Жанбоз бұл жиналысқа БАҚ қатыстырылмайтынын айтты. Журналистердің жағдайды нақтылау талабына баспасөз хатшысы іс-шараны облыстық әкімдік ұйымдастырмайды. Бұл әкімдікке қатысты мәселе емес екенін айтты. Ол тек осылай болатынын біледі және журналистерге уақытты босқа өткізбеуді ескертеді.

Облыстық мәслихаттың қабылдау бөлмесіне хабарласқан тілшілерге бұл шешімді облыс әкімдігі қабылдағандықтан, мәслихаттың неліктен жиынды баспасөз өкілдерінсіз өткізу туралы шешім қабылданғанын білмейтінін айтты. Жағдайды кейінірек түсіндіреміз деп уәде берді.

Ал, жаңа әкімді жұртшылыққа таныстыру үшін жергілікті БАҚ редакторлары да шақырылғаны белгілі болды. Бұл шараға республикалық басылымдардың тілшілері шақырылған жоқ. Жиналыс өтетін залға кіру үшін әрбір келген адамнан теріс ПЦР-сынағы талап етілді.

 

1 желтоқсан 

БАҚ (Қостанай облысы)

Журналистер мәслихат отырысына жіберілмеді, онда облыстың жаңа әкімі сайланды

29 қараша күні кешке Қостанай облысы мәслихатының сайтында 1 желтоқсан күні сағат 14:00-де облыстық әкімдік ғимаратында депутаттар жиналысы өтетіні туралы хабарлама пайда болды. Олар облыстың жаңа әкімін тағайындауға өз келісімдерін беруі тиіс еді. Журналистер дереу «Облыстық БАҚ» чатында осы сессияға келе аламыз ба деп сұрады, бірақ шенеуніктер жауап берген жоқ.

Желтоқсанның 1-і күні «Наша Газетаның» тілшілері Георгий Говоров пен Ксения Ребик оқиға орнына белгіленген уақыттан жарты сағат бұрын жеткен. Алайда, кіре берісте оларды полицейлер жиналыс басталып кетті деп, өткізбей қойған. Әкімдік өкілдері журналистерге сессияның ертерекке шегерілгені туралы неге ешкім ескертпегенін түсіндіре алмай, түсініктеме алу үшін облыс әкімінің баспасөз қызметіне хабарласуды ұсынды.

Қостанай облысы әкімінің баспасөз хатшысы Жұматай Кәкімжанов журналистерге: «Бұл мәслихат сессиясы емес, бұл депутаттардың жалпы жиналысы. Бұл іс-шара ерекше қорғалатын адаммен, Премьер-Министрмен өткізілетіндіктен, бұл жерде алдын ала аккредитациядан өту қажет» деді.

«Наша газета» бұған дейін аккредиттеу туралы хабарлама алмаған. Заңға сәйкес, журналистерден аккредитация алдын ала ескертілмесе оны талап етуге болмайды.

Кейін Георгий Говоров Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі Әлихан Смайыловтың ғимараттан шығуын күтіп, кездесудің журналистердің қатысуынсыз өтуінің себебін сұрады. Смайылов: «Бүгін бұл біздің заңнамада көзделген тәртіппен өтті», - деп жауап берді.

Ал журналистер неге кіргізілмеді деген сауалға ол облыс әкімдігінің баспасөз қызметіне хабарласуға кеңес берді.
Журналистер 2015 жылдың қыркүйегінде Архимед Мұхамбетовті Қостанай облысының әкімі етіп тағайындауға да барлық БАҚ-қа рұқсат етілмегенін атап өтті.

1 желтоқсан 

БАҚ (Солтүстік Қазақстан облысы)

СҚО-ның жаңа әкімін таныстыруға тек таңдаулы БАҚ шақырылды

1 желтоқсанда Солтүстік Қазақстан облысының әкімі болып аймақты бес жылдан астам басқарған Құмар Ақсақаловтың орнына Айдарбек Сапаров тағайындалды.

Жаңа әкімнің таныстырылуына бірнеше БАҚ шақырылды, ал өңір басшысының ауысуы туралы жаңалықты журналистердің көпшілігі әріптестерінен білді, деп хабарлайды Ratel.kz. Олар Петропавлға премьер-Министр Әлихан Смайылов келіп, мәслихат депутаттарына ел президентінің екі кандидатураны – Руслан Анбаев пен Айдарбек Сапаровты қарауға енгізу туралы хатын оқығанын айтты. 153 халық таңдауының 118-і Сапаровқа дауыс берді.
 

Мониторинг «Әділ сөз» қоры тілшілерінің және ашық көздерден алынған ақпараттар бойынша дайындалды.

«Әділ сөз» қорының мониторинг қызметінің жетекшісі Елена Цой 

e-mail: lena@adilsoz.kz 

Мониторингке қатысты сұрақтар бойынша info@adilsoz.kz -ке хабарласуға болады.