09 қазан
Тамара Еслямова, «Уральская неделя» (Орал қ., Батыс Қазақстан облысы)
«Журналистская инициатива» ЖШС (Орал қ.)
БҚО облыстық соты адвокаттың «Уральская неделяға» қарсы шағымы бойынша шешімді күшінде қалдырды
9 қазанда Батыс Қазақстан облыстық сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасы адвокат А.Мұқанғалиевтің ар-намысын, қадір-қасиетін және іскерлік беделін қорғау туралы талап-арыз бойынша «Уральская неделя» меншік иесі «Журналистская инициатива» ЖШС-не шығарылған бірінші сатыдағы соттың шешімін өзгеріссіз қалдырды.
Еске салайық, 2 тамызда Орал қаласының N2 соты А.Мұқанғалиевтің ар-намысын, қадір-қасиетін және іскерлік беделін қорғау туралы талап арызын қанағаттандырып, «В ЗКО сельчане обвиняют адвоката, владеющего фермой, в том, что он угоняет чужих лошадей» деген сөздері жала жабу, шындыққа жанаспайды деп таныған еді. Мақала 2023 жылдың 17 сәуірінде басылымның әлеуметтік желідегі парақшаларында жарияланған.
Сот шешімі бойынша БАҚ иесі «Уральская неделя» газетінде теріске шығаруы керек. Сондай-ақ сот «Журналистская инициатива» ЖШС-нен талапкердің пайдасына мемлекеттік баж салығын төлеуге кеткен шығындарды (3 692 теңге), сондай-ақ сараптама жүргізуге кеткен 103 376 теңгені төлеуі тиіс.
Апелляциялық шағымда жауапкер «Журналистская инициатива» ЖШС-нің өкілі, басылымның бас редакторы Тамара Еслямова бірінші сатыдағы соттың барлық жағдайды ескермегенін көрсете отырып, сот шешімін бұзуды сұрайды. Мақаладағы ақпарат тікелей көрсетілген үшінші тұлғалардың сөздерінен жеткізілді. Сот материалдық құқық нормаларын бұзып, сот қорытындылары мен істің нақты мән-жайлары арасында сәйкессіздік орын алған.
Апелляциялық шағым тараптардың сот отырысына келмеуіне байланысты олардың қатысуынсыз қаралды.
Іс материалдарын зерделеп, апелляциялық шағымның дәлелдерін зерделеген алқа бірінші сатыдағы соттың қаулысын өзгеріссіз қалдырды.
10 қазан
«Аkyn Media» ЖШС (Алматы қ.)
Алматы қалалық соты фотографтың The-village-kz сайтына қарсы шағымын қарайды
Алматы қалалық сотының азаматтық істер жөніндегі сот алқасы Алматы қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының авторлық құқық бұзушылық үшін өтемақы өндіру туралы талап арызында шығарған шешімін бұзды, оған сәйкес The-village-kz.com сайтының иесі – «Аkyn Медиа» ЖШС Максим Золотухинның фотографына 7 миллион 014 мың 800 теңге төлеуге мәжбүр болды.
Талапкер «Қазақстан авторлық құқық қоғамы» Республикалық қоғамдық бірлестігі болды, фотограф бұрын авторлық құқық иеленушілердің мүліктік құқықтарын басқаруды ұжымдық негізде беру туралы шарт жасасқан.
Шығарылған сот актісімен келіспей, жауапкердің өкілі, «Әділ сөз» қорының адвокаты Сергей Уткин апелляциялық сатыға шағымданып, онда экономикалық соттың шешімінің күшін жоюды және талапты қанағаттандырудан бас тарту туралы жаңасын шығаруды сұрайды.
Апелляциялық саты істің соттылық ережелерін бұза отырып қаралғанын анықтады, өйткені мүліктік құқықтарды ұжымдық негізде басқаратын ұйымдар авторлардың мүддесі үшін берген талап арыздар жалпы юрисдикция соттарында қаралуы керек.
Бірінші сатыдағы соттың шешімін коллегиялық алқа іс жүргізу заңнамасының бұзылуына байланысты заңсыз деп таныды, экономикалық соттың шешімінің күшін жойды және істі бірінші сатыдағы сот үшін белгіленген ережелер бойынша оны қарау үшін өз ісіне қабылдады.
Октябрь, 10
Tengrinews.kz, «Аргументы и факты», Zakon.kz,
Sputnik.kz, BaigeNews.kz, Altyn-orda.kz,
TopPress.kz, kz.kursiv.media, MAIL.kz,
kazface.kz, El.kz, ztb.kz,
ИА «Голос народа», mgorod.kz, newtimes.kz,
QAZ365.kz, smartnews.kz
17 БАҚ букмекерлік кеңсе мен Мәжіліс депутаты арасындағы сот процесіне қатысушы болды
«Қазақстан букмекерлік кеңселер қауымдастығы» Парламент Мәжілісінің депутаты Руслан Берденовке қатысты іскерлік беделін қорғау туралы шағым түсірді.
КазТАГ АА букмекерлік кеңселердің Алматы қаласы Бостандық аудандық сотына берген шағымына сілтеме жасап: «Жауапкер Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты (Республика» саяси партиясының фракциясының мүшесі) бола тұра, ойын бизнесін ұйымдастырушылардың іскерлік беделіне нұқсан келтіретін жалған мәліметтерді таратуға бірнеше рет жол берген», - деп хабарлайды.
Талапкер жауапкердің депутаттық қызметі аясында халық алдында сөйлеген сөзінде де, әлеуметтік желілерде, Мәжіліс сайтындағы парақшасында және интернет-ақпараттық ресурстар арқылы да ар-намысына тиетін ақпаратты тарату орын алды дейді.
31 шілдеде азаматтық іс соттылығына қарай Астана қаласының азаматтық істер жөніндегі ауданаралық сотына жіберілді.
10 қазанда Астана соты бұл іс бойынша дау тақырыбы бойынша тәуелсіз талаптар қоймаған 17 БАҚ-тың иелерін үшінші тұлға ретінде сотқа тартты.
БАҚ иелері 15 қазанға дейін сотқа талап арызда көрсетілген басылымдардағы ақпарат қай дереккөзден алынғанын ұсынуы тиіс.
16 қазан
Джамиля Маричева, ProTenge (Алматы)
Жоғарғы сотта журналист Джамиля Маричеваның ісі қаралады
Бұл туралы Qazaqstan IGF форумының панельдік сессиясында «Правовой Медиа Центр» ҚҚ құрылтайшысы Гүлмира Біржанова айтты, деп хабарлайды Exclusive.kz.
Естеріңізге сала кетейік, 13 мамырда Алматы қаласының Әкімшілік құқық бұзушылық істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты ProTenge Telegram арнасының бас редакторы Джамиля Маричеваны онлайн-платформада жалған ақпарат жариялағаны/тартқаны үшін кінәлі деп тауып, айыппұл салған болатын. Соттың мәліметінше, 30 қаңтарда Джамиля Маричева «Protenge Telegram» арнасында «Азаттық» радиосының 36 журналисі ҚР Сыртқы істер министрлігінен аккредитация алмағанын, онсыз жұмыс істей алмайтынын айтып, депутаттар ұсынған заң жобасына енгізілген жаңа түзетулерге сілтеме жасаған.
Мақалада «Заң жобасына сәйкес, «Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне қатер төнген жағдайда Сыртқы істер министрлігі шетелдік БАҚ пен олардың журналистерін аккредиттеуден бас тартуы мүмкін» делінген. Сонымен қатар, аккредитациясыз шетелдік БАҚ пен шетелдік журналистердің кәсіби журналистік қызметпен айналысуына тыйым салынады».
Әкімшілік сот Сыртқы істер министрлігінің аккредиттеу мерзімін ұзартудан бас тарту туралы шешімін Азаттық радиосы редакциясы мен журналистерінің Қазақстан Республикасының БАҚ саласындағы заңнамасын бірнеше рет бұзуы негізінде қабылданғанын түсіндірді. Атап айтқанда, шетелдік БАҚ өкілдіктерінің қызметі және Қазақстан Республикасының аумағындағы журналистердің қызметі туралы ереже.
Апелляциялық сотта 4 маусымда өткен сот отырысында журналистің адвокаты Әсел Тоқаева «Азаттық» журналистерін аккредиттеуден бас тарту себептері туралы біржақты қорытынды жасау мүмкін болмағандықтан, қылмыс құрамының жоқтығы үшін істі тоқтатуды сұрады. Адвокат сонымен қатар журналистің қамауға алынған күні оның конституциялық құқықтарының бұзылуына байланысты Алматы қаласы Бостандық аудандық ішкі істер бөліміне қатысты жеке қаулы шығаруды сұраған.
6 маусымда Алматы қалалық сотының апелляциялық инстанциясы адвокаттың өтінішін қанағаттандырмады.
Оларды кассациялық тәртіппен қарау туралы Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотына өтініш берілді. Шілде айында өтінішті сот қарауға қабылдады.
16 қазан
Берік Жағыпаров, белсенді (Астана)
Апелляциялық коллегия белсендіге әлеуметтік желіде жариялады деген ақпараты үшін салған айыппұл туралы қаулыны күшінде қалдырды
16 қазанда Астана қалалық сотының апелляциялық алқасы Берік Жағыпаровтың Астана қаласының Әкімшілік құқық бұзушылық істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының 2024 жылғы 23 қыркүйектегі қаулысына қатысты шағымын қарады.
Бұл қаулымен белсенді Берік Жағыпаров онлайн-платформаларды пайдаланушылар жалған ақпарат жариялағаны және таратқаны үшін кінәлі деп танылды (ҚР ӘҚБтК 456-2-бап, 3-бөлігі).
Коллегиялық алқа сот актісін жоюға немесе өзгертуге негіз таппаған. Апелляциялық сот бірінші инстанцияның шешімін өзгеріссіз қалдырып, белсендінің шағымы қанағаттандырылмады.
Еске сала кетейік, 2024 жылдың 18 шілдесінде Берік Жағыпаровтың Facebook парақшасында жарияланған «Ұлытау» кәсіпқой футбол клубының ойыншыларына Қазақстанның Жоғарғы лигасына өтетін болса команда ойыншыларға төленетін сыйақы қоры туралы жазба себеп болғанын естеріңізге сала кетейік.
Әкімшілік іс қозғауға футболшылардың бірі әлеуметтік желіде жазбаның астына еңбек шартына қосымшаны жарияланған. Оның айтуынша, жазба Жағыпаровтың парақшасында екі апта 18-19 шілде аралығында тұрған. Тамыз айының басында полицияға хабарласқаннан кейін ол жойылған.
Бірінші сатыдағы сотта Жағыпаров көрсетілген мәліметтерді және еңбек шартының қосымшасынан үзіндіні жарияламағанын айтып, кінәсін мойындамады.
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама толтырған учаскелік инспектор бұл істі қозғауға футболшының Б. К. Жағыпаровтың бетінен скриншоттары қоса берілген шағымы себеп болғанын, шағым түскен күні ол өзі онлайн-платформаға кірмегенін, бірақ хаттама жасалған күнгі жағдай бойынша оның бетіне кіргенін, жазба жойылғанын түсіндірді. Скриншот нотариалды куәландырусыз болды.
Әкімшілік құқық бұзушылық бойынша сот белсендіге 73840 теңге айыппұл салды.
17 қазан
@ng.kz («Наша Газета» Instagram беті, Қостанай)
Ресейден қостанайлық БАҚ-тан көліктің кадрына кездейсоқ түскен фотосуретті өшіруді талап етті
17 қазан күні таңертең «Наша Газетаның» редакциялық нөміріне ер адам қоңырау шалып, басылымның Instagram аккаунтынан оның көлігінің фотосуретін алып тастауды талап етті. Басылымның сілтеме жіберу талабына қоңырау шалушы әлеуметтік желі бұғатталған Ресейден екенін айтып, бас тартты.
Егер БАҚ фотосуретті жоймаса, ер адам сотқа жүгінемін деп қорқытты. Нәтижесінде ер адам жіберген скрининг бойынша Қостанай теміржол вокзалының ғимаратын түсіру кезінде көлік кадрға түскені анықталды. Фото «НГ» штаттан тыс авторы Элеонора Абакарованың «Маршрут без альтернативы» мақаласында пайдаланылған. Мақала Қостанай мен Ресей Федерациясының шекаралас қалалары арасындағы теміржол байланысын дамыту қажеттілігі туралы.
Редакция фотосуретті жоймайтынын айтты. Себебі, сурет қоғамдық орында түсірілген, сот тәртібімен талап қоюды ұсынды. Ер адам: «Күтіңіз»,-деп жауап берді.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі
Қазақстан Республикасының заңнамасында өз автокөлігін, әсіресе, жалпыға қолжетімді жерде бейнелеу құқығын қорғау көзделмеген. Тіпті жеке тұлғалар үшін де «Масс-медиа туралы» Заңның 14-бабының 2-тармағында және «онлайн-платформалар және онлайн-жарнама туралы» Заңның 18-бабының 1-тармағында бейнеленген адам кез-келген қоғамдық іс-шараға қатысқан болса да келісім талап етілмейді.
18 қазан
Данияр Әділбеков, «Дикая орда» (Астана)
Астанада журналист Данияр Әділбековке сот үкімі шықты
18 қазанда Астананың қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық сотының судьясы Әсел Мұқышова журналист Данияр Әділбеков пен мұнайшы Ерлан Сәудегеровке қатысты үкім шығарды.
Бұған дейін, 16 қазандағы жарыссөз барысында прокурор Данияр Қайдаров журналистке бес жылға бас бостандығынан айыруды сұрап, жеңілдететін жағдайлар – жас баласының бар екенін айтты. Қайдаров «құқық бұзушылық алдын ала сөз байласу арқылы адамдар тобының құрамында жасалды», деді.
Әділбеков сияқты көрінеу жалған сөз тасыды деген айып тағылған екінші айыпталушы Ерлан Сәудегеровке прокурор 4 жыл бас бостандығынан айыру жазасын орташа қауіпсіздіктегі қылмыстық жүйеде өтеуді сұрады.
Сот Әділбековті ҚР ҚК 419-бабының 3-бөлігі (Сыбайлас жемқорлық қылмыс жасады деп айыптаумен ұштасқан қылмысты көрiнеу жалған хабарлау) және ҚР ҚК 274-бабының 2-бөлігінің 3-тармағы (бұқаралық ақпарат құралдарын, телекоммуникация желілерін және онлайн-платформаларды пайдалана отырып, көрінеу жалған ақпарат тарату) бойынша кінәлі деп таныды.
Сот Данияр Әділбековке ҚР ҚК 274 – бабы бойынша – 1,5 жыл, ҚР ҚК 419-бабы бойынша-4,5 жыл жаза тағайындады.
Қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша қатаң жазаны неғұрлым қатаң түрде сіңіру арқылы сот журналистке орташа қауіпсіздік қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелерінде жазасын өтей отырып, 4 жыл 6 ай бас бостандығынан айырды.
Қамауда ұстау уақыты 2024 жылғы 27 наурыздан бастап үкім заңды күшіне енгенге дейін орташа қауіпсіздік ҚАЖ мекемелерінде 1 күн 1,5 күн қамауда ұстау мерзімінде есептеледі. Жаза мерзімі үкім заңды күшіне енген күннен бастап есептеледі.
Сот үкім күшіне енгенге дейін қамаудағы бұлтартпау шарасы сақталды.
Тергеу және сот отырыстары барысында Әділбековтың адвокаттары оған тағылған айыпты көрінеу жалған сөз таратуды заңсыз деп таныды, өйткені Әділбеков тек мұнай саласындағы күмәнді мәселелерге назар аудару үшін ғана баяндаған.
Сондай-ақ сот elmedia басшысы Гүлжан Ерғалиеваның Данияр Әділбековке моральдық зиян мен материалдық залалды өндіріп алу туралы азаматтық талабын ішінара қанағаттандырып, журналистен моральдық зиянды 500 мың теңге және 1 млн.700 мың теңге көлемінде өкілдік шығыстарды өндірді. Гүлжан Ерғалиеваның 14 млн. 793 мың 653 теңге көлеміндегі материалдық залалды өтеу туралы талабынан сот бас тартты.
Тергеу нұсқасы бойынша энергетика вице-министрі Е.Ақкенженов туралы жағымсыз жазбаларға тапсырыс беруші болған айыпталушы Ерлан Саудегеровты сот ҚР ҚК 28 – бабының 3-бөлігі және 419-бабының 3-бөлігі бойынша кінәлі деп тауып, оған 3 жыл шартты түрде жаза тағайындады.
18 қазан
БАҚ (Қазақстан)
«Әділ сөз» журналистердің қылмыс туралы хабарлағаны үшін Қылмыстық кодекс баптарының қолданылуына алаңдаулы
«Әділ сөз» сөз бостандығын қорғау халықаралық қоры қылмыстық құқық бұзушылықтар туралы деректер бар мақала үшін журналистер мен онлайн-платформаларды пайдаланушыларға қатысты ҚР ҚК-нің жекелеген баптарын қолдануға алаңдаулы. Мұндай тәжірибе журналистердің кәсіби қызметін жүзеге асыру мүмкіндігін азайтады және сөз бостандығы қағидаттарына қайшы келеді деп санайды.
Мәлімдемеде журналистер мен онлайн-платформаларды пайдаланушылар масс-медиада қылмыстық құқық бұзушылық туралы көрінеу жалған сөз жеткізу мәліметтері бар мақалаларға байланысты қылмыстық жауапкершілікке тартылмауы керек деп есептейміз делінген.
Қылмыстық процессуалдық кодекстің 181-бабы 4-бөлігінде және Жоғарғы Соттың «Жеке айыптау істері бойынша сот практикасы туралы» нормативтік қаулысының 5-тармағында арыз иесін көрінеу жалған сөз жеткізгені үшін қылмыстық жауапкершілік туралы міндетті түрде ескерту көзделген. Мұндай куәләндырылмаған ескертудің болмауы журналистің немесе онлайн-платформа пайдаланушысының қылмыстық құқық бұзушылық жасады деген күдік туралы мәліметтерді масс-медиада жариялау кезінде қылмыс құрамын алып тастауға тиіс, өйткені заң қасақана жалған хабарлау туралы тікелей ниеттің болуын міндетті жазбаша ескертумен байланыстырады.
Олай болмаған жағдайда Конституцияның 14-бабында көрсетілген заң мен сот алдында барлығының теңдігі қағидасы бұзылады.
