31 тамыз.
Олеся Вертинская, «Дорожный контроль» (Атырау)
Атырауда журналист Олеся Вертинскаяға қатысты сотқа дейінгі тергеу тоқтатылды
Маусым айында «Дорожный контроль» ақпараттық порталының Атыраудағы тілшілері Олеся Вертинская мен Серік Қожаниязовқа қатысты сотқа дейінгі тергеу басталғаны туралы хабарлаған болатынбыз. Іс судья З-ның арызы бойынша қозғалған.
Мұқашева ҚР Қылмыстық кодексінің 410-бабының 1-бөлігімен – Конституциялық сот ісін жүргізуге қатысушыларды, шағымды қарауға қатысушы өзге де адамдарды, олардың өкілдерін, Қазақстан Республикасының Конституциялық Сотына, сотқа, сот процесіне қатысушыларға құрметсіздік білдіру. Оған YouTube желісіндегі «DGK.Region.06» арнасында жарияланған сот отырысының видеосы себеп болды.
Желілік БАҚ тілшілері бейнежазбаны өздері жасамағанын, YouTube арнасына кім салғанын білмейтінін хабарлады. Тергеу барысында сот отырысы онлайн режимде өткені белгілі болды. Осыны негізге ала отырып, 14 тамызда Атырау қалалық ППБ-нің тергеушісі Қ.Салешев журналистердің әрекетінде қылмыстық құқық бұзушылықтың болмауына байланысты іс бойынша өндірісті тоқтатты. Материалдар қарауға жіберілген қадағалаушы прокурор тергеушінің шешімімен келісті.
4 қыркүйек.
Владимир Северный, «Караван» (Алматы)
Наргиз Северная, блогер (Алматы)
Алматыда Владимир мен Наргиз Северныйлардың ісі бойынша алдын ала тыңдау өтті
Алматы қаласының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында бопсалау бойынша (ҚР ҚК 194-бабы, 4-бөлігі) күдікті журналистер Владимир мен Наргиз Северныйға қатысты іс бойынша алдын ала тыңдау өтті.
Бұл процесті қадағалап отырған Orda.kz журналистері хабарлайды: айыптаушы тараптың мәліметінше, ерлі-зайыптылар жарияламаған теріс материалдар үшін осы жылдың сәуір айында ақтаулық кәсіпкер Зарета Фаталиевадан 15 миллион теңге, ал 2019 жылдың маусым айында алматылық кәсіпкерден 200 мың теңге бопсалаған.
Журналистер мен олардың адвокаттары тағылған айыптарды жоққа шығарады. Қорғаушы тарап Наргиз Севернаяның ақтаулық меценат, кәсіпкер Зарета Фаталиеваға күйеуі екеуінің баспана мәселесін шешуге көмектесуін өтінгенін айтады. Владимир мен Наргиз Северный алқабилер сотынан бас тартты және адвокаттарымен бірге іс бойынша олардың кінәсін дәлелдейтін бірде-бір дәлел жоқ деп есептейтіндіктен, ақтау үкімін сұрауға ниетті.
Қорғаушы тарап Владимир Северныйға қатысты бұлтартпау шарасын денсаулық жағдайына байланысты қамаудан үйқамаққа немесе кепілге ауыстыру, тәуелсіз психологиялық-филологиялық сараптаманың қорытындысын іс материалдарына енгізу туралы өтініштер берді.
Судья Еркін Майшимов Владимир Северныйға қатысты бұлтартпау шарасын өзгертуден бас тартты, бірақ тәуелсіз сараптама қорытындысын енгізді. Келесі отырыс 11 қыркүйекке жоспарланған.
6 қыркүйек.
Сандуғаш Дүйсенова, Orda.kz (Талдықорған, Жетісу облысы)
Сандуғаш Дүйсеноваға қатысты қылмыстық іс тоқтатылғаннан кейін кінәлі полицейлер тәртіптік жауапкершілікке тартылды
11 тамыз күні кешке Талдықорған полициясы журналист, Orda.kz тілшісі Сандуғаш Дүйсенованы ел алдында сөйлеген сөзінде, жұмысында, бұқаралық ақпарат құралдарында, телекоммуникация желілері арқылы жеке өмірге, оның ішінде жеке немесе отбасылық құпияға қатысты ақпаратты таратты деген күдікпен ұстады деп хабарланған еді. (ҚР ҚК-нің 147-бабы 5-бөлігі). Дүйсенованың пәтерінде тінту жүргізілді. Журналист өзін қорғауға құқығы бар куәгер мәртебесінде болды.
Полиция бөлімшесінде журналиске жеке тінту жүргізілді. Уақытша ұстау изоляторынан шыққаннан кейін Дүйсенова оны жеке тінту жүргізілген бөлмеде полиция департаментінің Жедел басқару орталығына (ЖБО) қосылған бейнекамера бар екені және ЖБО барлық қызметкерлері, соның ішінде ер адамдар да болғанын айтты. Оларда жалаңаш әйелді көрді.
Бұл жағдай көпшіліктің наразылығын тудырды. Құқық қорғаушылар полицияның әрекетін конституцияға қайшы, қылмыстық сот процесіне қатысушы тұлғаның абыройын төмендетеді және БҰҰ-ның азаптауға қарсы конвенциясына қайшы деп атады.
Осыған байланысты Ratel.kz редакциясы бірқатар мемлекеттік органдарға сауал жолдап, оларда полиция, прокуратура және соттың беделі мен имиджіне нұқсан келтіруге баса назар аударды.
Бас прокуратура Ratel.kz тілшісі Әлия Ахдиеваға жан-жақты тексеру жүргізіп, прокурорлық қадағалау актісін беретінін айтты.
Жетісу облысының прокуратурасы тергеу басталғанын, сондай-ақ Сандуғаш Дүйсенова ісінің материалдары заңға сәйкес уәкілетті органға қарау үшін жіберілгенін, өйткені оның әрекетінде құқық бұзушылық белгілері анықталғанын, ӘҚБтК-нің 79-бабы («Дербес деректер және оларды қорғау туралы заңнаманы бұзу») хабарлады.
Облыстық полиция департаментінің жауабында: «Қылмыстық істі 15 тамызда қалалық прокуратура жәбірленушіге айтарлықтай зиян келтіргенін растайтын деректердің жеткіліксіздігіне байланысты тоқтатты. Осыған байланысты облыстық полиция департаментінің Тергеу басқармасы қызметтік тексеру жүргізіп, нәтижесінде кінәлі қызметкерлер, оның ішінде басшылық құрамның жауапты тұлғалары тиісті тәртіптік жауапкершілікке тартылды» делінген.
7 қыркүйек.
Диана Сапарқызы, «ҚазТАГ» ХАА (Қарағанды облысы)
Шахтинск полицейлері журналист Диана Сапарқызының қызметіне кедергі жасау фактісі бойынша тергеуді әлі бастаған жоқ
Еске сала кетейік, 18 тамызда Қарағанды облысындағы ҚазТАГ тілшісі Диана Сапарқызына «Казахстанская» шахтасында болған өрттің салдарын түсіру кезінде «Арселор Миттал Теміртау» компаниясының күзетшілері шабуыл жасаған болатын. Олардың бірі журналистің телефонын тартып алып, видеоны өшірсе, екіншісі Диананы ұстап тұрған.
19 тамызда Диана сот-медициналық сараптамадан өтіп, журналист сол жақ иығындағы көгерген жарақаттан журналистің денсаулығына жеңіл зиян келтірілгені анықталды. Ол Қарағанды облысының полиция департаментіне қылмыстық кодекстің 158-бабының 2-бөлігі (Журналистің заңды кәсіптік қызметіне күш қолдану арқылы кедергі жасау) бойынша қылмыстық іс қозғау туралы арыз берген.
20 тамызда журналистің арызы аумақтық органға Қарағанды облысының полиция департаментінен (ш.н.№ 1-27-13/1023) Шахтинск полиция бөліміне келіп түскен.
Шахтинск қалалық полициясы тек бір қауіпсіздік қызметкері Б.А.Тиркинге қатысты әкімшілік құқық бұзушылық ӘҚБтК-нің 73-1-бабының 1-бөлігімен (Денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру) туралы хаттама толтырды. Полиция оқиғаға басқа кінәлілерді анықтаған жоқ.
Қазіргі уақытта Шахтинск қаласының полиция қызметкерлері заң талаптарын бұза отырып, әкімшілік іс жүргізуді тоқтатпаған және ҚК 158-бабының 2-бөлігінде көзделген қылмыс белгілері бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді бастамаған.
Осыған байланысты «Әділ сөз» қоры Бас прокурор Берік Асыловқа заңдылықты қалпына келтіру үшін қажетті прокурорлық шараларын қабылдау және Қылмыстық кодекстің 158-бабының 2-і (Журналистің заңды кәсіби қызметіне күш қолдану арқылы кедергі жасау) тармағында көзделген қылмыстық құқық бұзушылық белгілері бойынша сотқа дейінгі тергеп-тексеруді бастау туралы өтінішпен Ашық үндеу жариялады.
«Тек сотқа дейінгі мұқият тергеп-тексеру ғана ҚР Қылмыстық-процестік кодексінің нормаларына сәйкес қажетті тергеу әрекеттерін жүргізу арқылы осы оқиғаның барлық мән-жайын толық және жан-жақты анықтауға мүмкіндік береді.
Үндеуде «Прокуратура туралы» Заңның 10-бабына сәйкес прокурор әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді тоқтатуға, сондай-ақ қылмыстық қудалау органынан қылмыстық құқық бұзушылық белгілері болған кезде заңдылықтың сақталуын талап етуге құқылы», - делінген.
