2024 жылдың 30 мамыры мен 6 маусымы аралығында Қазақстандағы сөз бостандығының бұзылуы

1 маусым

Қоғам (Қазақстан)

Қорғаныс министрлігі әлеуметтік желі қолданушыларынан жалған ақпарат таратпауды сұрады

Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі жаңа оқу кезеңінің басталуына орай ресми хабарлама жариялады.

ҚР Қорғаныс министрлігі 3-6 маусым аралығында Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері бөлімшелерінің жауынгерлік әзірлігі бойынша оқу-жаттығулар өтетінін, жеке құрам әскери техникамен, маршпен және теміржол көлігімен аймақтардағы полигондарға жеткізілетінін хабарлайды.

Осыған байланысты Қорғаныс министрлігі әлеуметтік желі қолданушыларынан әскери техниканың қозғалысы туралы жалған хабарламалар мен бейнероликтерді таратпауды, сондай-ақ тек ресми ақпарат көздеріне сенуді сұрайды.

4 маусым

Тамара Ваал, Vlast.kz (Астана)

Журналист үкіметтің жабықтығына шағымданды

Маусымның 4-і күні «Власть» журналының астаналық бюросының бас редакторы Тамара Вааль әлеуметтік желіде Қазақстан үкіметін журналистерге ашықтық танытпайтыны үшін сынға алды.

Бас редактор: «...үкімет журналистерге әлдеқашан жабық, енді есеп үшін премьер-министрдің веб-сайтында сұхбаттар жарияланады, осылайша олар кейінірек Министрлер Кабинетінің қаншалықты ашық екендігі туралы есеп береді. Бұл өз ресурсында ыңғайлы нәрсені жариялау үшін тамаша жағдай», - деп жазды.

Тамара Ваал мемлекеттік рәміздер мерекесіне орай Қазақстан Президентінің қатысуымен өтетін Мемлекеттік туды көтеру рәсіміне көп жылдардан бері алғаш рет журналистер шақырылмағанын хабарлады.

5 маусым

TikTok (Қазақстан)

ТикТокты бұғаттау мәселесі күн тәртібінде жоқ - МАМ вице-министрі

Парламент Сенаты кулуарында журналистер Мәдениет және ақпарат вице-министрі Қанат Ысқақовтан министрдің әлеуметтік желілерді бұғаттау туралы мәлімдемесіне түсінік беруді сұрады.

Бұған дейін Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева қаржы пирамидаларын тану және халықтың қаржылық сауаттылығын арттырудың басқа да мәселелеріне арналған «АФМ online» конференциясында заңсыз контент тарататын және ұлттық қауіпсіздікке қауіп төндіретін, ақпарат министрлігінің ұсыныстарын сақтамайтын әлеуметтік платформалар Қазақстан аумағында ішінара немесе толық бұғатталатын болады» деген болатын.

Журналистер вице-министрден қандай әлеуметтік желілер туралы сөз болып отырғанын және қандай критерийлер қолданылатынын, «ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіретін» деген нені білдіреді деп сұрады.

Қанат Ысқақов бүгін тосқауыл қою мәселесі күн тәртібінде тұрған жоқ деді.

Қанат Ысқақов: «Нақты айтайық, сұрақ TikTok-қа қатысты қойылды. Қазір министрлікте тосқауыл қою мәселесі күн тәртібінде тұрған жоқ. Бірақ кез келген жағдайда, қолданыстағы заңнамаға сәйкес, егер заңнаманы сақтау талаптары орындалмаса, шектеуге қатысты шаралар қарастырылған. Ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіруге қатысты «Ұлттық қауіпсіздік туралы» заңды оқуды ұсынамын, онда бәрі нақты әрі түсінікті жазылған. Ұлттық қауіпсіздікке қатер – аумақтық тұтастықты бұзу, қоғамға қатер төндіруі, әлеуметтік қауіп және ұлттық қауіпсіздік құзыретіне жататын басқа да мәселелер», – деді.

Әлеуметтік желілердегі заң бұзушылықтарға қатысты вице-министр МАМ жалған ақпарат тарату, балаларға арналған контентке қатысты мәселелер, жеке тұлғаларды қорлау және жала жабу сияқты бұзушылықтарды тіркейтінін айтты.

Қанат Ысқақов: «Заң бұзушылықтардың тізімі бар, біз мұны тіркеп жатырмыз. Дегенмен, біз онлайн-платформалардың барлық әкімшілерімен жұмыс істеп жатырмыз. Біз бұл жұмысты жалғастырамыз», - деді.

Вице-министр белгілі бір платформаға тосқауыл қою мәселесі күн тәртібінде жоқ екенін тағы да айтты.

5 маусым

БАҚ (Астана)

Бірінші вице-министр Роман Скляр журналистермен «өзінің кішіпейіл тұлғасын» талқылаудан бас тартты

Премьер-министрдің бірінші орынбасары Роман Скляр Premierminister.kz сайтына берген сұхбатында отандық автоөнеркәсіпті дамыту туралы айтқан болатын, журналистер Роман Склярдан Премьер-Министр және вице-премьер гаражында, не жеке пайдалануда қанша қазақстандық құрастыру машинасы бар екенін сұрады.

Ол сұраққа «өзінің кішіпейіл тұлғасын» талқылағысы келмейтінін айтып жауап бермеді. Бірінші вице-министрдің пікірінше, сұрақ басқаша: «мәселен бізде өнеркәсіп болады ма? Бізде қалыпты экология болады ма? Біз популизммен емес, болашаққа ұмтылатын қоғам боламыз ба?» деген мазмұнда болуы керек еді.

«Курсив» осыдан кейін Роман Скляр журналистерден кетіп қалды, деп хабарлайды.

30 мамыр

Қоғам (Қазақстан)

Сарапшы Қазақстанда киберқауіпсіздікке қаражат жеткіліксіз, дейді

Арман Әбдірәсілов, канадалық SecDev қорының (ашық деректер мен ашық бастапқы аналитиканы пайдалануға маманданған тәуекелдерді басқару жөніндегі консалтингтік компания) ресми сарапшысы: Қазақстанда киберқауіпсіздікке бөлінген қаражат жеткіліксіз дейді. Бұл туралы Ulysmedia.kz хабарлайды.

Әбдірәсіловтан: «Сіздің ойыңызша, киберқауіпсіздікке бөлінген қаржы тиімді жұмсалып жатыр ма? Өйткені көпшілігіміз әлі де цифрлық шабуылға тап болып жатырмыз. Жұмыс дұрыс орындалып жатыр ма? – деп сұрады.

Әбдірәсілов: «Біріншіден, бөлінген қаржы жеткіліксіз. Басқа елдердегі кірістің 10 пайызы киберқауіпсіздік пен IT саласына, ал Қазақстанда 4-5 пайызы бөлінеді. Екіншіден, бізде көптеген сұрақтар бар. Киберқауіпсіздікте ғана емес, басқа салаларда да мәселелер бар. Сондықтан мәселе көп», - деді.

30 мамыр

Kaznet, Әлеуметтік желілер

2023 жылы Ішкі істер министрлігі 57 қылмыстық кибер топты әшкереледі

30 мамырда ҚР Заңды қамтамасыз ету жөніндегі Үйлестіру кеңесінің отырысында алаяқтықпен күрес мәселесі талқыланды. Бас прокуратураның мәліметінше «2023 жылы Ішкі істер министрлігі жанынан Киберқылмыспен күрес орталығы, ал аумақтық полиция департаменттерінде «КиберПол» бөлімшелері құрылды. Бұл 3,8 мыңнан астам қылмысты ашуға және азаматтарға 850 миллион теңге шығынды өтеуге, 1891 адамды қылмыстық жауапкершілікке тартуға мүмкіндік берген».

Интернет-платформалардан 500-ден астам алаяқтық жарнама жойылып, 57 қылмыстық кибер топ әшкереленді, заңсыз мазмұндағы 2,5 мың интернет-ресурс бұғатталды, оның ішінде 1,3 мыңында алаяқтық белгілері бар. Жедел мессенджерлерде (WhatsApp, Telegram, Instagram және т.б.) арнайы Cyberbot топтарын құру арқылы бір айдың ішінде жалған сілтемелер туралы 300-ден астам ресурстар жойылды.

Сондай-ақ департамент Ұлттық банкте күмәнді транзакцияларға тосқауыл қоятын алаяқтыққа қарсы орталықты ашуға дайындалып жатқанын хабарлады.

3 маусым

Kaznet, Әлеуметтік желілер

Қазақстанда жыл басынан бері 6,5 мыңнан астам интернет-алаяқтық фактісі тіркелген

3 маусымда өткен брифингте Ішкі істер министрлігі жыл басынан бері байланыс операторларымен бірге Қазақстанда алаяқтардың 49 миллионнан астам қоңырауы бұғатталғанын хабарлады.

Ведомствоның ресми өкілі Шыңғыс Әлекешевтің айтуынша, осы жылдың төрт айында интернет желісіндегі алаяқтық бойынша 6,5 мыңнан астам факті тіркеліп, 11 миллиард теңгеден астам шығын келтірген.

«Алаяқтар азаматтарды «қауіпсіз» шотқа ақша аударуға немесе несиеге өтініш беруге көндіру үшін WhatsApp сияқты танымал мессенджерлерді пайдаланады. Биыл мұндай екі мыңға жуық жағдай тіркелді. Олар сізден қашықтан қол жеткізуге арналған қосымшаларды орнатуды және алаяқтарға қаржыңызды басқаруға мүмкіндік беретін SMS кодтарын жіберуді сұрауы мүмкін», - деді Шыңғыс Әлекешев.

3 маусым

Қоғам (Қазақстан)

Жоғарғы Сот судьясы сот процестерін БАҚ пен әлеуметтік желілерде жариялау туралы айтты

Бұқаралық ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілерде атышулы сот процестерінің жариялануына байланысты Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі сот алқасының төрағасы Назгүл Рахметуллина Facebook желісінде ақпарат таратушыларға үндеу тастады.

Судья: «Құқықтық мемлекет – бәрі заңмен белгіленетін мемлекет. Хайп, PR немесе біреудің субъективті пікірі емес» деді.

Н. Рахметуллина: «Мен заң талаптарын білмей немесе оны саналы түрде оқығысы келмей, сот шешімдеріне түсініктеме беруді үлкен өкінішпен оқимын. Жала жабу жауапкершілігін ешкім жойған жоқ», - деп жазады.

Жоғарғы Соттың қылмыстық істер жөніндегі сот алқасының төрайымы сотты сынау арқылы жазылушылар жинап жатқан көптеген БАҚ пен блогерлердің ұстанымын ішінара түсінетінін де айтады.

«Қазір (және бұл жаман) сынға алу түсінуден және келісуден гөрі ыңғайлы. Бірақ мұндайға рұқсат беру және өз құқығын теріс пайдалану неге әкелуі мүмкін? Сот атышулы «үштік» сияқты болмауы керек. Әр түрлі қылмыс үшін жаза көшірме сияқты бірдей болмайды және болмауы керек. Заң өмірге қарсы қылмыстарды ниетіне, қосымша

біліктілік белгілерінің болуына қарай бөледі. Бұл кез келген заңгер үшін қарапайым шындық», - деп түсіндіреді Назгүл Рахметуллина.

3 маусым

БАҚ (Қазақстан)

ҚР СІМ өкілі Зеленскийдің сұхбатына пікір білдірді

24 мамырда Украина президенті Владимир Зеленский Орталық Азиялық БАҚ-қа сұхбат берді. 3 маусымда Қазақстан Сыртқы істер министрлігінің ресми өкілі Айбек Смадияров Украина президентінің сұхбатына қатысты пікір білдірді.

Айбек Смадияров: «Қазақстан Сыртқы істер министрлігінің хатшысы ретінде мен Украина басшылығымен сұхбатқа пікір білдіргім келмейді, бірақ біз бұны назарлан тыс қалдыра алмаймыз. Білуімізше, Украина тарапы бұл жобаға өз бетінше бастамашылық жасап, Қазақстандағы бірқатар жеке БАҚ өкілдерін сұхбат беру үшін Киевке шақырған. Бұл ақпарат Қазақстанның ресми дипломатиялық арналары арқылы өтпеді. Айтпақшы, бұл сұхбат идеясының барлығы бізге күмәнді болып көрінеді. Бұл рационалды емес, эмоционалды болып шықты. Украиндық БАҚ арқылы қазақстандық аудиторияға жүгіну әлдеқайда оңай», - деді.

4 маусым

Қоғам (Қазақстан)

Саясаттанушы Данияр Әшімбаев ақпарат кеңістігінен байыпты аналитиканың жоғалып кетуі туралы айтты

Данияр Әшімбаев жеке Telegram-арнасындағы мақаласында қазақстандық ақпарат саласындағы екі маңызды олқылық туралы айтты.

Біріншісі – ақпараттық нарықтан не жабылып, не интернетке кеткен қалың газеттердің аналитикалық болуын қойып, ақпараттық ойын-сауыққа айналғаны.

«Бұған дейін «компромат» сегментін «оппозициялық» басылымдар жүргізіп, бұл әшкерелеуге аз да болса әдеби сипат беруге тырысып, құқықтық салдарын есептегенін естен шығармайық, бірақ қазір бұл сала толығымен анонимді арналар мен «киллер блогерлердің» қолына кетті. Қазіргі уақытта біздің медиа кеңістігімізде ақпараттық-сараптамалық сегмент іс жүзінде жоқ», - деп жазды саясаттанушы.

Екінші олқылық – сөздің кең мағынасында жаппай мемлекеттік насихаттың жоқтығы.

«Жетістіктер туралы айтатын ешкім жоқ (тіпті олар бар болса да), соның салдарынан шенеуніктер «әлеуметтік нигилизм» мен «сын» толқынын атап өтеді. Жоғарыдан түскендей бейқам шенеуніктерді сынайтын ешкім жоқ. Бұрынғы мемлекеттік ғылыми-зерттеу институттары айналысатын негізгі мәселелер бойынша ұйымдастырылған талқылау жүргізілмейді» деді.

5 маусым

Блог жүргізу (Қазақстан)

ҚМА 162 блогердің кірісі мен шығысы арасындағы 1,1 миллиард айырмашылықты анықтады

Қаржы министрі Мәди Тәкиев Астанада өтіп жатқан «АФМ online» конференциясында жиналғандарға интернетте адал бизнес жүргізудің маңыздылығын айтып, алаяқтармен және көлеңкелі экономикамен күрес саласында белсенді жұмыс істеуге шақырды, деп хабарлайды ҚМА баспасөз қызметі.

Атап айтқанда, Қаржы министрлігінің басшысы 20 мыңнан астам жазылушысы бар 745 блогер бойынша статистиканы келтірді.

М.Тәкиев: «Бүгін біз 745 блогердің тізімін жасадық – бұл Instagram, TikTok және т.б. 20 мыңнан астам жазылушысы бар адамдар. Олардың кірістері мен шығыстарын салыстыру жүргізілді. Тек 162 адам бойынша [22%] 1,1 млрд теңгеге сәйкессіздік анықталды. Сондықтан біз осы бағытта жұмыс істеуіміз керек», - деді.

6 маусым

БАҚ (Қазақстан)

Қазақстанда БАҚ мониторингінің жаңа түрі пайда болады

6 маусымда Парламент Сенатының депутаттары жалпы отырыста «Масс-медиа туралы» заң жобасын және оған қатысты «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне масс-медиа мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» және Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне масс-медиа мәселелері бойынша өзгерістер енгізу туралы» заң жобаларын мақұлдады.

Парламент Сенатының төрағасы Мәулен Әшімбаев: «Оқиғаны объективті көрсету және таратылатын ақпараттың сенімділігі Заңда көрсетілген негізгі қағидаттардың бірі болып табылады. Бұқаралық ақпарат құралдарының қызметін ұйымдастыру шарттары, журналистерге берілетін кепілдіктер, олардың азаматтармен және ұйымдармен өзара іс-қимылының құқықтық негіздері бекітілді. Сондай-ақ, мемлекеттік тілдегі контентті дамыту туралы ережелер бар. Балалар мен мүгедектердің құқықтарын қосымша қорғауға бағытталған нормалар бар», - деді.

Құжатта сондай-ақ Мәдениет және ақпарат министрлігінің құзыретіне БАҚ мониторингін жүргізу, оның ішінде «қоғамның адамгершілік дамуына зиян келтіргені және жалпыадамзаттық, ұлттық, мәдени және отбасылық құндылықтарды бұзғаны үшін» енгізілген.

«Әділ сөз» қоры бұл ережеге белсенді түрде қарсылық білдірді. Атап айтқанда, «Әділ сөз» «БАҚ мониторингі» терминін түсіндіруден қоғамның моральдық дамуына зияны туралы түсініктемені алып тастауды ұсынды, бұл құқықтық тұрғысынан қажетсіз деп санайды. Жалпы адамзаттық құндылықтарды бұзу Қазақстан Республикасының заңдарымен реттелетін бөлігін қоса алғанда, ҚР заңнамасының бұзылуына мониторинг жүргізуге мемлекеттік органның құқығы бар.

Қордың Парламент Сенатына берген ұсыныстарында: «Осы тұжырымдаманы қолданыстағы түрде пайдалану реттеушінің функцияларын құқықтық шеңберден тыс конституциялық емес кеңейтуге әкелуі мүмкін және мониторинг құралдарын жосықсыз пайдалануға мүмкіндік туғызады», - делінген.

Мәдениет және ақпарат вице-министрі Қанат Ысқақов: «Біз бұл құндылықтардың заңнамада ресімделмегенін түсінеміз, енді біз оларға қатысты нормативтік-құқықтық базаны әзірлейтін боламыз - бұл біздің бұйрықтарымыз бен қаулыларымыз, онда біз оларды анықтаймыз», - деді.

Қанат Ысқақов уәкілетті орган ешқандай санкция қолданбайды деп сендірді. Министрлік бұл материалды «ауыстыруды немесе түзетуді» ұсынады.

«Біз ҮЕҰ мен журналистерді шақырамыз, сонда бәріміз бірге отырып, біз үшін жалпыадамзаттық, этикалық, отбасылық құндылықтарды анықтау бойынша ортақ ұстанымдар әзірлей аламыз», - деп қосты вице-министр.

Құқық қорғаушылардың Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 158-бабын ішінара декриминализациялау арқылы «Журналистердің заңды кәсіби қызметіне кедергі жасау» бабының әсерін күшейту туралы ұсыныстары қабылданбады.

6 маусым

БАҚ (Қазақстан)

Ұнамаса, қарамаңыз: вице-министр даулы ток-шоулар туралы

Курсив Сенат отырысынан кейін журналистер Мәдениет және ақпарат вице-министрі Қанат Ысқақовтан министрлік «Еуразия бірінші арнасындағы» «Қалаулым» (QosLike) және НТК арнасындағы қатысушылары бір-бірін қорлап, дауласатын «Бір болайық» екі танымал телебағдарламаларына қатысты шара қолдануды жоспарлап отыр ма деп сұрады, деп хабарлайды.

Ысқақов мұндай ток-шоуларға тыйым салу мәселені шешпейді, өйткені оларды көрермендер өздері таңдайды деп жауап берді.

Ысқақов Сенат кулуарында: «Мен қарапайым азамат ретінде бұған қарсымын, сондықтан қарамаймын. Ұнамайтындарға көрмеуге кеңес беремін. Егер сіз көрмесеңіз, онда бағдарлама рейтингі болмайды және сәйкесінше танымал болмайды. Сіздің арқаңызда рейтинг бар, сіз компанияның пайдасын өзіңіз жасайсыз», - деді

Спикердің айтуынша, сіз цензура жасай аласыз, бірақ «табысқа жете алмайсыз».

1 маусым

Интернет (Казахстан)

Мемлекеттік органдардың сайттары осалдық тұрғысынан зерттейді

«Параграф» ақпараттық жүйесі Қазақстан заңнамасында 2024 жылғы маусымнан бастап болған өзгерістер туралы ақпарат дайындады.

Редакция Цифрландыру, ақпараттық қауіпсіздік саласында мыналарды атап өтті.

Тізбеге қызметтің 14 түрі кіреді, олардың ішінде, атап айтқанда, мемлекеттік органдардың ақпараттық-коммуникациялық инфрақұрылым объектілеріне қызмет көрсету, оның ішінде «электрондық үкімет», тұлғаны тану (биометриялық сәйкестендіру) негізінде цифрлық сәйкестендіру қызметтері, құжаттарға/ЭЦҚ электрондық құжаттарына қол қою қызметтері.

- Ақпараттық қауіпсіздік зерттеушілері мемлекеттік органдардың сайттарын олардың осалдығы тұрғысынан зерттейтін болады: ережелер бекітілді.

Өзара іс-қимыл бағдарламасының жұмыс істеуін ҚР ҰҚК-мен шарттық қатынастар негізінде мемлекеттік техникалық қызмет қамтамасыз етеді.

4 маусым

Қоғам (Қазақстан)

Қазақстанда жемқор шенеуніктердің тізілімін құру жоспарлануда

Nur.kz Мәжіліс депутаттары «Антикор» әзірлеген сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманы жетілдіруге арналған екі заң жобасын қарап жатыр, деп хабарлайды.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл Агенттігі: сыбайлас жемқорлардың жария тізілімін енгізу қоғамда сыбайлас жемқорлыққа төзбеушілік ахуалын қалыптастырады. Ал пара беру туралы уәдені/ұсынысты қылмыстық жауапкершілікке тарту пара туралы сөйлесудің өзі жағымсыз екенін көрсетеді.

Әкімшілік жауапкершілікті күшейту бойынша түзетулер қарастырылған:

- шенеуніктердің кәсіпкерлік қызметке заңсыз араласқаны үшін;

- заңды тұлғалар-сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жасағаны үшін.

Қылмыстық кодексте сыйақыны заңсыз бергені үшін жаңа бап пайда болады.

6 маусым

Лұқпан Ахмедьяров, «Просто журналистика» YouTube-арнасы (Орал қ.)

Ресейлік заңгер «ресейге қарсы» ақпарат таратқаны үшін қазақстандық журналистке қарсы қылмыстық іс қозғауды талап етті

Ресейден келген заңгер Шакир Суханбердин Ресей Федерациясының Тергеу комитетіне қазақстандық журналист Лұқпан Ахмедьяровқа қатысты қылмыстық іс қозғауды талап етіп арыз жазды, деп хабарлайды Ulysmedia.kz.

Ресей заңгері Ахмедьяровты экстремистік қызмет және Ресейге қарсы ақпарат таратқаны үшін айыптайды.

Ulysmedia.kz заңгердің мәлімдемесіне сілтеме жасап: «Ахмедьяровтың деструктивті, Ресейге қарсы қызметі Ресей Президенті жариялаған арнайы әскери операция аясында жанданды. Ахмедьяров өзінің Facebook-тегі парақшасында Ресей Федерациясы Қарулы Күштерінің әрекетін және Ресейге қарсы бағыттағы басқа да материалдарды жамандайтын посттарды үнемі жариялайды», - деп хабарлайды.

Басылымның хабарлауынша, Суханбердиннің өтінішін Ресей Федерациясы СК-нің Мәскеу облысы бойынша Бас тергеу басқармасы қараған. Нәтижесінде Ресей Федерациясының СК Мәскеу облысы бойынша мемлекеттік мекемесінің Балахин қаласы бойынша тергеу бөліміне жүгіну туралы шешім қабылданды.

Лұқпан Ахмедьяров бұл талапты абсурд деп санайды, Суханбердин бұғатталғанға дейін оның жазбаларының астына пікір қалдырғанын еске түсіреді.

4 маусым

Дина Таңсәрі, «#НеМолчиKZ» (Алматы)

Әлеуметтік белсенді әлеуметтік желідегі жазбаға қатысты қысым көргенін хабарлады

НеМолчи.kz қорының негізін қалаушы Дина Тансәрі Telegram-да «Instagram @meta қазіргі шенеуніктер мен бұрынғы шенеуніктердің суреті бар жазбаны жойды», - дейді.

Бұрынғы үш мемлекеттік қызметкердің әйелдерге қарсы қылмысқа қатысы бар екені айтылған жазба Қ.Бишімбаев, О.Худайбергенов, М.Сәкен бейнеленген коллажмен жарияланды.

«#НеМолчиKZ бұл фактіні жазып алады. Бұл жазба ерекше резонанс тудырды. Ал шағымдар негізінде фотосуреттерді жою да қысым жасау құралы ретінде қарастырылуы мүмкін. Осы тұлғалардың әйелдер мен балаларға қатысты заң бұзушылық фактілерін жазып та, айтып та жүрміз. Біз барлық жазбада сот үкімі мен оның мазмұнына сілтеме жасадық», - деді Дина Таңсәрі.

Сондай-ақ, #НеМолчиKZ негізін қалаушы оның Facebook парақшасы 2 маусымда бұғатталғанын еске салады.

«Facebook @dinatansari аккаунтын тағы да бұғаттады. Соңғы күндердегі әрбір шабуыл Олжас Худайбергеновтің бұрынғы әйеліне жасаған бейберекеттігі туралы жазбадан кейін орын алды», - деді Дина Таңсәрі.

Бұғаттауға қатысты Таңсәрі әлеуметтік желі әкімшілігіне шағым жолдады.

3 маусым

Андрей Чеботарев, саясаттанушы (Алматы)

Қазақстандық журналист және саясаттанушы Андрей Чеботарев Украинаның «Миротворец» орталығының мәліметтер базасының «қара» тізіміне енді

Саясаттанушы Андрей Чеботарев «Миротворец» мәліметтер базасына «Украинаның жауы» ретінде енгізілгенін білгенде таң қалды. «Орда» «Миротворецтегі» Чеботарев туралы ақпаратқа сілтеме жасап: «Украина, Қазақстан, Армения, Қырғызстан және Өзбекстан туралы тапсырыс бойынша мақалалар жазады. Украинаға, Қазақстанға және ТМД елдеріне қатысты жалған ақпарат таратқан ресейлік «Бараева», «Компромат ТМД», «Взгляд на Восток», «Дежурный по СНГ» телеграм каналдарының редакторы және әкімшісі», - деп хабарлайды.

Андрей Чеботарев: «Берілген ақпарат жалған және жала. Қазақстан азаматы ретінде Ресей мен Украина арасындағы қарулы қақтығысқа қатысты бейтарап позицияны ұстанам. Басқа елдің пайдасына ешбір қоғамдық бағаны қолданбаймын, сонымен бірге ел басшылығының ресми бейбіт, дипломатиялық жолмен ресей-украин қақтығысын реттеу ұстанымын толығымен қолдаймын» дейді.

Саясаттанушы әлеуметтік желіде: «Бараева», «Компромат ТМД», «Взгляд на Восток» және «Дежурный по СНГ» Telegram-арналарына менің ешқандай қатысым жоқ», - деп жазды.

Украинада пропагандалық басылым деп аталатын ресейлік «Ритм Еуразия» интернет-басылымының штаттан тыс тілшісі екендігі туралы ақпаратқа қатысты А.Чеботарев: ол басылыммен «штаттан тыс тілші» ретінде емес, автор ретінде жұмыс істедім. Оның үстіне қазіргі уақытта оның осы сайтта жарияланған мақалаларының барлығы Қазақстанның ішкі және сыртқы саясатының әртүрлі мәселелеріне арналған және олардың атауы мен мазмұны жағынан Украинаға еш қатысы жоқ.

«Әділ сөз» тілшісіне берген түсініктемесінде Чеботарев оның жеке деректері аталған сайтта жарияланғанын, сондықтан құқық қорғау органдарына арыз жазғанын айтты. Сонымен қатар, саясаттанушы Украинаның Қазақстандағы елшілігінен осы жағдайға қатысты түсінік беруді сұрады.

Анықтама үшін: «Миротворец» — 2014 жылдың тамызында құрылған украиндық веб-сайт, ол өзін «Украинаның ұлттық қауіпсіздігі, бейбітшілік және азаматтардың қауіпсіздігі негіздеріне қарсы қылмыстарды зерттеу орталығының интернет өкілдігі» ретінде көрсетеді.

Сайтта заңсыз жолмен (бұзу, фишинг) жиналған және авторлары сепаратистер немесе «Кремль агенттері» деп аталатын адамдардың жеке деректерінің ашық деректер базасы бар».

30 мамыр

Мемлекеттік қызметшілер (Қостанай облысы)

Алаяқтар ақша бопсалау үшін өздерін мемлекеттік қызметкермін деп көрсетеді

Алаяқтар WhatsApp желісінде жалған нөмірлер арқылы аккаунттарды тіркеп, лауазымды тұлғалардың, оқу орындары мен ЖШС басшыларының жеке суреттерін қояды.

«Наш Костанай» порталына полиция департаментіндегілер: «Мемлекеттік әкімшіліктің бірінші басшыларының атынан белгісіз біреулер телефон соғып, сіздің шотыңыздан біреу ақша аударғысы келгенін немесе шот алаяқтар пайдаланып жатқанын хабарлайды. Содан кейін олар сізге құқық қорғау органдарының қызметкерлері хабарласатынына және осы болжамды қылмыскерлерді әшкерелеп, қолға түсіру үшін сіз қажет екеніне сендіреді», - деді

Мұндай дерек Денисов ауданының әкімі Руслан Қатпаев, Қостанай жоғары педагогикалық колледжінің директоры Ғалия Оразымбетова және «КЭЦ» ЖШС директоры Анаргүл Өскенбаеваның WhatsApp желісіндегі жалған аккаунттарынан белгілі болды.

«КЭЦ» ЖШС өзінің Instagram-дағы ресми аккаунтында: «КЭЦ» ЖШС бас директоры Анаргүл Өскенбаеваның атынан WhatsApp мессенджерінде жалған хат-хабарлар жіберілуде. Есеп шоттың кәсіпорынның қызметіне еш қатысы жоқ екенін ресми түрде мәлімдейміз. Алаяқтар оның тегі, аты, әкесінің аты, компанияның ресми сайтындағы фотосуретін пайдаланды. Оған тиесілі емес +7 747 062 5423 жалған нөмір қолданылады. Бұл хабарламаларға сенбеңіз және елемеңіз! Сақ болыңыз!» деп хабарлайды.

4 маусым

Қоғам (Қазақстан)

Бас прокуратура әлеуметтік желі мен мессенджерлердегі алаяқтық туралы тағы да ескертті

Бас прокуратура мессенджерлерде прокуратура басшылығының фотосуреттері мен алаяқтық әрекеттердің белгілері бар хабарламалар арқылы жалған аккаунттар ашу фактілерінің көбейгені туралы хабарлама жариялады.

Прокуратура азаматтарды бейтаныс аккаунттарға сенбеуге және күмәнді сілтемелерді баспауға шақырды. Мұндай қоңыраулар немесе хабарламалар түскен кезде Бас прокуратура аталған фактілерді құқық қорғау органдарына дереу хабарлауды сұрайды.

5 маусым

Асхат Ниязов, «Обожаю» YouTube арнасы (Астана)

Белгісіз біреулер YouTube-тегі «Обожаю» арнасының авторына жалған аккаунт ашқан

Маусымның 5-і күні YouTube желісіндегі «Обожаю» арнасының авторы журналист Асхат Ниязов Instagram желісіндегі сторизде қаскүнемдер WhatsApp мессенджерінде оның атынан аккаунт ашқанын айтты. Журналист фейк аккаунтының скриншотын жариялап, жазылушыларына: «Достар, егер олар сізге осы немесе басқа нөмірден жазса, сенбеңіздер! Бұл мен емес! Бұл алаяқтар. Мен ешқандай криптовалютамен айналыспаймын. Сақ болыңыздар!» деп ескерту жасады.

Фейк аккаунтта А.Ниязовтың аты-жөні, фотосы қолданылған.

1 маусым

Станислав Манаков, «Обозрение недели» газеті (Павлодар қ.)

Павлодардағы концертте журналистер сахнаға ерекше тізім бойынша жіберілді

30 мамырда Павлодар қаласы әкімдігінің және журналистердің чатында «Павлодарньюс» АА редакторы Ольга Бугаева қалалық мәдениет бөлімі «Ертіс променад» концертінің жазғы маусымының ашылуында облыстық «Ертіс» телеарнасының өкілдерінен басқа журналистердің сахнаға шығуын шектегенін хабарлады. Журналист іс-шараны түсіру үшін бұқаралық ақпарат құралдарына тең қол жетімділікті сұрады. Қала әкімінің кеңесшісі Гүлжан Апсаликова арнайы тізімнен өзін тапқан барлық журналистер сахнаға шығуға мүмкіндік алады деп сендірді.

Осыдан кейін «Обозрение недели» газетінің фототілшісі Станислав Манаков оны аталған тізімге енгізуді сұрады. 1 маусымда фототілші Станислав Манаков «Ертіс променад» маусымының ашылу күнінде өзінің тегін тізімнен таппады. Манаков іс-шара барысында қала әкімінің баспасөз хатшысы Айнұр Сәдуақасоваға қоңырау шалуға мәжбүр болды, ол оған полиция қоршауынан өтуге көмектесті.

2 маусым

ЖОО оқытушысы (Тараз қ.)

Тараздық оқытушы әлеуметтік желідегі пікірінен кейін қысымға ұшырады

Блогер және журналист Гүлбану Әбенова өзінің Facebook парақшасында Тараз қаласындағы ЖОО оқытушысынан алған хабарламасын жариялады.

Техника ғылымдарының кандидаты Әбенованың Ғылым және жоғары білім министрлігін сынға алған жазбасына жазған пікірінен кейін университет басшылығының қысымына тап болғанын хабарлайды (оқытушының пікірін Әбенова жеке пост етіп жариялады – «Мен ұяламын!»).

Алдымен кадр бөлімі одан құжаттарды, диплом және ғылыми еңбек тізімін талап етті. Мұғалім проректормен өзі байланысуға мәжбүр болды. Айтуынша, ол оны жазалады және постты алып тастау үшін журналистпен байланысуды талап етті. Олай болмағанда қатты өкінетінін ескерткен.

Мұғалім Усупов өз пікірінен бас тартқысы келмеді және оған болған қысым туралы көпшілік алдында айтты.

4 маусым

Мұрат Аяғанов, «Егемен Қазақстан» (Павлодар)

Павлодар мұнай-химия зауыты өндірістік көрсеткіштеріне қатысты сауалдарға жауап бермеді

Республикалық «Егемен Қазақстан» газетінің Павлодар облысы бойынша меншікті тілшісі Мұрат Аяғанов «Павлодар мұнай-химия зауыты» ЖШС-нің өндірістік көрсеткіштері туралы материал дайындау аясында ЖШС-не сауалмен жүгінді. Зауыттың баспасөз хатшысы Анна Гронскаяның айтуы бойынша 2024 жылдың 15 сәуірінде журналист зауыт кеңсесіне электронды пошта арқылы сұрақтар жіберді. Алайда ол Павлодар мұнай-химия зауытынан жауап алмады.

Мамыр айында Мұрат Аяғанов жолдаған сауалын екі рет Анна Гронскаяның есіне салды. Жауап алмаған ол сұхбатты жеке өзі жазып алу үшін компанияға барды, бірақ бұдан да ештеңе шықпады. Нәтижесінде Мұрат Аяғанов «Қазмұнайгаз» ҰК» АҚ-на БАҚ құқықтарының бұзылуы туралы арыз жолдады.

6 маусым

Екатерина Турбилова. «Костанайские новости» (Қостанай)

Саяжай төрағасы журналистің сұрақтарына жауап бермеді

«Костанайские новости» газетінің тілшісі Екатерина Турбилова 31 мамырда Притобольское бау-бақша қоғамындағы дау туралы мақала дайындап, қоғамның төрағасы Меджит Якубовтан пікір сұрады. Ол сұрақтарға жауап беруге уәде берді, бірақ сол күннен бастап оның телефоны «қолжетімсіз» болып қалды.

«Исчадие сада» мақаласы Якубовтың пікірінсіз жарияланды.

30 мамыр

Рауль Упоров, YouTube арнасы «Просто журналистика» (Орал)

Рауль Упоровты бұзақылық үшін кінәлі деп таныған сот шешімі күшінде қалды

Орал қаласының әкімшілік құқық бұзушылық істері жөніндегі мамандандырылған сотының Youtube желісіндегі «Просто журналистика» арнасының журналисі Рауль Упоровты ұсақ бұзақылық жасағаны үшін айыпты деп тану туралы қаулысы заңды күшіне енді.

Естеріңізге сала кетейік, 21 сәуірде Рауль Упоров әлеуметтік желілердің біріндегі аккаунтында эмоционалды үндеу жазған болатын. Онда ол төтенше жағдайлар кезінде су басқан аймақтарда тілшілерге жұмыс істеуге тыйым салынғанына наразылығын білдіріп балағат сөздер айтқан болатын.

Сот қаулысына сәйкес, бейнежазбаны 25 сәуірде Уәкілетті ішкі істер органының қызметкерлері әлеуметтік желілерді, атап айтқанда WhatsApp желісін бақылау кезінде анықтаған.

26 сәуірде Упоровқа жергілікті полиция қызметкері келіп, хаттама толтырып, журналистке төтенше жағдайлар бөлімінен шағым түскенін ауызша хабарлаған.

30 сәуірде судья Құрмашев Рауль Упоровты осы баптың 1-бөлігінде көзделген әкімшілік құқық бұзушылықты жасағаны үшін кінәлі деп тапты. Оған ҚР ӘҚБтК-нің 434-бабымен 20 АЕК көлемінде айыппұл салынды.

Журналистің адвокаты М.Ғабдуалиев бұл қаулыға апелляциялық шағым түсіріп, шағымда су жағалауы қоғамдық орын емес екенін көрсетіп, Упоров Р.Д. түсірілім кезінде жалғыз болып, қоғамдық тәртіпті бұзбаған. Адвокат сонымен қатар ішкі істер органының лауазымды тұлғасымен әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғалған кезде Р.Д.Упоровтың құқығы бұзылған деп есептейді. Осыған байланысты сот қаулысының күшін жоюды және әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді тоқтатуды сұрады.

20 мамырда Батыс Қазақстан соты әкімшілік құқық бұзушылық істері жөніндегі соттың қаулысын өзгеріссіз, адвокаттың шағымын қанағаттандырусыз қалдырды.

2 маусым

Антон Бударов, блогер, «Буданбай» YouTube арнасы (Астана)

Блогер Антон Бударов авторлық құқықты бұзды деп айыпталды

Блогер Антон Бударов YouTube видеохостингінен авторлық құқықты бұзуға арналған Content ID қолданбасы туралы хабарлама алғанын хабарлады. Блогердің айтуынша, даудың тақырыбы - Димаш Құдайбергеновтің орындауындағы Қазақстан әнұранынан үзінді, оны Бударов «О чём поздравление Токаева? Цели и вектор развития Казахстана! Российские ТЭЦ и языковая политика!» YouTube-тегі Буданбай арнасында жариялаған.

Бударов шағымға қарсылық білдірді, онда ол әнұран мемлекет есебінен жазылғанын, сондықтан оған авторлық құқықтың болмауы мүмкін екенін айтты.

Келесі күні YouTube блогерге авторлық құқық туралы шағымның кері қайтарылғаны туралы хабарлады.

5 маусым

Сапархан Хакимов (Жітіқара)

Жітіқара тұрғыны жергілікті аурухана қызметкерлеріне жала жапқаны үшін кінәлі деп танылды

Жітіқара аудандық соты жергілікті тұрғын Сапархан Хакимовты «Жала жабу» бабы бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартты. Сот оны ҚР ӘҚБтК-нің 73-3-бабы, 3-бөлігі (адамды сыбайлас жемқорлық, ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасады деп айыптаумен жала жабу) бойынша құқық бұзушылық жасағаны үшін кінәлі деп таныды. Оған 200 АЕК (738 400 теңге) мөлшерінде айыппұл салынды.

Іс бас дәрігердің, бас дәрігердің экономикалық және әкімшілік-шаруашылық қамтамасыз ету жөніндегі орынбасарының және аудандық аурухананың дәрігерінің арызы бойынша басталды. Бұған белсендінің 16.02.2024 жылы Instagram-да жариялаған «Однажды в Житикаре» жазбасы себеп болды. Онда ол ауруханадағы заң бұзушылықтар, дәрі-дәрмектерді ұрлау, дәрігерлердің немқұрайлылығы туралы айтады.

«Постқа біздің Жітіқара ауруханасында қалыптасып жатқан жағдай себеп болды. Бұл жерде қалыпты медициналық көмек ала алмайтыныңызды жалқаулар ғана білмейді, жеке емханаларға баруға тура келеді.», - деді Хакимов «ТоболИнфо» агенттігінің тілшісіне.

Сот отырысында Хакимов көрінеу жалған ақпарат таратқаны үшін кінәсін мойындамады. Ол жазбаны жазу кезінде медициналық мекеменің қызметіне жүргізілген аудит нәтижелері мен адамдардан алынған ақпаратқа сүйендім деп түсіндірді.

Іс материалдарын зерделеп, процеске қатысушылардың түсініктемелерін тыңдай келе, сот С.Хакимовтың әкімшілік құқық бұзушылық жасаудағы кінәсі іс материалдарымен толық расталған деген қорытындыға келді.

25.04.2024 жылғы сот қаулысында: «Жітіқара аудандық ауруханасының қызметкерлерін дәрі-дәрмек пен қаражат ұрлады, сонымен қатар пара алды және абайсызда, яғни сыбайлас жемқорлық және ауыр қылмыс жасады деп айыптаған С.У.Хакимов ешқандай дәлел келтірген жоқ», - делінген.

Қазіргі уақытта соттың қаулысына апелляциялық сот инстанциясына шағым жасалып жатыр.