18 шілде
Байтас Құрманов, «Ulysmedia Group» ЖШС (Астана қ.)
Былғары тәпішке туралы мақалаға қатысты филологиялық сараптама тағайындалды
Астана қаласының сотында «Ulysmedia Group» ЖШС мен журналист Байтас Құрмановтың Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің «Республикалық ветеринариялық зертхана» республикалық мемлекеттік кәсіпорнының іскерлік беделін қорғау туралы талап арызы бойынша берілген Астана қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының шешіміне қатысты шағымы қаралып жатыр.
Естеріңізге сала кетейік, 18 сәуірде экономикалық сот Республикалық ветеринариялық зертхананың 2023 жылғы 21 желтоқсандағы «Кто раньше встал, того и тапки, или как Veterinary Минсельхоза за бюджетные миллионы спецобувь покупают» деген мақаланы шындыққа сәйкес келмейді. Мақалада журналист ашық көздердегі мониторинг ақпаратына сүйене отырып, ветеринариялық зертхана 2022-2023 жылдарға арналған қауіпсіздік аяқ киімдерін сатып алуға конкурс жариялағаны туралы айтты. Мақалада бюджеттің 16,5 миллион теңге ақшасына зертхананың үш мыңнан астам былғары тәпішке сатып алғаны туралы айтылады.
Даулы мақалада көрсетілген барлық ақпаратты автор 2022-2023 жылдар аралығындағы мемлекеттік сатып алудың ресми веб-порталынан алған. Мемлекеттік сатып алу веб-порталы ресми хабарламаларға жататындықтан, БАҚ «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңның 26-бабының 1) тармағының негізінде онда орналастырылған ақпараттың мазмұны үшін жауапкершілікке тартылмайды, деп сотта түсіндірді жауапкердің өкілі «Әділ сөз» қорының заңгері Сергей Уткин.
Бірінші сатыдағы сотта талапкер ветеринариялық зертхана сот тәртібімен өзара қарым-қатынастарды реттеп жатқандықтан өнімді жеткізуші жасалған шарт талаптарын бұзғандықтан порталда көрсетілген 2022 жылға арналған мемлекеттік сатып алулар түпкілікті орындалмағанын мәлімдеді. Өтпеген тендер туралы ақпарат мемлекеттік сатып алулардың ресми порталында жарияланған жоқ.
Сот ақпарат бұқаралық ақпарат құралының сұрауы бойынша алынбағандықтан, мемлекеттік сатып алу веб-порталынан дербес алынғандықтан, бұл жағдайда жауапкершіліктен босатудың болжамды түрі жоқ деп санады.
«Әділ сөз» қоры бұл қисынды «БАҚ туралы» Заңның 1-бабының 13) тармағына тікелей қайшы келеді деп есептейді, өйткені ресми хабарламалар тек ұсынып қана қоймай, сонымен қатар веб-портал арқылы мемлекеттік орган тарататын ақпаратты қамтиды.
Бұл дәлелдер жауапкерлердің апелляциялық талап арызында да көрсетілген. Сондай-ақ Сергей Уткин Астана қаласының экономикалық сотының судьясы Б.Нұрлановтың бірнеше рет заң бұзушылық фактілеріне тоқталды.
17 шілдеде Астана қалалық сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасы жауапкердің апелляциялық шағымының уәждерін, жауабын, талап арызын, істің мән-жайын негізге ала отырып, филологиялық сараптама тағайындау қажет деген қорытындыға келді. Іс бойынша оны жүргiзу жөнiндегi шығындар процеске қатысушыларға жүктеледi.
Сараптама Астана қаласының сарапшысы Назым Айтжанқызы Мұқановаға тапсырылды.
Іс бойынша өндіріс тоқтатылды.
18 шілде
Нұрсейіт Жылқышыбай, «Уақыт көрсетеді...», YouTube (Алматы)
Өзін ҰОК қызметкерімін деп таныстырған белгісіз біреу боксшымен сұхбаттағы сөзді жоққа шығаруды талап етті
YouTube желісіндегі «Уақыт көрсетеді...» жобасының авторы, журналист Нұрсейіт Жылқышыбай Facebook желісіндегі парақшасында белгісіз нөмірден Қазақстан Ұлттық Олимпиада комитетінің (ҰОК) құқықтық қолдау қызметінің белгісіз басшысы делінген адамнан WhatsApp хабарламасы келгенін айтты.
Хабарламада журналистің бокстан Олимпиада чемпионы, Вэл Баркер кубогының иегері Бақтияр Артаевпен сұхбатында шындыққа сәйкес келмейтін ақпарат жарияланғаны айтылған.
Журналист хабарламада «Бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланған бұл ақпарат шындыққа жанаспайды деп мәлімдейміз. Біздің Жарғымызда айтылғандай, Головкин Г.Г. ҚР ҰОК президенті қызметін ерікті түрде атқарады және жалақы алмайды. Қазақстан Республикасының ҰОК өз қызметін бюджеттен қаржыландырмайды, ол демеушілік қаражат есебінен жұмыс істейді. Жарғы ҚР ҰОК ресми сайтында жарияланған және бұл ақпарат жалпыға қолжетімді», - делінген дейді.
ҚР ҰОК құқықтық қамтамасыз ету қызметінің басшысы теріске шығаруды талап етеді және жалған ақпаратты таратқаны үшін, оның ішінде Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексi 274 бап бойынша жауапкершілік көзделгенін хабарлайды.
Нұрсейіт Жылқышыбай қандай ақпарат ҰОК президентінің абыройына нұқсан келтіретінін түсінбейді. Бақтияр Артаевпен сұхбатта журналист болжам бойынша Головкиннің жалақысы 20-25 миллион теңгені құрайтынын сұрап, оған «Нақты білмеймін. Бірақ мен мұндай әңгімені естідім» деген жауап алады.
«Маған бұл ақпаратты жоққа шығару керектігі айтылды. Оның бір жолы – сұхбат. GGG маған сұхбат берсін. Мен бәріне ашықпын», – деп жазды журналист.
20 шілде
Taraznews.kz, Instagram (Тараз)
Азық-түлік желісі Instagram–паблигін бұрынғы қызметкерінің жазбасынан үзінді келтіргені үшін жалған ақпарат таратты деп айыптады
25 маусымда Taraznews.kz Instagram–паблигі Firkan азық-түлік желісінің бұрынғы қызметкері А.Скоробогатованың сөзінен жазба жариялады.
Бұған дейін Тараз қаласының тұрғыны әлеуметтік желідегі парақшасында желідегі жұмыс тәжірибесі, жұмыстан шығу себептері, жеткізушілер алдындағы қарызы туралы айтқан болатын. «Мақала қоғамдық резонанс тудырып, жергілікті билік, қадағалау және құқық қорғау органдарының назарын аударды; кейбір әлеуметтік желі қолданушылары азық-түлік желісіне қатысты жағымсыз пікірлер қалдырды», - деп жазады Taraznews.kz.
26 маусымда «КААН» ЖШС-нің директоры Тараз қалалық ІІБ-на «тексерусіз және А.Скоробогатованың айтуы бойынша Firkan супермаркеттер желісіне қатысты «KAAN» ЖШС-нің ИП «Скоробогатова» алдындағы болжамды қаржылық міндеттемелері туралы жалған ақпарат таратқан Taraznews.kz инстаграмм парақшасының әкімшісіне шара қолдануды сұрап арызданған.
ЖШС директоры паблик әкімшісін Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексі 456-2 бап жалған мәліметтерді орналастыру, тарату бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартуды сұрайды.
Taraznews.kz Instagram әлеуметтік желісінің әкімшісі «Әділ сөз» тілшісіне бұл мәлімдемеге байланысты полицияға жауап бергенін, ол «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңның 26-бабының 4-тармағына сәйкес журналистер бұқаралық ақпарат құралдарында шындыққа жанаспайтын ақпаратты таратқаны үшін, егер олар басқа адамдардың сөздерін, оның ішінде жеке тұлғалардың сөздерін сөзбе-сөз көшіру болса, жауапкершіліктен босатылатынын түсіндірді дейді.
Тексеру қорытындысы бойынша 15 шілдеде Тараз қалалық ІІБ «КААН» ЖШС директорының өтінішін қараусыз қалдыру туралы шешім қабылдады.
Сондай-ақ, Taraznews.kz әкімшісі «Әділ сөз» қорына ЖШС-нен 21 шілдедегі Firkan супермаркетінің ірі сауда желісін қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы» жазбаны теріске шығару туралы сотқа дейінгі талап арызын алғанын айтты. Бас тартуды 2024 жылдың 24 шілдесіне дейін жариялау ұсынылады. Әйтпесе, компания сотқа шағымданбақ.
21 шілде
Сергей Васильев, журналист (Өскемен)
«Бати сервис» ЖШС журналисті сот барысынан хабар таратқаны үшін сотқа кедергі келтірді деп айыптап отыр
Өскемендік журналист Сергей Васильев 11 шілдеде Шығыс Қазақстан облысының прокуратурасына «Бати сервис» ЖШС-нен оны ҚР Қылмыстық кодексінің 407-бабы – сот төрелігіне кедергі келтіру және сотқа дейінгі тергеу бойынша қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы арыз түскенін хабарлады.
Сергей Васильев «Әділ сөз» қорына жоғарыда аталған пабликпен ешқандай байланысы жоқ екенін және ол жерге жариялау үшін мақала жібермегенін айтты. Бұл туралы ол 29 шілдеде түсініктеме беруге шақырылған Ертіс полиция бөліміне жазған түсініктемесінде жазған.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі
Қазақстан Республикасы Конституциясының 20-бабына сәйкес әркiмнiң заңда тыйым салынбаған кез-келген тәсiлмен ақпаратты еркiн таратуға құқығы бар. Қазақстан Республикасы ратификациялаған Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің 19-бабына сәйкес әрбір адам өз пікірін еркін білдіруге құқылы.
Ешбір заңда сот актілеріне қатысты пікір білдіруге (соның ішінде сыни пікірлер) тыйым салынбағандықтан, кез-келген азамат пен журналист заңды күшіне енбеген, сондай-ақ заңды күшіне енген кез-келген сот актілерін сынға алуға құқылы. Азаматтың осы конституциялық құқығын жүзеге асыруын сот төрелігіне кедергі жасау деп бағалауға болмайды.
Әйтпесе, бұрынғы министр Бишімбаевқа қатысты қылмыстық іс бойынша соттың әрекеті мен шешіміне сыни көзқарас танытқан әлеуметтік желідегі комментаторлардың барлығын құқық қорғау органдарына Қылмыстық кодекстің 407-бабы бойынша сот төрелігіне кедергі келтірді деп айыптауға тура келер еді.
23 шілде
Данияр Әділбеков, «Дикая Орда» (Астана)
Журналист Данияр Әділбековке қатысты басты сот отырысы 5 тамызға белгіленді
Press.kz-тің хабарлауынша, мұнайтрейдері Ерлан Сәудегеровке де айып тағылды. Сот отырысы Астананың қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотында өтеді.
Данияр Әділбековтың адвокаты Әділжан Мауытқановтың айтуынша, Сәудегеровке журналистке жалған ақпарат беріп, оны кейін «Дикая Орда» Telegram-арнасында жариялады деген айып тағылып отыр.
«Дикая Ордадағы» мақалаға байланысты журналист Гүлжан Ерғалиева мен Астана әуежайының араб өкілі Альжавдер Юсуф Рашед М. полицияға арыз түсірді, олардың арызы бойынша іс 274-баптың 2 бөлігінің 3-тармағы бойынша сараланған (осы бап бойынша ең жоғары жаза үш жыл бас бостандығынан айыру).
Энергетика вице-министрі Ерлан Ақкенженовтың арызына сәйкес, Әділбековке 419-баптың 3-бөлігі «Жалған сөз тарату» (ең жоғары жаза – 8 жыл бас бостандығынан айыру) бойынша айып тағылуда. Тергеу Сәудегеровті жалған сөз таратуды ұйымдастырушы деп санайды – оның әрекеті Қылмыстық кодекстің 28-бабының 3-бөлігі және 419-бабының 3-бөлігі бойынша сараланады, деп хабарлайды Press.kz.
Журналист өз мақаласында вице-министр Ақкенженов жетекшілік ететін мұнай жеткізу саласындағы сыбайлас жемқорлық схемаларына тоқталады.
Еске салайық, Данияр Әділбеков 2024 жылы 27 наурызда Астанада ұсталып, кейін соттың санкциясымен көрінеу жалған сөз таратты деген күдікпен екі айға қамауға алынған болатын. 13 маусымда Астананың мамандандырылған ауданаралық тергеу соты журналист Данияр Әділбековті қамауда ұстау түріндегі бұлтартпау шарасын 2024 жылдың 27 шілдесіне дейін ұзартты.
22 шілдеде қылмыстық істі Астана қаласының қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық соты өндіріске қабылдады. Сот Д.Әділбеков пен Е.Саудегеровке қатысты бұлтартпау шарасын іс мәні бойынша қаралғанға дейін ұзартты.
Анықтама үшін: Мамыр айында Энергетика министрі Алмасадам Сәтқалиев журналист Данияр Әділбековтің жазбасынан кейін министрлік ішкі аудит жүргізіп жатқанын хабарлаған болатын. Толық аудит 5 маусымда аяқталуы тиіс еді.
16 шілдеде Энергетика министрі ішкі тексеру жүріп жатқанын айтты.
21 шілде
Олег Гусев, «Новое телевидение» (Теміртау)
Ирина Московка, «Время» газетінің Қарағанды облысындағы меншікті тілшісі
Александра Алехова (Алматы)
Үш журналистке қатысты қылмыстық тергеу 7 айдан астам уақытқа созылды
Іс 7 айдан астам уақыт үш журналистке қатысты тергеу ҚР Қылмыстық кодексінің 147-баптың 4-бөлігі Адамның жеке өмірі туралы оның келісімінсіз оның жеке немесе отбасылық құпиясын құрайтын мәліметтерді тарату не оның салдарынан адамның құқықтары мен заңды мүдделеріне елеулі зиян келтіру, басқа да жеке мәліметтерді заңсыз тарату бойынша жүріп жатыр.
Естеріңізге сала кетейік, Алматы қаласы Алатау ауданының полиция бөлімі журналистер Олег Гусев (Теміртау), Ирина Московка (Қарағанды) және Александра Алехованы Алматы қаласының тұрғыны Елена С.-ның арызы бойынша сотқа дейінгі тергеу жүргізген болатын. Ирина Московка (Қарағанды) мен Александра Алёхова (Алматы) өз мақаласында оның жеке өміріне қатысты мәліметтерді оның жойылған соттылығы туралы ақпаратты жариялау арқылы таратқан. Олег Гусевтің айтуынша, ол тергеу 2023 жылдың 12 желтоқсанында басталған, бірақ бұл туралы полиция оны тергеу әрекеттерін жүргізу үшін Алматыға күштеп апару үшін 2 мамырда хабарласқанда ғана білген.
Полиция департаментінде ол журналистердің қорғануға құқығы бар куәгер мәртебесі бар екенін білген. Мамыр айында Теміртауда тұратын Гусев Алматыға бірнеше рет жауап алуға шақырылып, соңғысында 30 мамырда ол қазір бұл іске күдікті болып шыққан.
Олег Гусев қорға сол уақыттан бері полиция оны тергеуге шақырмағанын айтты.
