9 тамыз
Әйгерім Болат, Матрица.kz (Алматы)
Ресейлік баспа үйі қазақстандық БАҚ-ты фотосуретті пайдаланғаны үшін сотқа беріп, шамамен 370 мың теңге өндірді
9 тамызда Алматы облысының мамандандырылған ауданаралық экономикалық соты «Издательство «ВК-Медиа» АҚҰ (Краснотуринск, Ресей Федерациясы) Әйгерім Болат өкілі болып табылатын ИП «Матрица.KZ-ге» қарсы берген авторлық құқық бұзушылықты өтеу туралы талап арызын қарады.
Талапкер matritca.kz сайтында 2022 жылдың 16 маусымында жарияланған «Қыз алып қашқандар 4-7 жылға сотталады – Бас прокуратура» мақаласында құқығы «ВК-Медиа» басылымына тиесілі фотосурет пайдаланылғанын айтады. Талапкердің айтуынша, бұл сурет krasnoturinsk.info сайтында 2013 жылы 9 шілдеде жарияланған, онда автор «ВК-Медиа» қызметкері Александр Сударев екені көрсетілген.
Баспа фотосуретті заңсыз пайдаланғаны үшін 369 200 теңге өтемақы талап етеді.
Әйгерім Болат бұл суреттің басылымда көрсетілгендей «ҚазАқпарат» ақпарат агенттігінің ресми сайтынан алынғанын түсіндіріп, талапты мойындамады. ҚазАқпарат сайтында автордың аты-жөні көрсетілмегендіктен, ол оны көрсете алмады. Оның үстіне, Әйгерім фотосуреттің авторы талапкердің қызметкері екенін және суретке құқық ВК-Медиаға тиесілі екенін біле алмады.
Әйгерім Болаттың мүддесін қорғаған «Әділ сөз» қорының заңгері Сергей Уткин де фотосуретті пайдалану «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» ҚР Заңының 21-бабына сәйкес келетінін айтып, талапты мойындамады. Бұл бап автордың келісімінсіз немесе сыйақы төлемей қоғамдық орындарда тұрақты орналастырылған фотосуретті көшіруге рұқсат береді, бұл сурет көшірудің негізгі объектісі болып табылатын немесе коммерциялық мақсатта пайдаланылған жағдайларды қоспағанда.
Үшінші тұлға – Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің «Ұлттық зияткерлік меншік институтының» өкілі «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес, ғылыми туындыға авторлық құқық, әдебиет пен өнер туынды жасалғанда автоматты түрде пайда болады. Оны растау үшін тіркеу талап етілмейді, бірақ автор жарияланбаған туындыға өз құқығын Мемлекеттік тізілімде тіркей алады. Қазіргі уақытта Мемлекеттік тізілімде Александр Сударевтің фотосуретіне қатысты құқықтар туралы ақпарат жоқ. Жұмыстар жалпыға ортақ пайдаланылған жағдайда шарт жасалуы керек.
9 тамызда сот «ВК-Медиа» шағымын қанағаттандырды.
«Жауапкердің өкілі дереккөзге ҚазАқпаратқа сілтеме беру арқылы авторлық құқықпен қорғалған туындыны заңды түрде пайдаланғанын айтады. Алайда, үшінші тарап өкілінің жауапкер «ҚазАқпарат» агенттігіне авторлық құқықпен қорғалған туындының қайдан алынғаны туралы ақпарат беруді сұрап хабарласты ма деген сұрағына жауапкердің өкілі теріс жауап берді. Осылайша, жауапкер авторлық құқықпен қорғалған объектінің меншігін білмей, кейінірек талапкердің сотқа дейінгі талап-арызын, оның ішінде осы объектіге авторлық құқыққа иелік етуді елемеген.
Жоғарыда көрсетілген мән-жайлар даулы фотосуреттің автордың аты-жөні көрсетілмей пайдаланылғанын, сондықтан бұл бөлікте жауапкердің іс-әрекеті заңсыз екенін және талапкердің құқықтары бұзылғанын, демек, талапкердің өтемақы өндіру туралы талаптарының негізді екенін көрсетеді», - деп сот шешімінің дәлелді бөлігінде айтылған.
Шешім заңды күшіне енген жоқ және апелляциялық сатыдағы сотқа шағымданатын болады.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі
«Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» Заңның 21-бабына сәйкес туындыларды (оның ішінде фотосуреттерді) автордың келісімінсіз және авторлық сыйақы төлемей, егер мұндай туындылар тұрақты түрде жалпыға ортақ жерде орналасқан болса, пайдалануға рұқсат етіледі.
Матрица.kz сайты «ҚазАқпарат» мемлекеттік ақпарат агенттігі көпшілікке ашық интернет-ресурста жариялаған иллюстрациялық фотосурет пайдаланды. Көрсетілген фотосурет тек коммерциялық емес сипаттағы ақпараттық мәтінді суреттеді. Сот өз шешімінде неліктен жауапкердің фотосурет авторының аты-жөнін көрсетуді талап етпейтінін егер ол фотосурет орналасқан жерде жоқ болса, «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» Заңның 21-бабының нормаларын қолдануға құқығы жоқ екенін нақты дәлелдей алмады.
12 тамыз
Данияр Әділбеков, «Дикая Орда» (Астана)
Астанада Данияр Әділбековке қатысты сот отырысы басталды
12 тамызда Астананың қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотында журналист Данияр Әділбековке қатысты сот отырысы басталды. Еске сала кетейік, журналистке «Дикая Орда» Telegram арнасында бірнеше мақалаларға байланысты көрінеу жалған ақпарат (Г. Ерғалиева мен Юсуф Рашед Әлжавдердің арызы бойынша) таратқаны және көрінеу жалған сөз тарату (Е. Ақкенженовтің мәлімдемесі бойынша) бойынша айыпталған болатын. Екінші айыпталушы мұнайшы Ерлан Сәудегеров, тергеушілердің айтуынша, Энергетика вице-министрі Ерлан Ақкенженов туралы ақпаратты Әділбековке жеткізген.
Orda.kz хабарлағандай, Данияр Әділбеков сотта Гүлжан Ерғалиевадан кешірім сұрап, оның Қуандық Бишімбаевтың беделін түсіру үшін Бишімбаевтар отбасынан ақша алғанына сенімді дәлелі жоқ екенін айтты. Бірақ ол «Дикая Ордадағы» жазбасы үшін ақша алмағанын айтты. Ол Бишімбаевтар блогерлерге экс-министрдің беделін көтеру үшін ақша төлеген деген ақпаратты Бишімбаевтың өзінен естіген. Әділбеков бастапқы ақпарат көзін сотқа шақыруды сұрады.
Журналист сондай-ақ Энергетика министрі Ерлан Ақкенженов туралы жалған сөз тарату бойынша тағылған айыпты мойындамады.
Екінші сотталушы Ерлан Сәудегеров те өз кінәсін мойындамады.
14 тамызда Elmedia жобасының менеджері Гүлжан Ерғалиева Данияр Әділбеков өзіне жала жапқанын көпшілік алдында мойындап, жазбаша теріске шығару жазып, сот шығындарын өтейтін болса, келісімге келуге дайын деп хабарлайды Press.kz.
«Егер заң бұған жол берсе, мен осындай ұсыныс айтқым келеді. Мені осы процестен, Әділбековты осы эпизодтан босатыңыз, бейбіт түрде тарайық. Егер заң бітімгершілікке жол бермесе, бірақ Әділбеков менің шарттарыма келіссе, онда біз соттан қылмыстық айыптауды алып тастауды және тек азаматтық айыптарды қалдыруды сұрай аламыз. Мен бұл процесті жалғастырып, уақыт пен жүйкені босқа кетіргім келмейді», - деді Ерғалиева.
15 тамызда өткен жиында жәбірленуші Ерлан Ақкенженов «Дикая Ордада» өзі туралы жазылғандарды жоққа шығарды. Атап айтқанда, оның Ұлттық қауіпсіздік комитетінің экс-басшысы Кәрім Мәсімовпен байланысы, Vitol компаниясының мүддесін лоббирлеуі және жеке бас мүддесіне әкімшілік тұтқаларды пайдаланғаны туралы сөз болды, деп хабарлайды Orda.kz. Ақкенженов мақала беделіме нұқсан келтіреді деп санайды, бірақ екі айыпталушыны да бас бостандығынан айыруды талап етпейді.
12 тамыз
«Ақ Жайық» (Атырау)
«Атырау Жарық» прокуратураның ТМРК-не берген өтінішін жала деп атады.
23 шілдеде «Ақ Жайық» басылымында Лев Гузиковтың «Атырау Жарык незаконно завысил тариф» деген мақаласы жарияланды. Материал Атырау прокуратурасының жауабы негізінде дайындалды. Онда прокуратураның Табиғи монополияларды реттеу комитетінің департаментіне ұсынуы, нәтижесінде инвестициялық жоба мен тарифтік смета мен тарифтен 2,5 млрд теңгеге жуық шығыстар алынып тасталғаны туралы айтылды.
Біраз уақыттан кейін редакцияға «Атырау Жарық» серіктестігінен екі хат келіп түсті, онда мақалада тараған ақпарат жала деп аталады. Компания сондай-ақ прокуратура даулаған тарифті көтеру шығындарын «жұмыс процесі» деп атады.
«Ақ Жайық» «Атырау Жарыққа» хатты жариялаудан бас тартқаннан кейін, энергия тасымалдаушы компания өзінің интернет-платформаларының бірінде басылымның мақаласы «Fake» деген атаумен «жоққа» жазылған видео жариялады.
Осыған байланысты редакция «Атырау Жарық» АҚ президенті М.У.Ғұбашевтың назарын «Масс-медиа туралы» Заңның нормаларына сәйкес, қалалық прокуратураға шағымдану қажеттілігіне аударады.
