25 сәуір.
ЖК «Матрица.KZ» (Алматы қ.)
Сот Матрица.kz сайтына басқа басылымнан қайта басылған ақпаратты теріске шығаруды міндеттеді
24 сәуірде Бостандық аудандық соты ерлі-зайыпты А.Құрманғожина мен Хамириан Х.М.-ның төрт БАҚ – Halyq Uni Media, Матрица.KZ, Politic Media және Qazaq Today қарсы ар-намысын, қадір-қасиетін және іскерлік беделін қорғау туралы талап арызды қарауды аяқтады.
Естеріңізге сала кетейік, сотқа шағымдануға 2022 жылдың 26 шілдесінде «Азаттық рухы» сайтындағы Иран азаматының экс-президенттің ағасымен байланысын пайдаланып, жүзге жуық кәсіпкерді мүлкінен айырғандығы туралы мақаланың қайта басылуы себеп болған.
Арызды қарау 2023 жылдың 27 желтоқсанында басталды. Тыңдау барысында талапкерлер бірнеше рет талаптарды өзгертіп, нақтылады. Бастапқыда олар мақаланы өшіру және әрбір жауапкерден 2 миллион теңгеден моральдық шығын төлеу туралы келісімге келіп, теріске шығарудан бас тартты. «Әділ сөз» қорының заңгері Сергей Уткин мен редактор Әйгерім Болаттың 2023 жылдың 10 қыркүйегінен бастап жалған мәліметтерді жою сияқты әдістемені қолдану көзделгеніне байланысты талап арызды қараусыз қалдыру туралы өтінішінен кейін, ал азамат шығын мен моральдық зиянның орнын толтыруды талап етуге құқылы тек теріске шығарумен қатар, талап қоюшылар талаптарға теріске шығару туралы талапты қайтадан қайтарды.
24 сәуірде сот талап арызды ішінара қанағаттандырды. Сот шешіміне сәйкес ЖК Матрица.kz Х.М. Хамирианның ар-намысы мен абыройына нұқсан келтіретін шындыққа жанаспайтын ақпаратты жоққа шығаруға, оған моральдық зиян үшін 200 мың теңге, соттағы өкілдің 125 мың теңге шығынын төлеуге міндетті. Сот Құрманғожинаның ИП Матрица.kz сайтына қарсы арызын қанағаттандырудан бас тартты.
Талапкерлердің қалған БАҚ-қа қойған талаптарына келсек, судья оларды қанағаттандыру мүмкін емес, өйткені бұл жауапкерлер жарияланған материалдың бастапқы дереккөзіне сілтеме жасай отырып мақаланы жариялағаны сенімді түрде анықталды, оған қатысты 2023 жылғы 28 ақпандағы сот шешімі бар деді.
25 сәуір.
Сандуғаш Дүйсенова, Orda.kz (Талдықорған, Жетісу облысы)
Сот Сандуғаш Дүйсеноваға келтірілген моральдық шығынды 100 мың теңгеге бағалады
Сәуірдің 17-сі күні Талдықорған қалалық соты Orda.kz журналисі Сандуғаш Дүйсенованың заңсыз қылмыстық қудалау нәтижесінде келтірілген моральдық шығынды өтеу туралы талап арызы бойынша шешім шығарды. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігіне талап арыз берілген. Жетісу ПД сотталушы жағында үшінші тұлға ретінде қатысты.
Естеріңізге сала кетейік, 2023 жылғы 11 тамызда Сандуғаш жеке немесе отбасылық құпияны қоса алғанда, жеке өмір туралы ақпаратты жария сөз сөйлеуде, шығармада, БАҚ-та, телекоммуникация желілері арқылы тарату туралы қылмыстық іс бойынша сотқа дейінгі тергеуге байланысты ұсталып, тергеу изоляторына қамалды (ҚР ҚК 147-бабы 5-бөлігі). Іс ауыл тұрғынын өлтіргені үшін жазасын өтеп жатқан А.К. Ақжолбековтың арызы бойынша басталды.
Сандуғаш Дүйсенованың үйінде тінту жүргізілді, ал оның өзіне қорлайтын жеке тінту жүргізілді. Куәгерлердің қатысуымен Сандуғаш жалаңаштанып шешінуге мәжбүр болды. Процесс камераға түсірілді. Полиция жеке тінту жүргізуге сот рұқсат бергенін хабарлады.
Құқық қорғаушылар полицияның әрекетін азаптау деп атады, жағдай үлкен қоғамдық наразылық тудырды.
2023 жылдың 15 тамызында прокуратура журналистке қатысты қылмыстық істің тоқтатылғанын хабарлады. Талдықорған қаласының прокуроры Б.М. Ершеевтің 2023 жылғы 4 желтоқсандағы хабарламасымен Дүйсенова қылмыстық қудалау органының конституциялық құқықтарды бұзған заңсыз әрекеттері фактісі бойынша ресми кешірім сұрады.
Сандуғаш Дүйсенова қылмыстық жауапкершілікке заңсыз тартқаны үшін өзіне 50 млн. теңге көлемінде моральдық зиян келтірілгенін мәлімдеді.
Сот талапты ішінара қанағаттандырды. «Сандуғаш Елубайқызы Дүйсенованың пайдасына республикалық бюджет қаражатынан 100 000 (жүз мың) теңге мөлшерінде моральдық зиян өтелсін. Шешімнің орындалуы «Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі» республикалық мемлекеттік мекемесіне – «Қазақстан Республикасы Үкіметінің резерві» 010 бюджеттік бағдарламасының әкімшісіне жүктелсін, - делінген сот шешімінде.
Сот шешімі әлі заңды күшіне енген жоқ.
29 сәуір.
Асхат Ниязов, «Обожаю», YouTube (Астана қ.)
29 сәуірде Астана қаласының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының судьясы Э.Ищанова «Обожаю» YouTube арнасының авторы Асхат Ниязовты көпшілік алдында немесе БАҚ немесе телекоммуникация желілерін пайдалана отырып жасалған жала жапқаны үшін (ҚР ӘҚБтК 73-3-бабының 2-бөлігі) жауапкершілікке тарту туралы істі қарады.
YouTube желісіндегі «Обожаю» арнасының авторы Асхат Ниязовтың жала жабу туралы ісі қылмыс құрамының болмауына байланысты тоқтатылды.
Хаттамада 30 қаңтарда Асхат Ниязов өзінің «Обожаю» Telegram-арнасында «Азаттық радиосының журналистері аккредитациядан өтпеді, онсыз жұмыс істей алмайды» деген
ProTenge ақпаратын репост жасағаны айтылды. Бірақ 2024 жылдың 1 ақпанында бұл ақпарат ресми түрде жоққа шығарылды.
Ниязовтың адвокаты Әсел Тоқаева сот ісін тоқтатуды сұрады, себебі ол жариялаған ақпарат ҚР Сыртқы істер министрлігінің бас тартуымен расталды, сонымен қатар, репосттың мақсаты – жалған ақпарат тарату емес әріптестерін қолдау. Адвокат бұл жағдайда жәбірленуші тараптың, сондай-ақ жәбірленушінің мәлімдемесінің жоқтығын, ал ӘҚБтК-нің 73-3-бабы бойынша іс жәбірленушінің арызы бойынша ғана қозғалатынын (ҚР ҚК 64-бабының 1-бөлігі) атап өтті. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекс).
8 сәуірде жала жабу бойынша әкімшілік хаттама толтырылды.
Сот уәкілетті орган ҚР ӘҚБтК-нің 73-3 бабы бойынша іс жүргізуді негізсіз қозғады, өйткені осы бап бойынша іс жәбірленушілердің арызы бойынша ғана қозғалады және мәліметтердің жалғандығы расталмады деп есептейді.
29 сәуірде судья Е.Ищанова ҚР ӘҚБтК-нің 73-3 баптың 2 бөлігі бойынша Ниязовтың іс-әрекетінде әкімшілік құқық бұзушылық құрамының болмағандықтан іс жүргізуді тоқтатты.
30 сәуір.
Марина Низовкина, Atameken business channel (Шымкент)
Журналист Марина Низовкинаға қатысты тағы екі сотқа дейінгі тергеу және азаматтық іс қозғалды
Шымкентте «Atameken» бизнес арнасының журналисі Марина Низовкинаға қатысты ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің баптары бойынша екі сотқа дейінгі тергеу қозғалып, азаматтық іс де сотқа жолданды.
Марина мен оның адвокаты Рена Керимова Instagram әлеуметтік желісіндегі парақшасында видео түсіндірме жариялады. Олар журналистің Шымкенттің әртүрлі аудандарында бірнеше мәлімдеменің «кейіпкеріне» айналғанын хабарлады.
Шымкент тұрғыны Р.Ашитаев Бақытжан Базарбектің жазбасына қалдырған пікірі үшін оны жала жапты деп айыптап, қалалық полиция департаменті Марина Низовкинаны (Маринаның Қазақстанда тұруға ықтиярхаты бар) елден шығару туралы сотқа шағым түсірді. Оған себеп, полицейлердің айтуынша, жол жүру ережесін бұзу, дәлірек айтсақ, жол белгілерінде белгіленген талаптарды сақтамау.
Журналистің адвокаты бірінен соң бірі келіп жатқан мәлімдемелер оның кәсіби қызметі үшін қудалау деп санайды. Марина Низовкина - танымал журналист, журналистік зерттеуді белсенді жүргізеді және оның материалдары полицияның жұмысына жиі әсер етеді.
30 сәуір.
Кирилл Павлов, Сыбайлас жемқорлықты тергеу қоры-
Ұлттық компания сыбайлас жемқорлыққа қарсы блогерді сотқа берді
22 сәуірде Шымкент қаласының азаматтық істер жөніндегі ауданаралық соты «Қазақстан Ғарыш Сапары» ҰК» АҚ (ҚҒС) «Сыбайлас жемқорлықты тергеу бюросы» қорының құрылтайшысы Кирилл Павловқа қатысты іскерлік беделін қорғау туралы талап арызын қабылдады. Сот отырысы 4 мамырда Шымкент қаласының азаматтық істер жөніндегі ауданаралық сотында өтеді.
Бұл туралы Кирилл Павлов Шымкенттегі сотқа шақырудан білді (блогер және қоғам белсендісі Астанада тұрады).
Кирилл Павлов ҚҒС талаптарының нақты неге негізделгенін білмейді. Ол бұл талапты ұлттық компанияның елдегі су тасқыны туралы сыни материалдарға наразылығымен байланыстырады. Павлов Ratel.kz ол сотқа дейінгі шағымдар мен талаптарды әлі алмағанын айтты.
30 сәуір, 1 мамыр.
Әлеуметтік желі (Батыс Қазақстан облысы)
Су тасқыны кезінде жалған ақпарат таратқан екі адам жауапқа тартылды
Orda.kz жедел штабта өткен брифингте Батыс Қазақстан облысы прокурорының бірінші орынбасары Дәурен Омарғалиев су тасқыны кезеңінде Батыс Қазақстан облысында жеті адамның жауапкершілікке тартылғанын айтты, деп жазады. Алайда жалған ақпарат таратқаны үшін екеуіне ғана айыппұл салынды. Тағы бір айыппұл қоғамдық орындағы әдепсіздікке, ұлтаралық араздықты қоздыру үшін бір, көлік қозғалысына шектеу қою үшін үш айыппұл салынды.
Атырау облысында төтенше жағдай енгізілгені туралы жалған WhatsApp хабарламасы үшін Маңғыстау облысында тағы бір азаматқа айыппұл салынды. 456-2. ҚР ӘҚБтК-нің 3 тармағы – «Қоғамдық тәртіпті бұзуға жағдай туғызатын жалған мәліметтерді орналастыру, тарату» бабы бойынша кінәлі деп танылды. Оған 20 АЕК (73 840 теңге) көлемінде айыппұл салынды.
2 мамыр.
Жәмиля Маричева. ProTenge (Алматы)
Алматыда ProTenge бас редакторы Жәмила Маричева жалған ақпарат таратты деп айыпталып сот процесі басталды
Азаттық радиосы сот отырысының бірінші күнінен хабар таратты. Тәртіп сақшысының жауаптарынан ол құқықбұзушылықтың мәні неде екенін білмей, басшылықтың нұсқауы бойынша хаттама жасағаны анықталды.
Жәмила Маричева толтырылған «хаттамамен түбегейлі келіспейтінін» мәлімдеді.
Маричева сотта: «Менің ойымша, ProTenge Telegram арнасында жарияланған ақпарат шындыққа сәйкес келеді және азаматтардың қоғамдық тәртібі мен құқықтары мен
мүдделерін ешқандай жолмен бұзбайды. Жалпы, мен бұл мақалаға неге сонша назар аударылғанын және полиция басшыларының көптеген өкілдері тартылғанын түсінбеймін», - деді.
Ол 24 сәуірде, ұсталған күні, полиция өкілдері оны алдын-ала хабардар етпегеніне, whatsapp-қа жазбағанына, бірақ аңдығанына наразылық білдірді.
Адвокат Джамила Маричева соттан журналистке қатысты істі оның іс-әрекеттерінде әкімшілік құқық бұзушылық құрамының болмауына байланысты тоқтатуды сұрады.
Сондай-ақ адвокат сотқа Бостандық аудандық ішкі істер бөлімінің қызметкерлеріне қатысты «хаттаманы толтыру үшін әкімшілік хаттама толтыру кезінде конституциялық құқықтарды өрескел бұзды» деп жеке ұйғарым шығаруды сұрады. Іс жүзінде бұл заңсыз әкімшілік қамауға алынды, деп түйіндеді адвокат.
Істі тыңдауы 6 мамырға шегерілді.
Еске салайық, 29 сәуірде Астана соты Азаттық радиосындағы жағдай туралы ProTenge ақпаратын қайта жариялаған YouTube-тегі «Обожаю» арнасының авторы Асхат Ниязовты ақтап шыққан болатын. Бұл үшін оның үстінен жала жабу туралы хаттама да толтырылған. Алайда сот оның әрекетінен ешқандай құқық бұзушылықты таппаған.
2 мамыр.
Марина Низовкина, Atameken business channel (Шымкент)
Сот Шымкент полицейлерінің журналист Марина Низовкинаны елден шығару талабынан бас тартты
2 мамырда Шымкенттің азаматтық істер жөніндегі ауданаралық соты журналист Марина Низовкинаның ісі бойынша шешім шығарды. Судья Алтынай Құлтасова қалалық полиция департаментінің оны елден шығару туралы арызын қанағаттандырмады.
Қаулыны оқыған судья: «Сот Низовкинаның Қазақстан Республикасының тумасы екенін ескереді. Күйеуі және кәмелетке толмаған баласымен Шымкент қаласында тұрақты тұрады. Баласы Шымкент қаласындағы орта мектепте оқиды. Ресейде туыстары да, тұрғылықты жері де жоқ. Низовкинаның құқық бұзушылықтары қоғамға үлкен қауіп төндірмейді, нәтижесінде мемлекетке, жеке немесе заңды тұлғаларға зиян келтірілмеді», - деді.
Шымкент қалалық ПД көші-қон қызметі бөлімі сотқа елден шығару туралы арыз түсірген. Мүдделі тұлға ретінде қоғамдық кеңес мүшесі Рүстем Ашитаев анықталды. Арызданушы журналист Ресей азаматы бола тұра, «Қазақстанның ішкі істеріне араласуға» жол берді деп санайды. Полицейлердің айтуынша, ол сонымен қатар жол ережесін бұзған, дәлірек айтсақ, жол сызықтарын кесіп өткен. Арызда бұған дейін Шымкенттегі апелляциялық сот Марина Низовкинаны полиция қызметкеріне жала жапқаны үшін кінәлі деп тапқаны да айтылған. Алайда, іс қазір кассациялық тәртіпте қаралып жатыр. Сондай-ақ полиция Низовкинаны тіркеу орнында тұрмай, көші-қон заңнамасын бұзды деп айыптайды.
Марина Низовкина: «Маған 23 наурызда өткен сайлауға араласты деген айып тағылды. Ал мен Бақытжан Базарбектің мақаласы астында жазылған пікіріме араластым. Ол екі үміткерді мақтап пост жазды. Бірі Мәжіліске барса, екіншісі, айтпақшы, осы Әшітаев Мәслихатқа барады. Ал мен Бақытжанға Ашитаевтың кандидатурасы мен үшін біршама
күмәнді, өйткені ол бір кездері BI-group компаниясына ипподромды бұзып, сол жерге үй салуды жақтағанын айтып, пікір жаздым. Ол кезде шымкенттіктердің жартысы, одан да көп бөлігі бұл құрылысқа қарсы болды», – дейді.
2 мамырда сот істі қарауға кірісті. Қазақ тілі өндіріс тілі болып жарияланды. Жауапкер тарап аудармашы сұрағанымен, сотта ондай штаттық қызметкер болмаған. Отырыс түстен кейінге шегерілді. Сағат 14:30-дан кейін процеске Алматыдан аудармашы тартылды. Бірақ журналистің адвокаты маманнан аударма қызметін растайтын құжатты сұраған соң, аудармашы процестен кетті. Отырыс тағы да кейінге қалдырылды. Сағат 17-00-дегі процеске басқа аудармашы тартылды.
Сотта журналистің адвокаты Низовкина М. кәсіби қызметі үшін қудаланып жатқанын алға тартты. Өйткені ол журналистік зерттеумен айналысқан және полиция жұмысы туралы жиі материалдар жазған.
Іс бойынша тыңдау сағат 23.00-ге дейін жалғасты.
