2024 жылғы 28 қараша мен 5 желтоқсан аралығында Қазақстандағы сөз бостандығының бұзылуы

4 желтоқсан

Әлем

ҰҚШҰ Бас хатшысы Иманғали Тасмағамбетов Батысты Ұйымға мүше елдерге ақпараттық шабуыл жасады деп айыптады

4 желтоқсанда «Россия сегодня» халықаралық баспасөз орталығында Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйымының (ҰҚШҰ) Бас хатшысы Иманғали Тасмағамбетов баспасөз мәслихатын өткізіп, аймаққа жаңа сын қатерлерді талқылады.

BES.Media Иманғали Тасмағамбетов Ресей мен Беларустің батыс шекарасындағы қауіп-қатердің күшеюі, Арменияның ұйымға қайта оралу мүмкіндігі туралы айтып, Батысты қатысушы елдерге ақпараттық шабуыл жасады деп айыптады, деп хабарлайды.

BES.Media Тасмағамбетовтің: «Ақпараттық қысым мен достас емес елдердің шабуылдары жалпы қауіпсіздікке әсер ететіні сөзсіз. Мысалы, USAID-тің ТМД елдеріне 300 миллион еуроға жуық қаражат (бұл ол сөз бостандығын, адам құқығын және басқаларды қамтамасыз ету деп аталады) бөлетінін айтсақ та жеткілікті. Бұл өте үлкен ақша, және біздің елдерге ақпараттық жүктеме өте күшті екені түсінікті», – деген сөзін келтіреді.

Тасмағамбетов әсіресе дос емес елдер қолдайтын ақпараттық шабуылдар жағдайында болжау және талдау жұмыстарының маңыздылығын алға тартқан.

3 желтоқсан

Әлеуметтік желі (Қазақстан)

Мәдениет және ақпарат министрлігі Қазақстанда кеңсесі жоқ шетелдік онлайн платформалардың трафигін тарылтуды көздеп отыр

Zakon.kz Мәдениет және ақпарат министрлігі Ақпарат комитеті төрағасының орынбасары Ілияс Есмағұл шетелдік әлеуметтік желілерді Қазақстанда өз кеңселерін ашуға қалай ынталандыратынын айтты, деп хабарлайды.

Ілияс Есмағұл «Интернет-алаяқтық: қарсы әрекет, алдын алу, байланыс» конференциясы барысында: «Біз министрлік ретінде заң талаптарын орындамаған жағдайда онлайн-платформалардың трафигін тарылтуға мүмкіндік беретін бұйрық әзірледік. Бұл заңды елемейтін платформалар үшін қосымша ықпал ету тұтқасы болады», - деді.

4 желтоқсан

Қоғам (Қазақстан)

Қазақстандағы абоненттердің жартысынан көбі телефон алаяқтығына тап болды

BlueScreen.kz Kaspersky Who Calls қолданбасының деректеріне сілтеме жасап, 2024 жылы Қазақстандағы әрбір екінші пайдаланушы телефон алаяқтығына тап болды, деп хабарлайды.

Kaspersky Who Calls қолданбасының анонимді статистикасына сәйкес, 2024 жылдың қаңтар-қараша айларында Қазақстандағы пайдаланушыларға соғылған спам қоңырау 72,4% құрады. Бұның жартысынан көбі (52,1%) алаяқтармен бетпе-бет келген.

Алаяқтар өзін банктің немесе мемлекеттік органның қызметкері ретінде көрсетіп, әлеуметтік инженерия әдістерін белсенді түрде қолданады. Мұндай қоңыраулардың мақсаты - жеке ақпаратты алу, банк шоттарына қол жеткізу немесе жәбірленушіні ақша аударуға мәжбүрлеу.

Сарапшылар:

-Телефон арқылы жеке ақпаратты, әсіресе құпия сөздер мен растау кодтары сияқты ақпаратты бермеңіз.

- Вирусқа қарсы бағдарламалық құралды пайдаланыңыз және құрылғыларды үнемі жаңартып отырыңыз.

-Қолданбаларды тек ресми көздерден жүктеп алуды ұсынады.

5 желтоқсан

Қоғам (Қазақстан)

ҚР ҰҚК жыл басынан бері мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйесіне жасалған 550 млн астам кибершабуылдың алдын алды

Ұлттық қауіпсіздік комитетінің басшысы Ермек Сағымбаев Президент Қасым-Жомарт Тоқаевқа ведомствоның 2024 жылдың басынан бергі жұмысы мен алдағы кезеңге арналған міндеттері туралы баяндады.

Атап айтқанда, Ермек Сағымбаев Мемлекет басшысына ұлттық қауіпсіздік органдары мемлекеттік органдардың ақпараттық жүйелеріне жасалған 552 миллионнан астам кибершабуыл мен алты мың DDoS шабуылының алдын алғанын айтты.

Кеңес қорытындысы бойынша Мемлекет басшысы ұлттық қауіпсіздік органдары қызметінің бағыттары бойынша бірқатар тапсырмалар берді.

6 желтоқсан

Қоғам (Қазақстан)

Әділет министрлігі: Метаға қазақстандық музыка бойынша келіссөздер жүргізу үшін серіктесті анықтау қиынға соғуда

CMN.KZ қазақстандық музыканың Instagram мен Facebook-ке қайта оралуы күмәнді. Әділет министрлігі барлығы америкалық Meta холдингі бірден бірнеше ұйыммен жүргізіп жатқан келіссөздердің нәтижесіне байланысты екенін айтты, деп хабарлайды.

Басылымның хабарлауынша, Әділет вице-министрі Ботагөз Жақсылықованың мәліметі бойынша, Әділет министрлігі Meta (Instagram және Facebook желілерінің иесі) мен Қазақстан авторлық қоғамы (KazAK) арасындағы дауды шешуге тырысқан. Бірақ баға саясатындағы келіспеушіліктерге байланысты келісімге келу мүмкін болмады: ҚазАҚ әртістердің сыйақысын көбейтуді талап етіп отыр.

Вице-министр Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте: «Біз Әділет министрлігі ретінде бұл азаматтық-құқықтық қатынас екенін және тараптар арасында белгілі бір құпиялылық бар екенін түсіне отырып, бұл дауды мүмкіндігінше реттеуге тырыстық. Өкінішке орай, сәтті болмады. Оған себеп – құқықты ұжымдық басқару ұйымдарының бірінің принципті ұстанымдары сәйкес келмейді, ал Мета белгілі бір шарттарға көнбейді», - деді.

Әділет министрлігі бұл оқиғаны бұрын-соңды болмаған деп атады. Вице-министр даудың Қазақстанда авторлық құқықты басқарумен айналысатын 15 ұйымның болуына байланысты туындағанын, ал Мета кіммен келісім жасасу керектігін таңдауда қиналатынын түсіндірді. Басқа елдердің көпшілігінде мұндай құқықтарды әдетте бір ұйым реттейді.

Еске сала кетейік, қараша айының соңында Instagram іздеуінен Қазақстанның музыкалық каталогы жоғалып кеткен болатын. Мета компаниясы продюсер Бақтияр Әлиевтің сауалына жауап ретінде компанияның ҚазАҚ-пен серіктестік келісімін ұзарта алмайтынын хабарлады. Өз кезегінде Қазақстан авторлар қоғамының бас директоры Айнұр Есендікова Метаның қазақстандық музыкалық контентке тосқауыл қою туралы шешіміне қынжылыс білдіріп, Метамен келіссөздер жүргізіліп жатыр деді.

Ал AgainGame WorldWide Label менеджері Ырысдәулет Сламбек Tengrinews.kz тілшісіне олардың музыкасы да басқа музыкалық ұйыммен жұмыс істегеніне қарамастан Instagram-да жоғалып кеткенін айтты.

02 желтоқсан

Жәния Ұранқаева, Press.kz (Астана)

Журналист ұзақ сұрақ қояды. Үкіметтің баспасөз хатшысының бұған көңілі толмайды

Желтоқсанның 2-сі күні Press.kz тілшісі Жәния Ұранқаева Instagram желісіндегі парақшасында Ұлттық экономика министрі, Премьер-Министрдің орынбасары Нұрлан Байбазаровтың баспасөз мәслихатынан кейін үкіметтің баспасөз хатшысы Мақсат Төлегеновтен сұрақ қоюға көп уақыт алғаны үшін ескерту алғанын хабарлады.

Жәния Ұранқаева «Үкіметтегі регламент бойынша екі сұрақ қойып, бір нәрсені нақтылауға болады. Менде екі сұрақ және бірнеше нақтылайтын сауал болды. Себебі, министр Байбазаров «айналшақтап» нақты ақпарат бермеді. Сондықтан мен нақтырақ айтып беруі үшін бірнеше рет сұрауға мәжбүр болдым. Мен журналист ретінде нақты дерек алмасам, оны оқырмандарыма қалай жеткіземін?— деді.

3 желтоқсан

Павлодар облысының БАҚ

Журналистер «өте қажет болған жағдайда» облыс әкімдігінің отырыстарына қатыса алады

Павлодар облысының журналистері облыс әкімдігінің баспасөз қызметі оларды негізінен онлайн форматтағы отырыстарға шақыратынына көңілі толмайтынын жеткізді.

Бұған дейін БАҚ өкілдері мұндай іс-шараларға оффлайн режимінде еркін қатыса алатын, бұл оларға тез арада түсініктеме алуға, сұрақтар қоюға және ақпаратты сол жерде жазуға мүмкіндік берді. Енді журналистер сауал арқылы түсініктеме алуға келісуі керек, бұл ақпарат дайындауға уақыт алады.

Әкімдіктің баспасөз қызметі журналистердің оффлайн режиміне қатысуына формальды кедергілер жоқ екенін, бірақ залға барлығын сыйдыра алмаймыз деп түсіндіреді. Төтенше қажет жағдайда санаулы журналистер ғана кіре алады. Бұған дейін әкімдік ғимаратында журналистер жұмыс істейтін баспасөз залы болса, қазір әкімдікте баспасөзге арналған бөлек бөлме жоқ.

4 желтоқсан

Orda.kz (Петропавл)

Мектеп төбесі балалардың үстіне құлағанын полиция Orda.kz тілшісінен білді

Петропавлдағы N6 орта мектепте математика сабағында сыныптың төбесіндегі сылақ балалардың үстіне құлады. Солтүстік Қазақстан облысы облыстық денсаулық сақтау басқармасының баспасөз қызметі Orda.kz сайтына үш оқушының облыстық көпсалалы балалар ауруханасына жеткізілгенін, егер сараптама олардың денсаулығына қауіп төндірмейтінін анықтаса, келесі күні үйге шығаруға болатынын хабарлады.

Редакцияның хабарлауынша, мектеп директоры Айнагүл Есқалиева журналистке басқа да мәліметтерді айтты. Оның айтуынша, балалар зардап шекпеген, «оларда бәрі жақсы» және ата-аналары оқиғадан кейін балаларын алып кеткен. Мектеп әкімшілігі оқиға туралы полицияға хабар бермеген, полицияға болған жағдайды Orda.kz тілшісінен білді.

5 желтоқсан

БАҚ (Қазақстан)

Жаңа заң қайтарылған мүлік иелерінің аты-жөнін жариялауға тыйым салады - Бас прокуратура

Informburo.kz ҚР Бас прокуратурасының активтерді өндіріп алу жөніндегі комитетінің басшысы Нұрдәулет Сүйіндіков қайтарылған активтердің кейбір бұрынғы иелерінің аты-жөні жұртшылыққа белгілі болып, ал қалғандарының белгісіз болып қалуының себебін түсіндірді, деп хабарлайды.

Сотталған Қайрат Боранбаев пен Қайрат Сатыбалдыға қатысты активтерді қайтару процесі толығырақ айтылды, бірақ қалғаны кімге тиесілі екені туралы неге мәлімет жоқ деген сұраққа Сүйіндіков: «Сіздің сұрағыңызға жауап бетінде жатыр: өйткені сіз атаған адамдар қайтарған нәрсені олар заң қабылданғанға дейін, активтерді қайтару комитеті құрылғанға дейін қайтарған», деді.

Informburo.kz Нұрдәулет Сүйіндіковтің: «Бұл екі жыл бұрын болған. Тергеу аясында мұның бәрі сол кездегі заңнама аясында жасалды. Бұл айтылды. Мүмкін, бұл адамдардың оны айтуға деген ізгі ниеті де болған шығар. Ал біз қазір жаңа шындықта, жаңа заңмен жұмыс істеп жатырмыз. Біз жасағанның бәрін заң аясында жүзеге асырамыз», - деген сөзін келтіреді.

5 желтоқсан

БАҚ (Қазақстан)

Сенат спикерінің Telegram арналарын сотқа беру ниеті жоқ

Orda.kz Сенат спикері Мәулен Әшімбаев интернетте өзі туралы таралатын қауесеттерге пікір білдірді, деп хабарлайды. Саясаттанушылардың оның есімін жағымды да, жағымсыз да еске салулары туралы Әшімбаев қоғамдық тұлға қызметі мен жеке өмірін талқылауға дайын болуы керек, деді.

Әшімбаев Сенат кулуарында «Егер адам лауазымды қызметте болса ол түрлі астарлы сөздер мен алып қашпа пікірлерге дайын болуы керек», - деді.

 Сонымен қатар, Әшімбаев вице-министрлердің бірі сияқты таратқан ақпараты үшін Telegram арналарының әкімшілерін сотқа беру ойында жоқ екенін айтты.

Мәулен Әшімбаев: «Ең бастысы, адамның өзі адал және бәрін өз сеніміне сай істеуі, ашық болуы керек. Егер менде ешқандай проблема болмаса және кейбір алып қашпа сөздер болса, кімді сотқа беруім керек? Мұның мәні неде?» деді.

5 желтоқсан

БАҚ (Қазақстан)

Депутат ЖИ көмегімен жасалған мақалаларды міндетті түрде таңбалауды енгізуді ұсынды

Биылғы жылдың көктеміндегі су тасқыны кезінде жасанды интеллект көмегімен жасалған мақалалар қазақстандықтардың үрейін тудыруға себеп болды. Orda.kz бұл туралы Астанадағы Мақсұт Нәрікбаев университетінде өткен медиа форумда Мәжіліс депутаты Сергей Пономарев айтты, деп хабарлайды.

Ол мұндай материалдар сенімсіз ақпарат қана емес, қоғамда үрей тудырады, деді. Депутат оқырмандар ЖИ көмегімен жасалған мақаланы журналистердің жұмысынан ажырата алуы үшін міндетті түрде оны таңбалауды ұсынды, деп хабарлайды редакция. Сонымен қатар, ол жалған ақпарат таратқаны үшін жауапкершілік шараларын қарастыру қажет, деді.

6 желтоқсан

Игорь Улитин, Orda.kz (Алматы)

Судья БАҚ өкілдеріне Алматыдағы хостелдегі өрт оқиғасы бойынша куәгерлердің айтқанын жазуға тыйым салды

Алматының Алмалы аудандық сотында 2023 жылдың 30 қарашасында болған Almaty Hostel-дегі өртке қатысты сот отырысы өтіп жатыр. Өрт салдарынан 13 адам қаза тапты. Тыңдау ашық өтуде.

Orda.kz тілшісі Игорь Улитиннің хабарлауынша, 5 желтоқсанда өткен кезекті отырыста «Куса Халык» серіктестігінің заң бөлімінің басшысы Фархат Алдабеков (хостел орналасқан ғимараттың иесі) БАҚ-тың бірінде жарияланған үйді жалға алушының әйелі Ботагөз Мұхамедьярованың айғағынан үзіндіге сілтеме жасаған.

Алдабековтің айғақтарын тыңдағаннан кейін судья Ернар Қасымбеков БАҚ үшін мәлімдеме жасады. Судья ҚР ҚІЖК-нің 370-бабының 6-тармағын («Жауап алынған куәлар сот отырысы залында қалады және соттың рұқсатынсыз сот тергеуі аяқталғанға дейін одан шыға алмайды») оқыды.

Судьяның түсініктемесіне сәйкес, БАҚ кейбір куәлардың айғақтарын жариялайды, ал басқалары оларды оқып, сот отырысына дайын пікірімен келеді. Осыған байланысты судья журналистерге тыңдауға және жазып алуға рұқсат берді, бірақ жариялауға тыйым салды.

Игорь Улитин бұл іс бойынша барлығы 46 адам куәгер екенін жазады. Сот отырысы аптасына бір рет өтіп, олардың әрқайсысында төрт адамнан жауап алынады. Журналистердің есептеуінше, бұл тыйым қыстың соңына қарай аяқталады.

Енді Orda.kz бұл процесті алғашында БАҚ өкілдеріне ашық деп жариялаған судья Қасымбековтің мұндай шешімінің заңдылығын анықтап жатыр.

«Әділ сөз» қорының түсініктемесі

Расында да, ҚР Қылмыстық-процестік кодексінің 370-бабының мағынасынан әлі жауап алынбаған куәлар жауап алынған куәлардың айғақтарының мазмұнын білмеуі тиіс. Алайда, бұл ереже іс жүзінде тек бір сот отырысында орындалуы мүмкін (бұл ереже дәл осы жағдай үшін жазылған).

Егер судья сот отырысында үзіліс жарияласа, егер оны басқа күнге ауыстырса, жауап алынбаған куәгерлер жауап алынғандармен жақсы сөйлесе алады, сондай-ақ қылмыстық процестің мүдделі тарабы айғақтардың мазмұнын әлі жауап алынбаған куәгерлерге бере алады. Мұндай қарым-қатынасқа ҚІЖК нормалары тікелей тыйым салмайды.

Сонымен қатар, бір сот отырысының өзінде мүдделі тұлғалар, мысалы, мессенджерлерде хабарламалар жіберу арқылы, тыңдалған айғақтардың мазмұны туралы әлі жауап алынбаған куәгерлерді хабардар ете алады, ал Қылмыстық іс жүргізу кодексінде де мұндай әрекеттерге тыйым салу тікелей қарастырылмаған.

Осылайша, БАҚ-та куәлардың айғақтарын жариялау жауап алынбаған куәлар үшін ақпараттың жалғыз көзі болып табылмайды, сондықтан БАҚ-қа тыйым салуды іс жүзінде судья Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 370-бабында көрсетілген қағидатты қамтамасыз ету көрінісін жасау үшін ғана енгізген.

Тұтастай алғанда, бұл тыйым жауап алынбаған куәлардың басқа куәлардың айғақтарымен танысып, өз айғақтарын өзгертуі, яғни іс жүзінде қылмыстық жауапкершілік көзделген көрінеу жалған айғақтар беруі мүмкін екендігін білдіреді. Бірақ кез-келген жағдайда шынайы айғақтар үшін толық жауапкершілік куәлардың өздеріне жүктелетіндіктен, бұқаралық ақпарат құралдарына заңда тікелей көзделмеген шектеулер салынбауы керек.

6 желтоқсан

БАҚ (Қостанай облысы)

Қостанай облысының Төтенше жағдайлар жөніндегі комиссиясы отырысында масс-медиамен өзара іс-қимыл орнату қажеттігі айтылды

Желтоқсанның 6-сы күні Қостанай облысы бойынша Төтенше жағдайлар жөніндегі комиссияның отырысында дағдарыс жағдайында халықты және БАҚ-ты жедел хабардар етудің маңыздылығы талқыланды. Әкімдік өкілдері шынайы ақпараттың дер кезінде берілуі дүрбелеңнің алдын алып, фейктің таралуына қарсы тұруға көмектесетінін айтты.

Қоғамдық даму басқармасының басшысы м.а. Динар Қарымсақов «алтын сағат» ережесіне тоқталып: «Біз ашықтық қағидатын сақтай отырып, масс-медиамен өзара іс-қимылды жолға қоюымыз керек... Мемлекеттік органдардың жабық сипаты мен анық және толық ақпарат беруге құлықсыздығы манипуляция мен фейк ақпаратты туғызады», - деді.

Ол қазан айында «Наша Газета» Боровскийдегі қазандықтағы апат туралы түсініктеме алуға тырысқанда бірнеше аптадан кейін берілгендігін мысалға келтірді.

Өңірде апат пен табиғи апаттарға ден қою алгоритмі қабылданған, онда ақпарат жедел және сенімді ғана емес, сонымен қатар халыққа түсінікті болуы керек.

3 желтоқсан

БАҚ (Қазақстан)

Мәдениет министрлігі масс-медиа саласындағы кәсіби стандарттарды бекітті

3 желтоқсанда Мәдениет және ақпарат министрлігі «Масс-медиа саласындағы кәсіби стандарттарды бекіту туралы» бұйрықтың жобасын Ашық НҚА порталына орналастырды.

Бұйрық жобасы «Кәсіби біліктілік туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 5-тармағына және Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 306) тармақшасына сәйкес әзірленді.

Жоба 11 қызмет түріне кәсіби стандарттарды бекітуді ұсынады:

1) «Ақпараттық агенттіктердің қызметі»;

2) «Бұқаралық ақпарат құралдарында жаңалықтарды өңдеу жөніндегі қызмет»;

3) «Бұқаралық ақпарат құралдарында жарнаманы ұсыну»;

4) «Веб-порталдардың қызметі»;

5) «Газеттер шығару. Журналдар мен мерзімді басылымдарды шығару»;

6) «Кәсіби қоғамдық ұйымдардың қызметі»;

7) «Фильмдерді, бейнефильмдерді және телебағдарламаларды өндіру жөніндегі қызмет»;

8) «Кинофильмдерді және видео, телебағдарламаларды тарату жөніндегі қызмет»;

9) «Кинофильмдер, видеоматериалдар және телевизиялық бағдарламалар дайындаудың кейінгі өндірістік кезеңі»;

10) «Телевизиялық бағдарламаларды құру және тарату жөніндегі қызмет»;

11) «Радиохабар тарату».

Кәсіби стандарт осы қызмет түрлерімен айналысатын мамандардың біліктілік талаптары мен құзыреттерін анықтайды.

5 желтоқсан

Қоғам (Қазақстан)

Ақпаратқа қол жеткізу мәселелері бойынша заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заң жобасын Сенат Мәжіліске қайтарды

Парламент Сенаты «Кейбір заңнамалық актілерге ақпаратқа қолжетімділік, қоғамның қатысуы, мемлекеттік наградалармен марапаттау және қажетсіз заңнамалық реттеуді жою мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын Мәжіліске түзетулермен қайтарды.

Политпросвет.kz Telegram арнасының хабарлауынша, құжаттың негізгі ережелері:

- Мәдениет және ақпарат министрлігіне ақпаратқа қолжетімділік саласында мемлекеттік бақылауды жүзеге асыру құзыретін беру;

- ашықтық презумпциясы және ақпаратты белсенді тарату қағидаттарын енгізу;

- ақпаратқа қол жеткізу саласында мүгедек адамдардың мүдделерін міндетті есепке алу;

- мемлекеттік сыйақы алу үшін талаптарды арттыру;

- көрнекі ақпаратты орналастырғанға дейін әкімдіктермен келісу.

Сенаторлар қылмыстық қудалау органдары атынан басталуы мүмкін жоспардан тыс тексерулер туралы жаңа нормаларды ұсынды. Инспекторлардың ресми құжаттары болуы керек, тексерілетіндердің аумақтарына қол жеткізе алады, сарапшыларды тарта алады.

Түзетулер енгізілгеннен кейін заң жобасы одан әрі қарау үшін Мәжіліске кері жіберілді.

6 желтоқсан

Интернет (Қазақстан)

Қазақстанда Starlink жабдықтарын пайдалануды реттейтін заң жобасы қарастырылуда

Ашық НҚА сайтында 29 желтоқсанға дейін талқылау үшін Қазақстан Республикасы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігі Телекоммуникация комитетінің «Басқару орталығы Қазақстан Республикасынан тыс жерде орналасқан байланыс желілерінің телекоммуникация құралдарының жекелеген түрлерін Қазақстан Республикасының аумағына әкелуді реттеудің кейбір мәселелері туралы» бұйрығының жобасы жарияланды.

Жобаға сәйкес, Тізбеде Қазақстан аумағына телекоммуникациялық жабдықтарды әкелуге тыйым салуды енгізу ұсынылып отыр.

Тізімге Thuraya, Iridium, Inmarsat спутниктік байланыс жүйелері мен Starlink жаһандық спутниктік жүйесінен 31 тауар позициясы енгізілген.

3 желтоқсан

Айдын Сегізбаев, блогер және белсенді (Ұзынағаш ауылы, Алматы облысы)

Алматы облысында белгісіз біреулер блогерге шабуыл жасады

«Пятый регион» интернет басылымы жергілікті блогер және белсенді Айдын Сегізбаевқа шабуыл жасалғанын хабарлады. Басылымның хабарлауынша, оқиға оның аумақтан кетуін агрессивті түрде талап еткен әйелмен (дүкен сатушысы болуы мүмкін) жанжалдасудан басталған. Кейін әйел оны ғимарат ішіне сүйреп кіргізген. Осыдан кейін белгісіз үш ер адам дүкенге кіріп, белсендіні көшеге сүйреп шығарып, ұра бастаған. Артынан ұруға тағы бірнеше адам қосылған.

Сегізбаевты өтіп бара жатқан көліктердің жүргізушілері құтқарып қалған. Басылымға Айдын Сегізбаев: «Ұзынағаш ауылындағы аурухана блогердің мұрны сынды, аяғы жарылды және миы шайқалды деген диагноз қойды», деп хабарлады.

«Пятый регионның» хабарлауынша, шабуыл Айдын сол күні кешке Ұзынағаш кентінің әкімдігі ғимаратында жасаған тікелей эфирінен соң орын алған. Эфир барысында ол түрлі заң бұзушылықтарды жоғары вольтты электр желілері астында берілген коммерциялық нысандарды, учаскелерді заңсыз салу мәселелерін анықтау үшін комиссия құруды сұраған.

Полицейлер медициналық мекеме қызметкерлерін шақырғаннан кейін ауруханаға жеткен.

«Пятый регион» редакциясы оқиғаға қатысты түсініктеме алу үшін Алматы облысының полициясына хабарласты.

5 желтоқсан

«Ақ Жайық» (Атырау)

Роскомнадзор қазақстандық БАҚ-қа «бақыт хатын» жолдауды жалғастыруда

«Ақ Жайық» газетінің редакциясына Байланыс, ақпараттық технологиялар және бұқаралық коммуникацияларды қадағалау федералды қызметінен (Роскомнадзор) домендік атаулардың бірыңғай тізіліміне, Интернеттегі веб-сайт беттерінің индекстеріне және сайттарға рұқсат беретін желілік адреске ақпарат енгізу туралы екі хабарлама түсті.

- Бірінші мақала - «Война в Украине: день 40»  («Ақ Жайық» 4 сәуір 2022 ж.) https://azh.kz/ru/news/view/84007 сілтемесі арқылы Бірыңғай тізілімге енгізілген Владимир қаласының Ленин аудандық сотынан 07.06.2022 ж.

- Екінші мақала 2022 жылдың 30 қыркүйегінде Azh.kz сайтында жарияланған «Война в Украине: День 219» (https://azh.kz/ru/news/view/87066) Бірыңғай тізілімге енгізілді. Приаргунск аудандық сотының шешімі - Забайкалье өлкесі 31.10.2022 ж.

Роскомнадзор сайт иесі хабарламаны алған сәттен бастап Ресей Федерациясының аумағында таратуға тыйым салынған ақпаратты жоюды ұсынады.

«Интернет желісіндегі сайт иесі бас тартса немесе әрекетсіздік жасаған жағдайда, хостинг провайдері осы хабарламаны алған күннен бастап 24 сағат ішінде Интернетте мұндай сайтқа кіруді шектеуге міндетті.

Роскомнадзор хабарламасында егер хостинг провайдері және (немесе) сайт иесі бұл шараларды қабылдамаса, тізілімге Ресей Федерациясында таратуға тыйым салынған ақпаратты қамтитын Интернеттегі сайтты сәйкестендіруге мүмкіндік беретін желілік адресті енгізу туралы шешім қабылданады және байланыс операторларының оған қолжетімділігі шектеледі», - делінген.

2 желтоқсан

Ольга Лихограй, «Наша Газета» (Қостанай)

Қостанайда ашық сот процесі туралы мақалаға байланысты журналист ҰҚК жауап алуға шақырылды

2 желтоқсанда «Наша Газетаның» штаттан тыс тілшісі Ольга Лихограй ҰҚК-нің Қостанай облысы бойынша департаментіне шақырылды. Оған есірткінің заңсыз айналымы және құқық қорғау органдарының беделіне нұқсан келтіретін іс бойынша сот процесін жария ету себеп болды. Бұл іс бойынша куәгерлердің бірі сот отырысы кезінде мемлекеттік құпияны жариялады деген күдікке ілінді.

Ольга Лихограй телефон арқылы ашық сот отырысынан мақала дайындағанын, жарияланған ақпарат сот процесінде қолжетімді болғанын түсіндірді. Ол ресми шақырусыз келуден бас тартты, ҰҚК қызметкері шақыруды WhatsApp арқылы жіберуге және түпнұсқасын сол жерде беруге уәде берді.

Жауап алу кезінде Ольга Лихограй сот барысында прокурор куәгер, есірткі қылмысына қарсы күрес департаментінің бұрынғы басшысы Азамат Атығаев айтқан есімдерге назар аударып, бұл құпия ақпарат деді. ҰҚК қызметкері журналистке ақпаратты жария етпеу туралы ескертіп, «Наша газета» редакциясына сауал жолдайтынын айтты.

«Әділ сөз» қорының түсініктемесі

Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу кодексінің нормалары бойынша жауап алуға шақыру ресми шақыру қағазымен берілуі тиіс. Басқа байланыс құралдарын пайдалануға да рұқсат етілген, бірақ шақыру қағазы электронды түрде жіберілетіні түсінікті. Шақыру қағазының өзінде адамның адвокатпен келу құқығы көрсетілген, бұл куәгерлерге де қатысты.

Сонымен қатар, адам қандай мәртебеде және қандай қылмыстық іс бойынша шақырылып жатқанын білуге ​​құқылы. Осыған байланысты журналист ресми сотқа шақыруды талап етуге құқылы.

3 желтоқсан

Дамир Байманов, BES.media (Астана)

BES.Media редакциясына LRT құрылысына бөлінген соманы атаудан бас тартты

BES.media тілшісі Дамир Байманов Астана әкімдігіне ведомстволық бағынысты City Transportation Systems ЖШС (CTS) BES.media редакциясына LRT құрылысына бұрын бөлінген және Астана банкінен қайтарылған соманы айтудан бас тартты, деп хабарлайды.

BES.media редакциясы банкротқа ұшыраған «Астана банкі» акционерлерінен қайтарылған қаражат көлемін сұрап Астана әкімдігіне хабарласты. Жауапты бұрынғы Astana LRT компаниясымен жасалған келісім-шарт бойынша талап ету құқығы берілген CTS компаниясы берді.

CTS өз жауабында мұндай ақпаратты үшінші тұлғаға беруге тыйым салатын Азаматтық кодекстің 126-бабына – «Қызметтік және коммерциялық құпияға» сілтеме жасады. Сондай-ақ компания баптың 2-тармағына сәйкес мұндай ақпаратты заңсыз әдістермен алған тұлғалар, сондай-ақ оны келісім-шартқа қайшы жариялаған қызметкерлер келтірілген залалды өтеуге міндетті болатынын еске салды.

Бұл жауап редакцияны таң қалдырды, өйткені 2023 жылдың шілдесінде компанияда мұндай шектеулер болған жоқ және сол кездегі маңызды деректерді еш қиындықсыз ашты.

Басылым «Әділдік үшін бұл Астана әкімі Жеңіс Қасымбектің тапсырмасы бойынша жасалғанын айта кеткен жөн, ол BES.media тілшісіне берген сұхбатында қажет болған жағдайда бұл сандарды беруге уәде берді. Содан кейін қажеттілік туындады және CTS редактордың сұрауына жауап берді. Бұл жолы компанияға қала басшысы тарапынан ынталандыру жетпеген сияқты», - деп жазады.

 «Әділ сөз» қорының түсініктемесі

«Ақпаратқа қол жеткізу туралы» Заңның 6-бабының 9) тармағына сәйкес, мемлекеттік құпияларды қамтитын мәліметтерді қоспағанда, республикалық және жергілікті бюджет қаражатының қалыптасуы мен жұмсалуы туралы ақпаратқа қолжетімділікке шектеу қойылмайды.

Астанадағы LRT құрылысы іс жүзінде бюджет қаражаты есебінен жүргізіліп жатқандықтан, 100% Астана қаласы әкімдігіне тиесілі «City Transportation Systems» ЖШС БАҚ сұраған қаржылық ақпаратты жасыруға құқығы жоқ.

4 желтоқсан

Сандуғаш Дүйсенова, Orda.kz (Жетісу ауданы, Сарыөзек ауылы)

Коммуналдық кәсіпорын директоры сұрақтарға жауап берудің орнына көлікпен журналистен қашып кеткен

Orda.kz Жетісу облысы Сарыөзек ауылында «Күреңбел су» коммуналдық кәсіпорнының қызметкерлері жалақысыз отыр. Басшылық қызметкерлерімен де, журналистермен де араласудан қашады, деп хабарлайды.

Басылым тілшісі Сандуғаш Дүйсенова қазіргі жағдайдың себебін білмек болып, басшылықтан түсініктеме алуға тырысқанымен, кәсіпорын директоры Нұрлан Күзембаев сұрақтарға жауап берудің орнына көлікке отырып қашуды жөн көрді.

«Без воды и зарплаты: руководитель водоканала в селе Сарыозек сбежал от подчинённых и журналистов Orda.kz» атты мақаласында Сандуғаш Дүйсенова: «Кәсіпорын басшысы Нұрлан Күзембаев журналисті көргенде кеңседен асығыс шығып кетті. Ал оның өкілдері сөйлесуға құлықсыз болды: біреу теріс бұрылып, біреуі бетін жауып, сұрақтар жауапсыз қалды», - деп жазды.

5 желтоқсан

Игорь Нидерер, «Наша Газета» (Қостанай)

Бауырсақ пісіруден әлемдік рекорд орнату кезінде журналистер әкімдіктен санитарлық норманың сақталуы туралы ақпарат ала алмады

Қарашаның 26-сы күні «Наша газетаның» тілшісі Игорь Нидерер Қамысты ауданының әкімдігіне бауырсақ пісіруден әлемдік рекорд орнату туралы шарадан кейін сауал жолдаған. Акцияны аудан әкімдігі ұйымдастырды.

Журналистің сауалдары тағам дайындау кезіндегі санитарлық норманы сақтау (акцияға қатысушылардың санитарлық кітапшалары бар ма?) және дайындалған өнімнің сапа сертификатының болуына қатысты. Нидерер сондай-ақ іс-шара күндері аудандағы кейбір оқу орындарында қашықтықтан оқыту форматына көшу туралы ақпаратты растауды немесе жоққа шығаруды сұрады.

Қарашаның 28-і күні аудан әкімдігінің аппарат басшысы Абай Жүсіповтен жауап келген. Онда санитарлық норманы бұзу фактілері туралы әкімдікте ақпарат жоқ екені қысқаша айтылды. А.Жүсіпов сауал авторына сұрақтарды ақпаратты беру құзыретіне кіретін ақпарат иесіне қоюды ұсынды.

Әкімдіктің жауабында ақпарат болмағандықтан, журналист 5 желтоқсанда РСК-да өткен жоспарлы брифингте Қамысты ауданының әкімі Ерлан Жауылбаевқа сұрақтарын қойды.  Әкім Игорь Нидерердің сауалдарына жалпылама жауап берді. Дегенмен, редакция әлі де құжаттық дәлелдермен егжей-тегжейлі жауап алуға үміттенеді.

4 желтоқсан

Асхат Ниязов, «Обожаю» (Астана)

Журналист Асхат Ниязов Instagram желісіндегі аккаунты бұғатталғанын, өзінің көпшілік алдында шықпайтынын хабарлады

4 желтоқсанда «Обожаю» YouTube арнасының авторы Асхат Ниязов өзінің @obozhau.inc Instagram әлеуметтік желісіндегі уақытша аккаунтында осы желідегі негізгі аккаунтқа кіру мәселесі туралы бейне үндеу жариялады.

Журналист: «Мен тірімін және жақсымын, бәрі жақсы. Түрмеде отырған жоқпын, бостандықтамын. Бірақ менің инстаграмм парақшамды жойды. Бұл бірінші рет. Назымгүлдікін, әйелімдікін бұзды. Бірақ олар жолын тапты. Менің инстаграммым енді жоқ. Осымен жұмыс істеп жатырмыз, барлығымен байланыстамыз. Әзірге бұл (@obozhau.inc) уақытша аккаунт болады. Бастысы не болатынын көрейік», - деді.

Асхат Ниязов «Әділ сөз» қорының тілшісіне түсіндіргені аккаунтын әлеуметтік желі әкімшілігі бұғаттап тастаған. Асхат себебін білмейді.  Метадан жауап күтуде.

Журналист осымен көпшілік алдына шығуы екінші рет екенін айтқан.

«Олар барлығын қорқытып, жояды және мұны ешкім мойындамайды. Мұны кім және не үшін жасап жатқаны түсініксіз», - деп қосты Асхат Ниязов.

5 желтоқсанда Асхат Ниязов негізгі Asshot.inc аккаунтына кіру мүмкіндігінің қалпына келгенін хабарлады.

2 желтоқсан

Әйгерім Болат, Матрица.kz (Алматы)

Алматы облыстық соты ресейлік «ВК-Медиаға» авторлық құқығын қорғау туралы арызды қанағаттандырудан бас тартты

2 желтоқсанда Алматы облыстық сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасы «Әділ сөз» қорының адвокаты Сергей Уткин мүддесін қорғаған ИП «Матрица.KZ» Әйгерім Болатқа қарсы «Издательство «ВК-Медиа» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (Краснотуринск қ., Ресей Федерациясы) арасындағы дау бойынша апелляциялық шағымын қарады.

Естеріңізге сала кетейік, 9 тамызда Алматы облысының мамандандырылған ауданаралық экономикалық соты Матрица.kz редакциясын талапкерге заңсыз пайдаланғаны үшін 369 200 теңге өтемақы төлеуге міндеттеп, «ВК-Медиа» компаниясының талап арызын қанағаттандырды.

Талапкер Матрица.kz сайтында 2022 жылғы 16 маусымда жарияланған «Қыз алып қашқандар 4-7 жылға сотталады – Бас прокуратура» мақаласында фотосурет (судьяның балғасының суреті) пайдаланылғанын, құқығы ВК-Медиаға тиесілі екені туралы мәлімдейді. Талапкердің айтуынша, бұл сурет 2013 жылы 9 шілдеде krasnoturinsk.info сайтында жарияланған, онда автор «ВК-Медиа» компаниясының қызметкері Александр Сударев екені көрсетілген.

Даулы суретті редакция «ҚазАқпарат» ақпарат агенттігінің ресми сайтынан алынғаны басылымда көрсетілген және гиперсілтемесі берілген. ҚазАқпарат сайтында автордың аты-жөні көрсетілмегендіктен, Әйгерім Болат оны көрсете алмады. Оның үстіне, редакция фотосурет авторы талапкердің қызметкері екенін және суретке құқық «ВК-Медиаға» тиесілі екенін біле алмады.

Апелляциялық сот отырысында Сергей Уткин бірінші сатыдағы сот азаматтық құқық нормаларын дұрыс қолданбағанын, ал соттың қорытындысы істің нақты мән-жайына сәйкес келмейтінін, бұл даудың дұрыс шешілмеуіне әкеп соққанын алға тартты.

Редакция мен оның өкілі «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» ҚР Заңының 21-бабына сәйкес, көпшілікке ашық жерде тұрақты орналасқан фотосуреттерді көшіру кезінде автордың келісімі және авторлық сыйақы төлеу талап етілмейді, деді.

Мақалада фотосурет ақпараттық материалға иллюстрация ретінде пайдаланылды.

Жауапкер фотосуреттің авторын анықтау үшін журналистер жарияланғанға дейін белгілі бір шараларды қолдануы керек деген соттың қорытындысымен келіспеді.

Сондай-ақ апелляциялық шағымда автордың мүліктік емес жеке құқықтарын автордың өзі ғана қорғай алатыны айтылған.

2 желтоқсанда апелляциялық алқа экономикалық соттың «ВК-Медиа» компаниясының қызметкері А. Сударевтің «еңбек міндеттерін орындау тәртібімен, жұмыс берушінің қызметтік тапсырмасы бойынша, жауапкер пайдаланған фотосуретті «ВК-Медиа» авторлық құқықты беру фактісін дұрыс, жеткілікті дәлелдемелер ұсынбады деген негізде шешімнің күшін жойды.

Апелляциялық алқа іс бойынша талапты қанағаттандырудан бас тарту туралы жаңа шешім шығарды.

4 желтоқсан

«Уральская неделя» (Орал қ.)

Басылымның танымал фотографпен дауы медиативті келісіммен аяқталды

Правовой медиа-центр «Уральская неделяға» авторлық құқықты бұзғаны үшін үстінен шағым түсті, деп хабарлайды. Талапкер 1 846 000 теңге көлемінде өтемақы талап етті. Оның айтуынша, басылым жариялаған мақалада оның жұмысы авторлықты көрсетпей қолданылған.

Әңгіме «Уральская неделя» осы мақалаға гиперсілтемесі бар басқа БАҚ материалдарымен бірге пайдаланған басылымдардағы әйгілі фотографтың суреттері туралы болды. Фотосуреттің астында фотографтың тегі көрсетілген.

«Уральская неделя» оның авторлық құқығы сақталды, деп есептейді.

Басылым өкілдерінің уәждерін тыңдаған фотографтың адвокаты медиативтік келісімді ұсынды, оның шарты редакцияға қолайлы болды: талапкер өтемақыдан бас тартады ал жауапкер өз кезегінде даулы мақаладағы автордың аты-жөнін толық көрсетуге міндеттенеді.

5 желтоқсан

Игорь Нидерер, «Наша Газета» (Қостанай)

Аудан әкімдігінің талабы «Наша газета» редакциясының сауалын туғызды

25 қарашада «Наша газета» редакциясына Қостанай облысы Қымысты ауданы әкімінің аппаратынан басылымның Telegram арнасында жарияланған материалды теріске шығаруды талап еткен шағым түскенін хабарлаған болатынбыз.

Хатта Игорь Нидерердің 2024 жылғы 9 қарашадағы «В райцентре Камысты установили новый мировой рекорд: жители района массово жарили пончики» деп аталатын мақаласында шындыққа жанаспайтын және әкімдіктің ар-намысына, абыройы мен іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтер бар екені айтылған.

5 желтоқсанда шағымға жауап ретінде «Наша газетаның» бас редакторы Тимур Гафуров бұл мақаланың 2024 жылдың 9 қарашасында «Наша газетаның» Telegram арнасында жарияланбағанын айтты. Сондай-ақ, әкімдік хатында теріске шығару мәтіні нақты нені теріске шығару қажет екендігі немесе аудан әкімдігі қандай ақпаратпен келіспейтіндігі көрсетілмеген. Сондай-ақ редакция заңды тұлғаның ар-намысы мен абыройы болмайтынын, ал іскерлік бедел санатының, басылымның пікірінше, мемлекеттік мекемеге қолданылмайтынын атап көрсетеді.

Бас редактор бұған дейін әкімдік қызметкерімен жазысқан хатында редакция жағдайды шешудің бір нұсқасын ұсынғанын еске салды: тақырыптың жалғасы ретінде жаңа мақала жариялау, хаттың бір бөлігіне сілтеме жасау және жаңа сұрақтарға жауап беруді ұсынды. Бұл ұсыныс күшінде.