01 қаңтар
Азамат Сарсенбаев, блогер (Ақтау)
Ұшақ апатын түсірген блогер 10 тәулікке қамауға алынды
2024 жылғы 25 желтоқсанда Маңғыстау облысының Түпқараған аудандық соты блогер Азамат Сәрсенбаевты 10 тәулікке әкімшілік қамауға алу туралы қаулы шығарды. Ол ҚР ӘҚБтК–нің 667-бабының 1-бөлігі (құқық қорғау органы қызметкерінің заңды талабына бағынбау) бойынша кінәлі деп танылды.
Сот қаулысына сәйкес, Азамат Сәрсенбаев 2024 жылғы 25 желтоқсанда сағат 13 шамасында дрон мен ұялы телефонның көмегімен Azerbaijan Airlines компаниясының ұшағы апатқа ұшыраған жерде түсірілім жүргізді, ол кезде полиция қызметкерлері қоршауға алған болатын және полицейдің видеотүсірілімге тыйым салу туралы нұсқауына бағынбады.
Азамат Сәрсенбаев қайғылы оқиға орнынан бір шақырым жерде тұрғанын, БАҚ-тағы әріптестерінің өтініші бойынша түсірілім жүргізе бастағанын айтып, кінәсін мойындамады. Сол жерде ТЖ қызметкерлерінен сұхбат алған. Бұл жерде полиция қызметкерлеріне кедергі болған жоқ, апат орнынан видео түсіруге тыйым салу туралы білмедім, деді.
Сәрсенбаевтың адвокаты Айбек Сүйіндіков әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасау кезінде блогердің құқығының бұзылғанын айтты.
Сот полиция қызметкерлерінің қызметтік міндеттерін атқару кезінде олардың заңды талаптарына бағынбауы полиция қызметкері Б.Шапағатовтың рапортымен расталады деген қорытындыға келді.
Сот қаулысында: «Осылайша, әлеуметтік желілерде жарияланған А.Сәрсенбаевтың видео/фото материалдары әуе апатынан қаза тапқандардың зардап шеккендері мен жақын туыстарына айтарлықтай моральдық зиян келтіреді», - делінген.
2025 жылғы 1 қаңтарда Маңғыстау облыстық сотының қылмыстық істер жөніндегі апелляциялық сот алқасы аудандық соттың қаулысын өзгеріссіз қалдырып, адвокаттың шағымын қанағаттандырмады.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі
«Масс-медиа туралы» Заңның 26-бабының 3-тармағының 3-тармақшасына сәйкес, Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынған жағдайларды қоспағанда, журналист аудиовизуалды құралдарды пайдалана отырып жазба жасауға құқылы. Бұл заңдық норма журналистің заңда тікелей тыйым салынған жағдайларды қоспағанда, кез-келген уақытта және кез-келген жерде фото және видео түсіре алатынын білдіреді.
«Ішкі істер органдары туралы» Заңның 6-бабы 2-тармағының 1-тармақшасына сәйкес полицейлер төтенше жағдай жарияланған жерде немесе терроризмге қарсы операция жүргізілетін аймақта тергеу іс-шараларын жүргізу кезінде ішкі істер органдары қызметкерлерінің қызметтік міндеттерін атқаруы кезінде жеке тұлғаларға суретке түсіруге және бейнежазбаға тыйым салуға, тиісті мәжбүрлеу шараларын қолдану талаптарын жүзеге асыруға құқылы.
Ұшақ апатқа ұшыраған аймақта төтенше жағдай жариялау және терроризмге қарсы операция жүргізу туралы еш жерде хабарланған жоқ, сондықтан полиция қызметкерлерінің журналистке суретке түсіруге және бейнежазбаға тыйым салуға заңды негіздері болған жоқ. Сонымен қатар, журналист ішкі істер органдарының қызметкерлерін емес, оқиға орнын түсірді.
Журналисті әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы сот қаулысында ол «қоршалған аумақты» видеотүсірілімге тыйым салуды бұзғаны айтылған, ал сот полиция қызметкерлеріне журналистерге «қоршалған аумақты» түсіруге тыйым салуға өкілеттік берілген заңнан нақты дәйек келтіре алмады.
27 желтоқсан
Мұрат Нұрғалымов, «Новостная редакция МSU.CITY» (Қарағанды)
Сот Экология департаментінде түсірілім жасағаны үшін журналист әрі қоғам белсендісіне айыппұл салды
27 желтоқсанда Қарағанды қаласының әкімшілік құқық бұзушылықтар жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты қоғам белсендісі Мұрат Нұрғалымовты ұсақ бұзақылық жасағаны үшін кінәлі деп таныды (ҚР ӘҚБтК 434-бабының 1-бөлігі) және оған 73840 теңгеге айыппұл салды.
Іс материалдарына сәйкес, 3 желтоқсанда Нұрғалымов өткізу режиміне қарамастан, өз еркімен Қарағанды облысы бойынша экология департаментінің ғимаратына барып, ұялы телефонға түсіріп, қызметкерлердің атына жағымсыз пікірлер айтып, айқын құрметтемеушілік танытып, қоғамдық тәртіпті бұзды.
Сотта Нұрғалымов Департаментке журналист және Instagram-дағы «Новостная редакция MSU.CITY» парақшасының редакторы ретінде «Утилизация ЛТД» ЖШС қызметі туралы ақпарат алу үшін келгенін айтты. Департамент өкілі басшылық орнында жоқ екенін түсіндіріп, жазбаша сұрау салуды ұсынды. Осыдан кейін, сот қаулысынан көрініп тұрғандай, Департамент өкілі кері қайтты, ал Нұрғалымов телефон камерасына түсіріп, оның соңынан ерген.
Сот ұсынылған видеожазбалар мен дәлелдерді зерделеп, Нұрғалимовтың іс-әрекеттерінің біліктілігін негізді деп таныды. Жеңілдететін жағдай оның бұрынғы әкімшілік құқық бұзушылықтарының болмауы.
27 желтоқсанда сот тиісті қаулы шығарды, оған қаулының көшірмесі тапсырылған күннен бастап 10 тәулік ішінде шағым жасалуы мүмкін.
20, 27 желтоқсан
Максим Сушко, «Бизнес-пресс-Лисаковск» (Лисаковск)
Сот ауыл әкімі жала жапты деп айыптаған «Бизнес-пресс-Лисаковск» бас редакторын ақтады
20 желтоқсанда Лисаков қалалық соты Октябрь кентінің әкімі Ерлан Бектанов жала жапты деп айыптаған «Бизнес-пресс-Лисаковск» бас редакторы Максим Сушкоға қарсы әкімшілік іс жүргізуді тоқтатты. Бектановтың 7.11.2024 жылғы «Хочешь протрезветь – тебе в Октябрьский» мақаласында оның уақытша бейімдеу және детоксикация орталығының құрылысына қарсы ұстанымы туралы жалған мәліметтер бар деген мәлімдемесі себеп болды.
Журналист Максим Сушко әкіммен кездесу жұмыс бабымен болғанын, ал мақала сенімді екенін айтып, кінәсін мойындамады.
Тараптар мамандардың қорытындыларын ұсынды. Сарапшы Г.В.Мустакимова мақалада Бектановтың намысына нұқсан келтіретін мәліметтерді таппады. Тағы бір сарапшы А.Р.Бейсембаев мәтіннің манипуляциялық сипатына назар аударды, бірақ сот оның қорытындысын негізсіз деп тапты.
Судья Алина Сапабекова мақалада жала жабу жоқ деп шешті, өйткені онда жалған фактілер жоқ, ал бағалау үкімдері құқық бұзушылықтың құрамын көрсетпейді.
27 желтоқсанда Қостанай облыстық сотының апелляциялық алқасының төрағасы Владимир Долгих бірінші сатыдағы соттың қаулысын өзгеріссіз қалдырып, ал әкімнің шағымын қанағаттандырмадырды.
Судья Долгих алқаның шешімін: «Жала жабудың объективті жағы ақпараттың әдейі жалған болуы, жамандық жасауы және кінәлі адам таратуы керек екендігімен сипатталады. Бұл істе әкімнің медициналық айықтырғышты салуға қарсы екендігі туралы мәлімдемесі туралы мәліметтер ешкімге зиян келтірмейді», - деп түсіндірді.
Судья бұл мәліметтер әкімді жамандап қана қоймай, «оған саяси мансапта бонустар беретінін», әсіресе Лисаков қаласының әкімі Абай Ибраев бұрынғы тир ғимаратында уақытша бейімдеу және детоксикация орталығын салудан бас тартқанын атап өтті.
Судья сонымен қатар істі жалған ақпарат тарату туралы бапқа қайта жіктеу мүмкін емес, өйткені, ол бұл заңбұзушылықты дәлелденбеді деді.
27 қаңтар
Мераби Джваридзе, ilovekostanay в Instagram (Қостанай облысы)
Депутатқа жала жабу ісінде ilovekostanay әкімшісі кінәсіз деп танылды
Қостанайдың әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған соты 27 желтоқсанда ilovekostanay паблигінің әкімшісі Мераби Джваридзені жала жапқаны үшін (ҚР ӘҚБтК 73-3-бабы) әкімшілік жауапқа тарту туралы іс бойынша қаулы шығарды.
Естеріңізге сала кетейік, сот талқылауы Қостанай мәслихатының депутаты Меруерт Жабаеваның 26.11.2024 жылы пабликте жарияланған «Депутат из Костаная заявила, что будет настаивать на повышении цен на вывоз мусора» жазбаға байланысты полицияға арызы бойынша басталды.
Мераби Джваридзе жала жапқан жоқпын дейді. Оның айтуынша, ол жай ғана депутаттың жазбасын оның парағынан көшіріп алып, тақырып қойып, оған жұлдызша қойып, сөйлемнің аяқталмағанын және оған қосымша бар екенін көрсеткен.
Мераби Джваридзе TobolInfo.kz-ке: «Мәтінге сүйене отырып, ол егер жұмыс тобы тарифті қабылдаса, онда ол бағаның жәймен ұзақ мерзімді өсуін талап ететінін айтты. Мен қарапайым азамат ретінде жазғанымды түсіндім», - дейді.
Ал Меруерт Жабаева паблик ақпараттың бір бөлігін ғана пайдаланғанын, оны манипуляциялағанын және депутат ретінде өз аудиториясына жеткізген лауазымының мағынасын өзгерткенін мәлімдеді.
Судья Серік Әміров Джваридзе ісін «Әкімшілік құқық бұзушылық құрамының болмауына байланысты» тоқтатты.
«Іс материалдарын, тараптардың түсіндірмелерін, ұсынылған дәлелдерді ескере отырып, сот іс бойынша іс жүргізуді тоқтату туралы қорытындыға келді», - деп түсіндірді Әміров. - Іс материалдарына сәйкес, тақырып жәбірленушінің түсіндірмесінен көшірілді. Хаттамада нақты қандай сөздер (жала жабу – «НГ») көрсетілмеген. Бірақ ең бастысы-құқық бұзушылықтың ниеті дәлелденуі керек. Сот ниет дәлелденбеген деп санайды.
Меруерт Жабаева апелляцияға беретінін айтты.
06 қаңтар
Данияр Әділбеков, «Дикая орда» (Астана)
Журналист Данияр Әділбековтің апелляциялық шағымын қарау кейінге қалды
6 қаңтарда 2024 жылдың қазан айында 4,5 жылға бас бостандығынан айырылған журналист Данияр Әділбековтің апелляциялық шағымын қарау бойынша тыңдау басталуы тиіс еді. Алайда, Press.kz сот отырысы Энергетика вице-министрі Ақкенженовтің мүддесі үшін процеске кірген адвокаттың өтініші бойынша кейінге қалдырылды. Адвокатқа істі қарауға уақыт берілді, деп хабарлайды.
Отырыс 29 қаңтарда өтеді.
Естеріңізге сала кетейік, «Дикая орда» Telegram-каналындағы жарияланымдарға байланысты қылмыстық іс қозғалған болатын. Полицияға журналист Гүлжан Ерғалиева, Астана әуежайының Араб өкілі Әлжавдер Юсуф Рашед М. арызы бойынша іс 274-бап 2-бөлім 3-тармақ бойынша сараланған (осы бап бойынша ең жоғары жаза – үш жылға бас бостандығынан айыру).
Энергетика вице-министрі Ерлан Ақкенженовтың арызы бойынша Әділбековке 419-баптың 3-бөлігі «жалған сөз тасу» деген айып тағылды.
Сот Әділбековті ҚР ҚК 419-бабының 3-бөлігі (адамды сыбайлас жемқорлық қылмыс жасады деп айыптаумен байланысты қылмыс жасау туралы көрінеу жалған сөз тарату) және ҚР ҚК 274-бабының 2-бөлігінің 3-тармағы (бұқаралық ақпарат құралдарын, телекоммуникация желілерін және онлайн-платформаларды пайдалана отырып, көрінеу жалған ақпарат тарату) бойынша кінәлі деп таныды.
Тергеу нұсқасы бойынша энергетика вице-министрі Е. Ақкенженов туралы жағымсыз жазбаларға тапсырыс беруші, екінші айыпталушы, сотталушы Ерлан Саудегеровты сот ҚР ҚК 28-бабының 3-бөлігі және 419-бабының 3-бөлігі бойынша кінәлі деп тауып, 3 жыл шартты түрде жаза тағайындады.
Журналистің өзінің кінәсіздігін талап етеді. Тергеу және сот тыңдаулары барысында Әділбековтың адвокаттары айыптаудың заңсыздығы туралы көрінеу жалған сөз тасу туралы мәлімдеді, өйткені Әділбеков оларға назар аудару мақсатында мұнай саласындағы күмәнді жайттар туралы ғана хабарлады.
