2024 жылғы 19-26 қыркүйек аралығында Қазақстандағы сөз бостандығының бұзылуы

20 қыркүйек
Қоғам (Қазақстан)
Мәдениет және ақпарат министрлігі 2024 жылы суицидті насихаттаудың 22 жағдайын анықтады
Exclusive.kz Қазақстандағы Бала құқықтары жөніндегі уәкіл Динара Закиева оқушылар арасында суицид фактілерінің жиілеп кетуімен күресудің қабылданып жатқан шаралары туралы айтып берді, деп хабарлайды. Кәмелетке толмағандар арасындағы суицид мәселесі мемлекеттік кеңесші Е.Т.Қариннің төрағалығымен өткен мемлекеттік органдар Білім министрлігі, ЦДИАӨМ, ІІМ, Денсаулық сақтау министрлігі, Бас прокуратура, ҰҚК, Президент Әкімшілігінің Ішкі саясат бөлімі өкілдерінің қатысуымен өткен кеңесте қаралды.
ІІМ мәліметі бойынша, өз-өзіне қол жұмсаған балалардың орташа жасы 15-17 жасты құрайды, бірақ мұндай жағдайлар 11-13 жастағы балалар арасында да кездеседі. Негізгі себеп жалғыздық, ата-анасымен, туыстарымен және құрдастарымен қарым-қатынасының проблемалары, буллинг, сондай-ақ әлеуметтік желінің әсері.
2024 жылы Мәдениет және ақпарат министрлігі суицидті насихаттайтын ақпараттың 22 таралу жағдайын анықтады, оның 19-ы жойылды. Сондай-ақ зорлық-зомбылықты насихаттайтын ақпаратты таратудың 157 жағдайы анықталды, оның ішінде 56 интернет-ресурс шектелді, ал 101 материал бойынша хабарламалар жіберілді.
Закиева Facebookте: «Мәдениет және ақпарат министрлігі Telegram және Meta өкілдерімен балаларды тарту үшін пайдаланылуы мүмкін белгілі бір атаулары бар барлық топтарды жою үшін хабарласты», — деп жазды.

21 қыркүйек
TikTok (Қазақстан)
PR сарапшы депутаттарды TikTok-қа мораторий енгізуге шақырды
Алматыда 12-20 қыркүйек аралығында өз-өзіне қол жұмсады деген үш жасөспірім қайтыс болды. Осыған байланысты Khalykbergen стратегиялық коммуникациялар агенттігінің басшысы, PR сарапшы Нұркен Халықберген TikTok-тың жасөспірімдерге әсері туралы алаңдаушылық білдірді.
Ол Telegram-дағы жазбасында TikTok-тың жасөспірімдер үшін басты қаупі алғашқы секундтан бастап «қарапайым, бірақ эмоционалды бейнелермен баурап алуы» деді. 
Сарапшы әсіресе Қазақстандағы соңғы кездегі жасөспірімдердің өз-өзіне қол жұмсау оқиғаларына алаңдады. «Оңтүстік астанада ауқатты отбасының қыздары өз-өзіне қол салды. Бұлар қолдауы, білімі, табысты өмір сүруіне қажеттінің бәрі бар балалар», – дейді Халықберген. Ол мұндай қайғылы оқиғаларды кездейсоқтық деп қарауға болмайтынын және оны әлеуметтік желінің ықпалымен байланыстыруға болады деді.
«Мен жағдай бақылаудан шыққанша күтпеуді ұсынамын. Осы қайғылы оқиғаларға байланысты депутаттар TikTok-ты пайдалануға уақытша мораторий енгізсін», - деді. 
Оның айтуынша, бұл платформа мен жасөспірімдер арасындағы өз-өзіне қол жұмсау оқиғаларының көбеюі арасындағы ықтимал байланысқа көз жұмып қарауға болмайды. Ол «Билік қазір сенім оятуға тырысып, жағдай бақылауда екенін айтуда, бірақ нақты не істеп жатқаны белгісіз. Бізге нақты шаралар қажет», - деді.

23 қыркүйек
Telegram (әлем)
Telegram тәртіп бұзушылардың деректерін тиісті органдарға жібереді
Telegram негізін қалаушы Павел Дуров: Telegram іздеуді қауіпсіз етті, барлық анықталған проблемалық контент жойылды. Telegram қызмет көрсету шарттары мен құпиялылық саясаты да жаһандық талаптарға сай болуын қамтамасыз ету үшін жаңартылды.
Платформа ережесін бұзушылардың IP-адресі мен телефон нөмірлері енді ақылға қонымды заңды сұрауларға жауап ретінде тиісті органдармен бөлісілуі мүмкін.
Бұл шаралардың барлығы қылмыстық әрекеттердің алдын алуға және пайдаланушылар үшін платформаның тұтастығы мен қауіпсіздігін сақтауға бағытталған.

23 қыркүйек
Қоғам (Қазақстан)
Алматыда қайтыс болған оқушы қыздың әкесі БАҚ пен қазақстандықтарға үндеу жасады
16 қыркүйекте Алматыда екі оқушы қыз тұрғын үй кешенінің бірінің көпқабатты терезесінен құлап қайтыс болды. Әлеуметтік желіде және БАҚ-та оларды суицидке «қауіпті ойындар», суицидке шақыратын кітаптар, компьютерлік ойындар, қорқыту итермелеуі мүмкін екендігі туралы гипотезалар пайда болды.
23 қыркүйекте оқушы қыздардың бірінің әкесі Евгений Мұхамеджанов әлеуметтік желіде мәлімдеме жасады. Ол Қазақстан халқына қолдау көрсеткені үшін алғыс айтып, тергеу органдарына үміт артатынын жеткізді.
Евгений Мұхамеджанов «Біздің резонанс арқылы басқа істерді толығырақ қарастыруға болады. Полицейлердің барлығына жалған ақпарат таратудың қылмыстық жауапкершілікке тартылатынын ескерткеніне ризамын. Адамдар қаншама сандырақ және кейде жағымсыз нәрселер жазады, бұқаралық ақпарат құралдары мұны істегенде одан да жаман. Мұндай нәрсені оқу өте қиын», - деп жазды.

25 қыркүйек
БАҚ (Қазақстан)
AlmaU университеті БАҚ өкілдерін расталмаған ақпаратты таратудан аулақ болуға шақырды
25 қыркүйекте AlmaU студентінің қайтыс болғаны белгілі болған күні университеттің баспасөз қызметі марқұмның туыстары мен жақындарына көңіл айтып, БАҚ өкілдеріне мәлімдеме жасады.
 «Біз БАҚ өкілдерін отбасының көңіл күйін құрметтеуге және расталмаған ақпаратты таратудан аулақ болуға шақырамыз», - дейді университеттің баспасөз қызметі.
Оқу орны құқық қорғау органдарына оқиғаның барлық мән-жайын анықтауға жан-жақты көмек көрсетеді, деп хабарлайды AlmaU баспасөз қызметі.

25 қыркүйек 
Қоғам (Қазақстан)
Депутат Сүлейменова әлеуметтік желіні бақылауды бұғаттауға дейін күшейтуге шақырды 
Kursiv.kz сайтының хабарлауынша, Мәжіліс депутаты Жұлдыз Сүлейменова Қазақстанда балалардың өз-өзіне қол жұмсау оқиғасының көбеюіне алаңдаушылық білдірді. Оның пікірінше, бұл қайғылы оқиғаларда жасөспірімдердің нәзік психикасына кері әсер ететін әлеуметтік желінің рөлі зор.
Депутат көндірудің психологиялық әдістерін қолдана отырып, кәсіби түрде жасалған қауіпті ойындар мен квесттер интернетте таралып жатқанын атап өтті. Оның пайымынша, әлеуметтік желі мен гаджеттердің дамуымен мұндай ойындар кең таралып кетті. Депутат буллинг пен өзін-өзі өлтіруге итермелеуге қылмыстық жауапкершілікке тарту енгізілгенімен бұл шара жеткіліксіз, дейді.
Депутат Facebook желісінде «Балалардың санасына теріс әсер ететін заңсыз және зиянды қосымшалардың таралуын қатаң бақылау қажет. Әлеуметтік желілер үкіметтің араласуын күтпей, алгоритмін өзгертіп, қауіпті контенттің таралуына жол бермеуі керек. Егер мұндай талап орындалмаса, мемлекет бақылауды күшейтуі керек. Барлық қауіпті контентті қатаң бұғаттау керек. Ал жеке контентті бұғаттау мүмкін болмаса, осы заңды бұзған әлеуметтік желіні немесе мессенджерді бұғаттау керек», - деді.
 Сүлейменова балалардың өмірі мен денсаулығына келгенде ымыраға келуге болмайтынын, қайғылы оқиғалардың алдын алуға бағытталған барлық шаралар толық көлемде жүзеге асырылуы тиіс деді.

23 қыркүйек
БАҚ, әлеуметтік желі (Қазақстан)
АЭС тақырыбы бір апта ішінде БАҚ-та 56,9 мың рет көтерілді
Bes.mediaның хабарлауынша, бірінші несие бюросы медиа кеңістікті бақылайтын Echo Analytics аналитикалық қызметін іске қосты. Жүйе 10 мыңнан астам БАҚ-ты, оның жартысынан көбі шетелдік және әлеуметтік желі үздіксіз өңдейді.
Қызметтің мәліметінше, 16-22 қыркүйек аралығында БАҚ пен әлеуметтік желілерде АЭС тақырыбы 56,9 мың рет көтерілген. Талқылаудың 94 пайызы Facebook пен Instagram-да өткен. БАҚ талқылаудың 6 пайызын ғана қамтиды.
Көбінесе АЭС тақырыбын ақпараттық агенттіктер мен сайттар көтереді – аптасына жалпы саны 2,1 мыңға жуық мақала жарияланды. Мерзімді баспасөз олардан әлдеқайда артта қалды. 773 мақала басылған және теледидарда 276 сюжетте көрсетілген. АЭС құрылысы тақырыбына арналған бір телесюжет үшін әлеуметтік желілерде 195 еске салу және веб-сайттар мен ақпарат агенттіктерінде 7,7 ақпарат бар. Бұл тақырыпта халықаралық БАҚ жеті күнде 236 рет жазды.
Бірінші несие бюросының мәліметі бойынша, АЭС тақырыбына қатысты айтылғандардың үштен екісі қазақ тілінде. Қалғанының барлығы дерлік орыс тілінде. 1%-дан сәл астамы басқа тілде.
Бірінші несие бюросының сарапшылары: «Еске салулардың 10%-дан астамы (6 мыңнан астамы) теріс. Одан оң пікірлер – 5 есе аз (шамамен 1,2 мың). Негізгі негатив айтпақшы, позитивті пікірлер әлеуметтік желілер арқылы айтылған. Көбінесе әлеуметтік желі қолданушылары теріс пікірін басылымдардың өзінде емес, оларға реакция мен пікірлер арқылы білдіреді», - деп жазады.
 

19 қыркүйек 
Тамара Еслямова, «Уральская неделя» (Орал)
«Уральская неделяның» бас редакторы кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі комиссияның отырысына жіберілмеді
«Уральская неделя» басылымының бас редакторы Тамара Еслямова Facebook желісінде Батыс Қазақстан облысының кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі комиссия отырысына қатысуға рұқсат етілмегенін хабарлады. Жиын облыс әкімдігінде өтті.
Тамара Еслямова «Мен үшін, бас редактор, жергілікті қауымдастықтағы ең өзекті мәселелердің мәнін түсіну маңызды, сондықтан мен бөлім басшылары мен мамандарды тыңдауға өзім бардым», - деп түсіндіреді.
Еслямованың айтуынша, күзетші де, білім бөлімінің басшысы орынбасары да жиналыстың жабық өтетінін алға тартып, оны отырысқа кіргізгісі келмеген. Ал журналисті кіргізгенде, мәжілістің күн тәртібі қысқарып, екінші мәселені талқылауды келесі отырысқа қалдырған. 
Журналист отырысқа қатыстырмауға облыс әкімінің жаңа орынбасары Қайыржан Меңдіғалиев бастамашы болды деп есептейді.

20 қыркүйек
БАҚ (Алматы)
Мәдениет министрлігінің вице-министрі Алматы қалалық мәслихатында ақпаратқа қол жеткізу ережелерін бұзу фактілерін тексеруге уәде берді
Astana XII халықаралық PR форумында ҚР Мәдениет және ақпарат вице-министрі Қанат Ысқақов ақпаратқа қолжетімділік туралы заңнаманың бұзылуына қатысты шағымға орай Алматы қалалық мәслихатында тексеру жүргізуге уәде берді.
Bes.media сайтының хабарлауынша, журналистер рұқсат етілмеген отырыстарда бірнеше рет қиындыққа тап болды. Бұл Мәдениет министрлігінің 2023 жылғы 29 желтоқсандағы бұйрығымен бекітілген ақпарат иелерінің кездесулерге қол жеткізу ережесіне қайшы келеді. Ереже ағымдағы жылдың 4 сәуірінен бастап күшіне енді.
«Қазір біз мәслихаттың отырысын айтып жатырмыз, мен дұрыс түсіндім бе? Бізде бұйрық бар, оған қол қойылған. Осы бұйрықты орындау аясында мониторинг жүргізейік, нәтижесін міндетті түрде хабарлаймыз. Егер шынымен де «Ақпаратқа қол жеткізу туралы» заң бұзылса, біз бұл олқылықты түзету үшін әріптестерімізге дереу хабарлаймыз», - деді вице-министр.
Журналист бұл мәселе министрліктерге, әкімдіктерге, мәслихаттарға және басқа да мемлекеттік органдарға қатысты екенін айтады.
 

22 қыркүйек
БАҚ, қоғам (Қазақстан)
Фотограф Дмитрий Макаров Қазақстанның Ұлттық музейінде суретке түсіруге тыйым салынғанына наразы
«Ақ Жайық» басылымы Финляндияда тұратын фотограф Дмитрий Макаров Қазақстанға келіп, Астанадағы ұлттық музейде суретке түсуге тыйым салынғанына наразы, деп хабарлайды.
Ол X (Twitterде) ұлттық мұражайда суретке түсуге тыйым салынғанын және залдардың бірінде суретке түсу үшін 20 мың теңге төлеуді ұсынғанын айтты. Мұражайда зал көп. Мұндай залдардың кіре берісінде телефонмен суретке, видеоға түсіруге тыйым салатын белгілер ілінген деп жазған.
«Олар фотосуреттерді достарына көрсету немесе әлеуметтік желілерде жариялау арқылы қазақтың мәдени мұрасы туралы аз да болса хабар беруді ойластырмайтын сияқты», - дейді фотограф. Оның ойынша, бұл мұражайға көбірек назар аударып, әлеуетті туристерді қызықтыруы мүмкін.
Жазбаға пікір қалдырған жазылушы екі жыл бұрын түсірілімге рұқсат етілгенін, төлем туралы әңгіме болмағанын айтқан. Бәлкім, тыйым кәсіби жабдыққа қатысты болуы мүмкін, дейді комментатор. Дмитрий Макатов өзінің жарқылы жоқ кәдімгі «айнасыз» фотоаппараты бар екенін, оның ішінде Армения, Грузия және Әзірбайжандағы көптеген мұражайларды аралағанын, ешкімде сұрақ болмағанын айтты.
 

23 қыркүйек
БАҚ (Қазақстан)
Аты шулы сот процесін жабық өткізу туралы шешім қабылданды
Астана қаласының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында Елдос Қоспаев пен оның қылмыстық тобының мүшелеріне қатысты сот отырысы өтіп жатыр. Бұқаралық ақпарат құралдарында Қоспаевты экс-президент Н.Назарбаевтың інісі – Болат Назарбаевтың оң қолы деп атайды.
Ulysmedia.kz. атышулы сот процестерінің бірі болуы тиіс процес жабық режимге ауыстырылды. Мұндай шешім неліктен қабылданғанын анықтады.
Астаналық сот төрағасы Айжан Құлбаева Ulysmedia.kz редакциясына: «Сот отырысының жариялылығы Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 29-бабының талаптарына сәйкес, сотталушылардың бірін жыныстық сипаттағы қылмыс жасады деп айыптауына және жәбірленушінің тиісті арызымен шағымдануына байланысты шектелді. Іске қатысы бар адамдардың интимдік жақтары туралы ақпараттың жариялануына жол бермеу үшін», - деп түсіндірді.
 Іс бойынша 13 күдікті бар. Алайда сотта айыптау орнында 12 адам отыр. Бір сотталушының ісі бөлек өндіріске жіберілді. Бұл кім екенін ашық айтылмады, деп хабарлайды редакция.

25 қыркүйек 
БАҚ (Рудный қ., Қостанай облысы) 
Рудный қаласының әкімдігі БАҚ-тан Иегова куәгерлерінің жиналысына кіре алмаған блогер туралы максималды репост сұрады
25 қыркүйекте «Рудненские СМИ» WhatsApp-чатында Рудный әкімдігінің ішкі саясат бөлімінің басшысы Гүлшат Ермешекова блогердің Иегова куәгерлерінің жиналысына кіруге тырысқаны туралы «Костанайские новости» газетінің мақаласына сілтеме жариялады. Тақырыптың өзекті екенін айтып, сілтемені «БАҚ-та максималды репост жасауды» өтінді.
Чаттағы журналистер бұл мақала несімен өзекті екенін сұрады. Ермешекова: «түсіндіру жұмысы аясында халықты ақпараттандыру үшін діни бірлестіктің жабылуы туралы мәселеге көбірек назар аударылған», - деп жауап берді.
«Наша Газеты» тілшісі Георгий Говоров бұл жағдайда заң бұзушылықтар жоқ екенін байқады, өйткені жиналыс жабық болуы мүмкін. Журналистен ғибадатхана мен мешітте де түсірілімге рұқсат талап етілетінін еске салды. Ол мақаланы «пиар» жасау қажеттілігіне күмән келтіріп, «Рудный әкімдігіне бұл не үшін қажет?» деген сұрақ қойды:. 
Осыдан кейін Ермешекова: «міндетті емес» деп жазды.
 

25 қыркүйек
Қоғам (Қазақстан)
Қазақстанның ТЖМ телерадио хабарларын тарату саласында жаңа функцияға ие болды
Zakon.kz Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 23 қазандағы №701 «Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің мәселелері» қаулысына өзгеріс енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 18 қыркүйектегі қаулысымен ҚР Төтенше жағдайлар министрлігі туралы ережеге толықтыру енгізілді деп хабарлайды.
Атап айтқанда, ереже келесі функциямен толықтырылды:
- «табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде, сондай-ақ қорғаныс, ұлттық қауіпсіздік және құқықтық тәртіпті қорғау мүдделерінде халықтың өміріне, денсаулығына қатер төнгені және қалыптасқан жағдайдағы іс-қимыл тәртібі туралы халықты хабардар ету үшін телерадио хабарларын тарату желілерін пайдалану қағидаларын әзірлейді және бекітеді». 
Қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізілді.
 

21 қыркүйек 
Жансейіт Қабылтаев, RasDaily.kz (Павлодар қ.)
14 жасар жас тілшіге Ertis Promenade концерттік маусымының жабылуынан хабар таратуға тыйым салынды
21 қыркүйек күні кешке RasDaily.kz басылымының жас тілшісі Жансейіт Қабылтаев Павлодар жағалауында Artis Promenade концерттік маусымының жабылуын түсірді. Жас тілшіде «Пресса» деген жазуы бар бейдж болды. Жас журналист түсірілімді қаланың жастар саясаты бөлімінің маманымен келіскен. 
Сахна маңында тұрған күзетшілер Қабылтаевқа сахнаның артына өтуге рұқсат берді, бірақ сахнаның бірнеше қызметкері (ұйымдастырушылар болуы мүмкін) тілшінің жасын біліп, журналистке сахна маңында және артында түсірілім жүргізуге рұқсат бермеді.  Оның үстіне, Қабылтаевтың айтуынша, олар оның 14 жасына күлген. Сол кеште басқа басылым журналистерінің сахнаға шығуына шектеу қойылмаған.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі 
Еңбек кодексінің 31-бабының 2-тармағына сәйкес, он төрт жасқа толған білім алушылармен еңбек шарты бос уақытында денсаулығына зиян тигізбейтін және оқу процесіне кедергі келтірмейтін жұмыстарды орындау үшін жасалуы мүмкін. 
Азаматтық кодекстің 22-бабының 2-тармағына сәйкес, он төрт жастан он сегіз жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар өздерінің табыстарына, стипендияларына, өзге де кірістеріне және өздері жасаған зияткерлік меншік құқығы объектілеріне өз бетінше билік етуге, сондай-ақ күнделікті ұсақ мәмілелерді жасауға құқылы. 
Осылайша, 14 жаста жас тілші болу заңды.

21 қыркүйек
Светлана Дроздецкая, Qazmedia.kz (Петропавл)
Петропавлда журналист Светлана Дроздецкаяға полициямен рейд кезінде шабуыл жасалды 
Оқиға қыркүйектің 20-нан 21-іне қараған түні болған. Qazmedia.kz журналисі Светлана Дроздецкая полиция департаментінің қызметкерлерімен бірге редакциялық тапсырманы орындауға барды.
Репортаж кезінде мас ер адам оған шабуыл жасап, Дроздецкаяның қолынан смартфонын тартып алмақ болған. Тәртіп сақшылары шабуылды тоқтатты. Бұл кезде мас адамның әйелі тілшіні балағаттаған.
Светлана Дроздецкая ұсақ бұзақылыққа қатысты арыз жазды. 
Әкімшілік соттың үкімімен 1985 жылы туған отағасы ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабының 1-бөлігімен ұсақ бұзақылық жасағаны үшін кінәлі деп танылып, 5 тәулікке қамауға алынды.  Оның 1987 жылы туған әйелі де осы бап бойынша әкімшілік құқық бұзушылық жасағаны үшін кінәлі деп танылды. Оған 73 мың теңге көлемінде айыппұл салынды.

25 қыркүйек
Дилара Иса, Азаттық радиосы (Түркістан облысы)
Азаттық радиосының тілшісі куәгер ретінде тартылған қылмыстық іс тоқтатылды 
Шілдеде Азаттық радиосының тілшісі Сарыағаш аудандық бөліміне шақырылған істі полиция жауып тастады, деп хабарлайды басылым.
25 шілдеде «Азаттық» радиосының Шымкенттегі тілшісі Дилара Иса Түркістан облысы Сарыағаш аудандық ішкі істер бөліміне Жібек жолы ауылындағы оқиғаға байланысты қозғалған қылмыстық іс бойынша куәгер ретінде жауап алуға шақырылды. Жауап алу кезінде адвокат Әбдіраман Аққұлов екеуі үш сағатқа жуық уақыт полицияда болған еді. Журналист адвокатымен құпия ақпаратты жарияламау туралы келісімге қол қою қажет екенін айтқан еді.
Қыркүйектің 25-і күні адвокат Әбдіраман Аққұлов «Азаттық» радиосына 15 қыркүйекте Түркістан облысы Сарыағаш аудандық полиция бөлімі қылмыс белгілерінің болмауына байланысты істі тергеуді тоқтатты деді. Заңгер бұдан артық ештеңе айта алмайды.
Шілде айының ортасында Түркістан облысы Сарыағаш ауданы Жібек жолы ауылында 11-сынып оқушысы «14 жастағы қызды зорламақ болды» деген хабарды естіген ашулы жұрт екі үйге баса-көктеп кірмек болған. Полиция бұл факті бойынша қылмыстық іс қозғады. Оның бірі «Әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік, таптық немесе діни араздықты қоздыру» бабымен басталып, шілде айының соңында «Көрінеу жалған ақпарат тарату» бабына өзгертілді», - деп жазады редакция.
 

25 қыркүйек
Арман Ақылбеков, блогер (Петропавл)
Апелляциялық сот блогерге тіл тигізу ісі бойынша үкімді өзгеріссіз қалдырды 
25 қыркүйекте Солтүстік Қазақстан облыстық соты әлеуметтік желіде блогер Арман Ақылбековке тіл тигізу ісі бойынша Петропавл қалалық соты шығарған үкімді өзгеріссіз қалдырды. 26 тамызда Солтүстік Қазақстан облысының тұрғыны Сайран Т.телекоммуникация желілерін пайдалана отырып көпшілік алдында қорлағаны үшін ҚР ҚК 131-бабының 2-бөлігі бойынша кінәлі деп танылды.
Естеріңізге сала кетейік, Төлеуов әлеуметтік желіде Ақылбековке «мал» деп пікір қалдырған. Сот-психологиялық-филологиялық сараптаманың қорытындысына сәйкес, бұл пікір әдепсіз түрде қорлау сипатында жазылған.
Сот бұл пікір қоғамдық мораль нормаларын бұзып, блогердің ар-намысын қорлауға бағытталған деген қорытындыға келді.
Сайран Т-ға 25 айлық есептік көрсеткіш (92 300 теңге) көлемінде айыппұл салынды. Сонымен қатар, сот оны Арман Ақылбековке 100000 теңге көлемінде моральдық шығынды өтеуге міндеттеді.
Блогер үкімді тым жеңіл деп санайды. Апелляциялық шағымда сотталушының кінәсін дәлелдеу және оның іс-әрекетін құқықтық саралау тұрғысынан үкімге дауласпай, тағайындалған жазамен және моральдық зиянды өтеу мөлшерімен келіспеді.
Ақылбеков соттан айыппұлды 200 АЕК-ке, моральдық шығынды өтеу сомасын 1 миллион теңгеге көтеруді сұрады.
Судьялар алқасы тараптарды тыңдап, іс материалдарын зерделей келе, сот актісін өзгеріссіз қалдыру қажет деген қорытындыға келді.

25 қыркүйек
Press.kz (Алматы)
Press.kz сайтына шабуыл жалғасуда
Press.kz сайтының бас редакторы Яна Божедомова «Әділ сөз» қорының тілшісіне агенттік сайтына шабуыл тоқтамағанын айтты. Программистер сайтты қалпына келтіруге тырысуда. Божедомова тек веб-сайтқа шабуыл жасалып жатқанын, әлеуметтік медиа аккаунттары қалыпты жұмыс істеп тұрғанын айтты.
Естеріңізге сала кетейік, редакция 12 қыркүйек күні кешке Telegram желісінде Press.kz сайтына қарқынды шабуыл туралы хабарлаған еді. Бұған дейін басылым Данияр Әділбековтің соты туралы материал жариялаған, онда адвокат Энергетика вице-министрі Ерлан Ақкенженовтің саяси қызметте бола тұра мұнай саласында әлі де бизнесі бар екенін айтқан болатын.
Материалда компаниялар мен олардың құрылтайшылары, соның ішінде Құлыбаевтар отбасының аты-жөні аталған.
24 сағаттан астам уақыттан кейін ресурс жұмысын қайта бастады, ал 19 қыркүйек күні кешке сайт қайтадан қолжетімсіз болды.
27 қыркүйектегі жағдай бойынша Press.kz веб-сайтына кіруге әрекеттенген кезде, алдымен сіз қауіпсіз қосылым туралы және қаскөйлердің Press.kz сайтынан деректерді (парольдер, хабарламалар немесе банк картасының нөмірлері) ұрлау әрекеті туралы ескерту аласыз. Содан кейін 404 қатесі.
 

19 қыркүйек
Майя Шуақбаева, «Еуразия бірінші арнасы» (Павлодар)
«Атамекен Бизнес» телеарнасы (Павлодар қ.)
Павлодар білім басқармасы бұрынғы білім министрінің сынынан кейін мектептердегі сабақ ұзақтығының қысқартылуына қатысты пікір білдірмеді
Павлодар мектептерінде сабақ ұзақтығы 40 минутқа дейін қысқартылды. Бұл туралы 12 қыркүйекте БАҚ хабарлады. Арада бес күн өткенде, 17 қыркүйекте бұрынғы білім министрі Асхат Аймағамбетов бұл бастамаға қатысты теріс пікір білдірді. Осыдан кейін «Еуразия бірінші арнасының» журналисі Майя Шуақбаева Павлодар қалалық білім бөлімі сабақ уақытының қысқару себебіне қатысты журналистерге түсініктеме бермеді деп хабарлайды.
Осылайша, 13 қыркүйекте сауал жолдаған «Atameken Business» телеарнасы 17 қыркүйекте материалды білім басқармасының ресми түсініктемесінсіз шығарды. «Евразия бірінші арнасы» да сюжетке білім басқармасының басқа БАҚ-қа берген ақпаратына сүйенген.

19 қыркүйек
Георгий Говоров, «Наша газета» (Рудный)
Рудный қаласының әкімдігі қоршалмаған траншеядағы топырақтың опырылуы салдарынан баланың өліміне қатысты пікір білдіруден бас тартты
26 тамызда Рудныйда қайғылы оқиға орын алды: суық су құбырын тарту жұмыстары жүргізіліп жатқан траншеяда топырақ опырылып, бала қайтыс болды. Жергілікті ақпарат құралдарының хабарлауынша, жұмыс жүргізілген орында ешқандай қоршау болмаған.
«Наша газетаның» тілшісі Георгий Говоров басқа журналистермен бірге қалалық әкімдіктен қайғылы оқиғадан кейін түсініктеме беруін сұрады, бірақ баспасөз хатшысы қайтыс болған баланың отбасының өтінішін алға тартып, одан бас тартты.
Редакция бұл мәселе мемлекеттік органдардың қызметі мен азаматтардың қауіпсіздігіне тікелей қатысты деп есептейді. 2 қыркүйекте «Наша Газета» Рудный қаласының әкімі Виктор Ионенкоға сауал жолдады.
Редакция жұмыстың тапсырыс берушілері мен мердігерлері, төтенше жағдай орын алған жерде бақылауды кім және қалай жүргізетіні, қайғылы оқиғадан кейінгі қауіпсіздік шаралары туралы ақпарат сұрады.
6 қыркүйекте әкімдік сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы ережелерді немесе нормативтік талаптарды бұзу фактілері бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді бастағанын хабарлады.
Рудный қаласының әкімі қол қойған жауапта: «Сотқа дейінгі тергеу деректері жария етілмейді. Олар прокурордың рұқсатымен егер бұл тергеу мүдделеріне қайшы келмесе және басқа адамдардың құқықтары мен заңды мүдделерін бұзумен байланысты болмаса, мүмкін деп есептелетін шамада ғана жария етілуі мүмкін» делінген.
Нақты жауап алмаған Говоров 26 қыркүйекте жылу желілері мен су құбырларын жөндеуге арналған брифингте тағы да сұрақтар қойды. Журналистің айтуынша «Рудненский Водоканал» ЖШС мен «Рудненские теплосети» ЖШС өкілдері қауіпсіздік туралы сұраққа өте қысқа және жалтарған жауап берді, содан кейін брифинг аяқталды.
Говоровтың жазуынша, «Рудненские теплосети» ЖШС директоры Олег Әбілқайыров, журналистің сауалдарына: «Жалпы, бұл брифинг қалалық БАҚ үшін жарияланған, сіз мұнда не істеп жүрсіз? Қалаға төгілген кірдің бәрі «Наша газета» деді» деп хабарлайды.

20 қыркүйек
Кирилл Павлов, Фонд-бюро расследования коррупции  (Астана)
«Фонд-бюро расследования коррупции» басылымы ақпарат бермегені үшін шағымданбақ 
«Әділ сөз» тілшісіне «Фонд-бюро расследования коррупции»  желілік басылымының негізін қалаушы Кирилл Павлов редакцияның  жолдаған сауалдарына жауапқа e-otinish сервисі арқылы шағым беріп жатқанын айтты.
«ҚТЖ-ға қатысты бір шағым – олар атқарушы органның сыйақысының жалпы сомасы коммерциялық құпия болып табылады деп шешті. Екіншісі, Шығыс Қазақстан облысындағы мектептің мемлекеттік сатып алулар сайтында жеке мәліметтерін жариялауына қатысты. Олар кейбір сұрақтарға мән бермей, жауап бермейді», - дейді журналист.
 

23 қыркүйек
The Village Kazakhstan (Алматы)
Астананың Әділет департаменті журналистке ақпарат беруден заңсыз бас тартты 
2024 жылдың 14 тамызында The Village Kazakhstan басылымының редакциясы Астана қаласының Әділет департаментіне Салтанат Нүкенова атындағы қорды құруға қатысты сауал жолдады.  Журналисті марқұм Салтанат Нүкенованың ағасы Айтбек Амангелдіге бұл қорды тіркеуден неліктен бас тартқаны қызықтырды.
21 тамызда алынған жауапта Әділет департаменті ақпарат беруден бас тартты.  
«Масс-медиа туралы» Заңның 36-бабына сәйкес бұқаралық ақпарат құралдарының жазбаша және (немесе) электрондық құжат формасында берілген ақпаратқа сұрау салулары бас редактор (редактор), уәкілетті тұлға немесе аккредиттелген журналист қол қойған және (немесе) электрондық цифрлық қолтаңба арқылы куәландырылып жіберіледі.
Алайда, сауал жолдаушының жоғарыда аталған өкілеттіктерін растайтын бірде-бір құжат ұсынылмаған. Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Салтанат Нүкенованы еске алу жеке қорын мемлекеттік тіркеуге қатысты сұралған ақпаратты беру мүмкін емес», - делінген жауапта.
Мәселені түсіну және мемлекеттік органның жауабына шағымдану үшін 23 тамызда The Village Kazakhstan Мәдениет және ақпарат министрлігінің Мемлекет және қоғам коммуникацияларын дамыту департаментіне хабарласып, түсініктеме алды.
Жауапта «(...) бас редактордың (редактордың), уәкілетті тұлғаның немесе аккредиттелген журналистің өкілеттігін растайтын қосымша құжаттарды, егер сұрау салуды редакцияның қолы қойылған жіберген болса, мемлекеттік органдар талап етуге құқығы жоқ», - делінген.
Редакция келіп түскен барлық құжаттарды қосып, ҚР Әділет министрлігі Астана қаласының Әділет департаментіне шағым жолдады.
Жауап ретінде Әділет департаменті қайтадан заңға сілтеме жасай отырып. «Масс-медиа туралы» Заңының 36-бабына сәйкес редакцияның шағымы қараусыз қалдырылды, себебі оған жеке тұлғаның электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қойылған және қоса берілген құжаттарда сенімхат немесе өкілеттікті тиісінше растайтын өзге де құжат болмаған. 
Әділет департаменті «Демек, заңды тұлғаның атынан шағымды рұқсат етілмеген тұлға берген. Жоғарыда айтылғандардың негізінде шағымды қараусыз қалдырамыз. Аталған шешіммен келіспеген жағдайда, ӘҚБтК-нің 91-бабының 3-бөлігіне сәйкес, жоғары тұрған органға немесе сотқа шағымдануға құқылы», - деді.

24 қыркүйек
Игорь Улитин, Orda.kz (Алматы)
Журналист құрылыс салушыдан жұмысшының өліміне қатысты түсініктеме ала алмады 
Орда.kz оқырмандары редакцияның Telegram ботына Алматыдағы тұрғын үй кешенінің аумағында жұмысшының 16-қабаттан құлап қайтыс болғанын хабарлады. Полиция департаменті бұл ақпаратты растады. Орда дереккөзінің айтуынша, бұған құрылыс алаңындағы қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы себеп болуы мүмкін.
Orda.kz журналисі Игорь Улитин әзірлеуші ​​– Monumental Building компаниясының өкілдерінен түсініктеме алуға тырысты. Алайда желіде көрсетілген контактілер жұмыс істемейтін болып шықты. Жұмыс істеп тұрған екі нөмірде тілшіге бұл сату кеңселері екенін және қызметкерлердің мұндай түсініктеме беруге құқығы жоқ екенін айтты. Сауда кеңсесінің қызметкерлері өкілеттілігі бар адамдардың байланысын беруден бас тартты.

26 қыркүйек
Альфия Ташимова, Sputnik ақпарат агенттігі (Астана)
Журналист Денсаулық сақтау министрлігі баспасөз қызметінің сылбырлығына шағымданды
Sputnik ақпарат агенттігінің тілшісі Альфия Тәшімова әлеуметтік желіде Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметі журналистердің ақпараттық сұранысын «сиырқұймышақтандырып» жіберетіні туралы хабарлады.
Тәшімова әлеуметтік желіде министрлік өкілдерін тегтеп «Біз мобильді топтың не екенін түсінгіміз келді - жедел жәрдем бригадасы немесе емхана тобы. Қарапайым сұрақ, бірақ Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз қызметі жазбаша сұрауды талап етті», - деп шағымданды.
Денсаулық сақтау министрлігінің баспасөз хатшысы Әйгерім Оразалиева бұл жазбаға жауап беріп, тексеруге уәде берді.

26 қыркүйек
Buzyq Telegram каналы (Алматы)
Қорғаныс министрлігі әскери қызметкерлердің қазасы туралы сұраққа жауап бермеді 
Buzyq Telegram арнасы «Қорғаныс министрлігі мұндай ақпарат күзгі әскерге шақыруға кері әсерін тигізетінін алға тартып, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріндегі қаза болғандар санын әлі күнге дейін айтудан бас тартып отыр», - деп жазды. ҚР Ұлттық ұланы мен Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі желілік БАҚ-тың сұрауы бойынша осындай статистикалық мәліметтерді келтірді. Алынған мәліметтерге сүйене отырып, журналистер соңғы 5 жылда Қазақстан армиясында кем дегенде 171 әскери қызметкер қаза тапқанын есептеді.
«Егер Қорғаныс министрлігі деректерді бөліссе, бұл көрсеткіш қаншалықты жоғары болатынын білмейміз. Бірақ, көп сияқты, өйткені олар мұны жасырады», - деп жазады Buzyq Telegram арнасы.

20 қыркүйек
Жанна Оразбақова, заңгер (Астана)
Заңгер-блогер Жанна Оразбақова әлеуметтік желіде өзінің атынан алаяқтық әрекет жасалып жатқанын айтты 
20 қыркүйекте заңгер әрі блогер Жанна Оразбақова Instagram желісіндегі парақшасында өзінің атынан аккаунттар тіркеген белгісіз біреулер түрлі ақылы курстар мен марафондар өткізіп жатқанын ескертті.
Оразбақова жазылушыларына: «Бұл мен емес!!! Мен адамдарға ешқашан «Сәлем және жүректер» деп жазбаймын, мен ешқашан ақша сұрамаймын және марафон өткізбеймін! Ақша жібермеңіздер!!!» деп жазды.

27 қыркүйек
Нұргүл Мауберлинова, бұрынғы ақпарат және қоғамдық даму вице-министрі (Астана)
Алаяқтар бұрынғы ақпарат және қоғамдық даму вице-министрі болып көрінген
27 қыркүйекте заңгер Гүлмира Біржанова мемлекеттік қызметшінің жеке деректерін пайдаланып интернет арқылы алаяқтық фактісі туралы хабарлады. Алаяқтар бұрынғы ақпарат және қоғамдық даму вице-министрі Нұргүл Мауберлинованың суретін пайдаланған.
Гүлмира Мауберлиновадан «қызықты» мәселелерді талқылау туралы хабарлама алғанын айтты. Әңгімені басқа мессенджерде жалғастыруды және жеке кездесуді ұсынғаннан кейін адвокат «көп күдік тудырады» деген жауап алған.
«Менде хакерлік шабуылға ұшыраған адамдардан оғаш хабарламалар алу тәжірибесі бар. Жай ғана бұғаттадым», - деп жазды Біржанова Facebook желісінде және егер кенеттен «WhatsApp желісінде ақша сұрай бастаса немесе Ұлттық қауіпсіздік комитеті туралы сөйлесе» кетсе, ол емес екенін ескертті.
 

18 қыркүйек
Нұралы Айтеленов, блогер (Алматы)
Алматыдағы жұқпалы аурулар ауруханасы блогерге қарсы берген апелляциялық шағымда жеңілді 
18 қыркүйекте Алматы қалалық соты Алматы қаласы Түрксіб аудандық сотының шешіміне «И.Жекенова атындағы қалалық клиникалық жұқпалы аурулар ауруханасы» КМК апелляциялық шағымын қарады. Сот бірінші сатыдағы соттың шешімін күшінде қалдырды.
Естеріңізге сала кетейік, 13 мамырда аудандық сот блогер Нұралы Айтеленовке қарсы іскерлік беделін қорғау туралы талапты қанағаттандырудан бас тартты.  Аурухана Нұралы Айтеленовтің 2023 жылғы 16-27 маусым аралығында Facebook-те стационарлық ем қабылдаған кезде жариялаған сыни жазбаларына байланысты сотқа жүгінді.
Талапкер блогерден посттардың 21 фрагментінде таралған мәліметтерді теріске шығаруды, одан 1 млн. 800 мың теңге сомасында өкілге төленген шығынды, 345 940 теңге сомасында дәлелдерді нотариалды қамтамасыз ету шығынын және мемлекеттік баж салығын өндіруді сұрады.
Сот 2023 жылдың қыркүйегінен басталды. 2023 жылғы 23 қазанда аудандық сот блогердің өкілі, «Әділ сөз» қорының заңгері Сергей Уткиннің дәлелдерімен келісіп, талапты қараусыз қалдырды. Ол бұрын талапкер сотқа дейінгі шағымында талап арызда көрсетілген талаптарды көрсетпегенін көрсетті. Осылайша, талапкердің тарапы жауапкер Айтеленовтің дауды сотқа дейінгі тәртіппен шешу мүмкіндігін жоққа шығарды.
Осы жылдың 22 қаңтарында апелляциялық алқа аудандық соттың ұйғарымының күшін жойып, істің материалдарын мәні бойынша қарау үшін Алматының Түрксіб аудандық сотына жолдады.
13 мамырда Түрксіб аудандық соты талапкердің талаптарын қанағаттандырудан бас тартты.

23 қыркүйек
Берік Жағыпаров, белсенді (Астана)
Сот белсендіге футболшыларға уәде етілген бонусты жариялағаны үшін 73 840 теңге айыппұл салды 
23 қыркүйекте әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сот белсенді Берік Жағыпаровты онлайн-платформаларды пайдаланушылардың жалған ақпаратты орналастыруына, таратуына (ҚР ӘҚБтК 456-2-бабы, 3-бөлігі) кінәлі деп таныды.
Естеріңізге сала кетейік, 18.07.2024 жылы Facebook-тегі Berik Jagiparov парақшасында жарияланған «Ұлытау» кәсіби футбол клубының ойыншыларына арналған сыйақы қоры туралы, егер команда Қазақстанның жоғары лигасына өтсе футболшыларға төленетін хабарлама себеп болды.
Әкімшілік өндірістің бастамашысы футболшылардың бірі болды, оның еңбек шартының қосымша беті әлеуметтік желіде жарияланды. Айтуынша, жазба Жағыпаровтың парақшасында екі апта бойы 18-19 шілдеге дейін тұрды. Тамыз айының басында полицияға шағымданғаннан кейін жойылған.
Жағыпаров бұл ақпаратты және еңбек шартына қосымшаның үзіндісін жарияламағанын түсіндіріп, кінәсін мойындамады.
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы толтырған учаскелік инспектор сотта істі қозғауға футболшының Б.К.Жағыпаровтың бетінен скриншоттары қоса берілген шағымы себеп болғанын, шағым түскен күні ол өзі онлайн-платформаға кірмегенін, бірақ хаттама жасалған күнгі жағдай бойынша оның бетіне кіргенін, жазба өшірілгенін түсіндірді. Скриншоттар нотариалды куәландырылмаған.
Сот процеске қатысқан адамдарды тыңдап, Жағыпаров өз парақшасында жалған ақпарат жариялады деген қорытындыға келді. Сот белсендіге 73840 теңге айыппұл салды.
Сот қаулысы әлі заңды күшіне енген жоқ және қаулының көшірмесі тапсырылған күннен бастап 10 тәулік ішінде шағым жасалуы мүмкін.
 

23 қыркүйек
Дана Орманбаева, журналист (Алматы қ.)
Баян Алагузова, блогер (Алматы қ.)
Блогер журналистен моральдық шығын үшін 2 млн теңге талап етті
Алматы қаласы Бостандық аудандық соты белгілі журналистке блогердің (4,5 млн.жазылушы) ар-намысын, қадір-қасиетін және іскерлік беделін қорғау туралы талабы  бойынша шешім шығарды, деп хабарлайды Алматы соттары Telegram-арнасы.
Талапкер әлеуметтік желілерде таратылған ақпаратты шындыққа жанаспайды, қоғамда қабылданған заңдар мен моральдық қағидаларды сақтау тұрғысынан теріс сипаттайды деп есептейді.
Ол журналистен Instagram-дағы жеке парақшасы мен Telegram-да тараған ақпаратты жоққа шығаруды және моральдық шығын ретінде 2 миллион теңге өтеуді талап етуде.
Журналист өз жазбасындағы ақпарат шындыққа сәйкес келетінін және құнды пайым түрінде екенін айтып, шағымды мойындамады. Жұмыста, қоғамдық орында, ұжымда және тұрмыста кемшіліктерді сынай отырып, тиісті шындыққа сәйкес мәліметтерді теріске шығару туралы талаптарды негізді деп тануға болмайды деп санайды. 
Сот жарияланған ақпаратты шындыққа жанаспайтын және ар-намысқа тиетін ақпарат деп танып, блогердің арызын ішінара қанағаттандырды. Сот журналисті ақпаратты жоққа шығарып, блогерге 500 мың теңге көлемінде моральдық шығын төлеуге міндеттеді. 
Бұқаралық ақпарат құралдарының хабарлауынша, әңгіме продюсер әрі тележүргізуші Баян Алагузованың журналист Дана Орманбаеваны сотқа бергені туралы болып отыр.
Сот шешімі әлі заңды күшіне енген жоқ