2023 жылдың 8-15 маусымы аралығында Қазақстандағы сөз бостандығының бұзылуы

19 маусым 2023

2023 жылғы 8-15 маусымы аралығында Қазақстандағы пікір білдіру бостандығы, ақпарат алу және тарату құқығының жағдайына шолу.

Бұқаралық ақпарат құралдарының нақты жағдайын және сөз бостандығының жай-күйін айқындайтын лауазымды адамдардың іс-әрекеттері мен сөйлеген сөздері

БАҚ-тың нақты жағдайын және сөз бостандығын бағалау

Заңнама

Маусымның 8-і.

БАҚ (Қазақстан)

Мәжіліс «Масс медиа туралы» заң жобасын жұмысқа қабылдады

7 маусымда Парламент Мәжілісі «Масс-медиа туралы» заң жобасын және масс-медиа мәселелері бойынша ҚР заңнамалық актілеріне өзгерістер мен толықтырулар жобасын жұмысқа қабылдады.
Заң жобасында «аккредиттеудің жеңілдетілген тәртібі», ақпараттық егемендік, баспасөз картасы, бірыңғай медиа платформа, журналистердің құқықтары мен бостандықтарының сақталуы туралы Ұлттық баяндама, мемлекеттік және мемлекеттік емес БАҚ және т.б. жаңа ұғымдар бар.

«Масс-медиа» ұғымының өзі «бұқаралық ақпарат құралы және интернет-ресурс» ретінде анықталған.
ҚР Үкіметінің құзыретіне телерадио хабарларын тарату саласындағы ұлттық операторды анықтау және ҚР Президентіне журналистердің құқықтары мен бостандықтарының сақталуы туралы Ұлттық баяндама енгізу ұсынылады.
Заң жобасында бұқаралық ақпарат құралдарына қойылатын ар-намысты, қадір-қасиетті және іскерлік беделді қорғау туралы талап-арыздар бойынша ескіру мерзімін үш жылға енгізетін норма бар.

«Баспасөз картасы» заң жобасының жеке бабында журналистерге беру тәртібі сипатталып, оны алуға қойылатын талаптар белгіленген. Сондай-ақ мақалада журналистің баспасөз картасын алу үшін орындауы тиіс талаптары қамтылып, оны беруден бас тарту мен баспасөз картасынан айыру негіздері белгіленген.

Маусымның 8-і.

Интернет (Қазақстан)

Танымал заңгер кибербуллинг туралы заңның тиімділігіне күмән келтірді

Заңгер Игорь Лоскутов «Интернет-платформалар және интернет-жарнама туралы» заң жобасын талқылау аясында Facebook желісінде депутат Айдос Сарымның екі жыл бұрын «кибербуллинг туралы» заң қабылданған кезде айтқан: «Кейбір келіспеушіліктер болды. Бірақ бұл заңның өміршеңдігі мен қажеттілігін өмірдің өзі дәлелдеп берді» деген сөзін жариялады.
Игорь Лоскутов осы заң бойынша АҚДМ кибербуллингке қарсы құрылуы тиіс комиссияның қайда, қанша шағымды қарап, қандай шешім қабылдағанына таң қалды.

Сонымен қатар, заңгерді ҚР-да бұрыннан тағайындалуы тиіс шетелдік онлайн-платформалар өкілдерінің, сондай-ақ шетелдік платформаларда қазақстандық пайдаланушыларды санауға тиіс есептегіштердің болуы қызықтырды.
Игорь Лоскутовтың пікірінше, мұның бәрі қазірдің өзінде қабылданған заңның «тиімділігі» туралы айтады және оның пікірінше, жаңасы да осындай болады.

Маусымның 14-і.

Интернет (Қазақстан)

Мәжіліс «Интернет-жарнама және онлайн-платформалар туралы» заңды қабылдады

14 маусымда Мәжіліс екінші оқылымда ілеспе түзетулермен «Интернет-жарнама және онлайн-платформалар туралы» заң жобасын қабылдады.

Мәжіліс хабарламасында: «Заң жобасы саяси сепаратизм мен экстремизмнің алдын алуға, азаматтарды әлеуметтік желілерде қорлау және қаржы пирамидалары сияқты жағымсыз фактілерден қорғауға бағытталған», делінген.
Ілеспе түзетулер көрінеу жалған ақпаратты таратқаны және орналастырғаны үшін әкімшілік жауапкершілік бөлігінде өзгерістер енгізді. Жалған ақпарат жариялаған немесе таратқан желілік платформаларды пайдаланушыларға 20 АЕК, ал кәсіпкерлік қызметпен айналысатын блогерлерге 40 АЕК көлемінде айыппұл салынады.
Заң жобасы Парламент Сенатына жіберілді.

Маусымның 12-сі.

БАҚ (Қазақстан)

Үкімет креативті индустрияға не жататынын анықтады

6 маусымда ҚР премьер-Министрі А.Смайылов «Креативті индустрияға жататын экономикалық қызмет түрлерінің тізбесін бекіту туралы» ҚР Үкіметінің Қаулысына қол қойды.

Тізбеге кәсіпкерлік қызметтің 43 түрі кірді, оның ішінде:

телевизиялық бағдарламаларды құру және тарату жөніндегі қызмет,
кино және анимация (кино-, бейнефильмдер мен телевизиялық бағдарламаларды шығару және жасауды аяқтау жөніндегі қызмет).

Экономиканың осы секторына кәсіпкерлік субъектісінің қызметін жатқызудың негізгі критерийі зияткерлік меншікпен жұмыс болып табылады.

Қаулы жобасын қабылдауға Қазақстан Республикасы Президентінің Креативті индустрияны қолдау қорын құру және креативті экономиканы құқықтық реттеу мәселесін зерделеу жөніндегі тапсырмаларын іске асыруға бағытталған заңнамалық түзетулер негіз болды.
Үкімет қаулысы 2023 жылдың 20 маусымынан бастап қолданысқа енгізіледі.

Журналистің заңды кәсіби қызметіне кедергі келтіру

Маусымның 9-ы.

БАҚ (Шымкент)

Журналистерге Ішкі істер министрімен кездесуге жиын аяқталуға жақын қалғанда рұқсат етілді

9 маусым күні Шымкентте Ішкі істер министрі Марат Ахметжановтың халықпен кездесуі өтті. Бұл шара «Түркістан» сарайында таңғы сағат 9-ға жоспарланған болатын. Кездесуге белгіленген уақытта келген кейбір республикалық және қалалық БАҚ өкілдері «Түркістанның» есігі жабық болғандықтан, отырысқа кіре алмады. Кездесуге келген көптеген қала тұрғындары да ғимаратқа кіре алмай қалды. Тәртіп сақшылары залда бос орын жоқ деп хабарлады. Журналистер хабарласқан Полиция департаментінің ресми өкілі Салтанат Қаракөзова БАҚ өкілдерін кіргізетінін айтып, күтуді сұрады. 30 минуттан соң халықпен кездесу аяқталуға жақын қалғанда журналистерді ғимаратқа кіргізді.

Маусымның 13-і.

«ҚазТАГ» ХАА (Астана)

ҚазТАГ тілшісін Экология министрлігі Қоғамдық кеңесінің отырысына аккредиттеуден бас тартты

13 маусымда Экология және табиғи ресурстар министрлігі Экология және табиғи ресурстар мәселелері жөніндегі қоғамдық кеңестің кезекті отырысын жариялады. Бағдарламада қоғамдық экологиялық бақылауды дамыту, елдің биологиялық әртүрлілікті сақтау жөніндегі конвенция бойынша өз міндеттемелерін орындауы және аңшылық мақсатында тепловизорлардың көрікті жерлері мен қосымшаларын пайдалануға заңды тыйым салу мәселелері талқыланды.

ҚазТАГ агенттігінің журналисі Абай облысында орын алған орман өртіне байланысты ЭТРМ өкілдері мен қоғамдық кеңес мүшелеріне бірқатар өткір сауалдар қою үшін осы жиынға қатысуға тырысты.

Алайда министрлік бұл шараның онлайн трансляцияланатынын алға тартып, аккредитациядан бас тартты.

Журналистке қауіп

Маусымның 9-ы.

Дарья Чужая, «Наша Газета» (Қостанай қ.)

Қостанайлық журналистің шабуыл туралы арызын полиция қараусыз қалдырды

Біз «Наша Газета» апталығының азаматтық журналисі Дарья Чужая 27 мамырдағы оқиғаға байланысты полицияға арызданғанын хабарлаған болатынбыз.

Бұл күні Қостанайдың орталығында орналасқан «Мичуринец» бақша қоғамындағы өз үйіне келе жатып, қоғамның қазіргі жағдайы туралы мақалаға фото және видео түсірмек болады. Суару жүйесін түсіру кезінде Дарьяға екі жігіт дөрекілік көрсетті. Олар оны есірткі салып жүр деп айыптады. Дарья өзінің журналист екенін айтып редакциялық куәлігін көрсетпек болды. Бірақ ер адамдар Дарьяны балағаттап көптен бақылап жүргендерін айтқан.

Болған оқиғаға байланысты Дарья Чужая полицияға арызданды. 9 маусымда журналист арызы бойынша іс жүргізу шешімі қабылданғанын білді. Оқиғаның куәгерлері табылмағандықтан журналистің арызы қараусыз қалды. Бұл туралы оған учаскелік полиция инспекторы Темірлан Мырзағалиев хабарлап, шешімге шағымдануға болатынын түсіндірді.

Маусымның 9-ы.

Гүлжан Ерғалиева, ElMedia (Алматы)

Гүлжан Ерғалиева Elmedia.kz жобасының демеушілері туралы ақпаратты жоққа шығарды

Elmedia жобасының бас редакторы Гүлжан Ерғалиева Facebook парақшасында: «Қамауға алынған Абылай Мырзахметовпен байланысы бар Нұржан Әлтаевтың тұтқындалуына байланысты Elmedia.kz-ті Абылай Мырзахметов қаржыландыратыны туралы күмәнді анонимді ресурстарда ақпарат бар. Бұл өтірік!», - деп жазды.

Одан әрі Ерғалиева жобаның құрылу тарихы туралы: «Біздің ресурсымыз Елмедиа ЖШС шеңберіндегі бірлескен жобаның нәтижесінде пайда болды, оның құрылтайшылары бизнес қайраткер Ж. Дүйсенбекова, журналист Аян Шәріпбаев болды, кейін кәсіпкер Асқар Омар қосылды. Арна екі тараптың бірлескен қаражатына құрылды. Дүйсенбекова шақырған үшінші құрылтайшы ұзақ уақыт қатыса алмады, өйткені ол экономикалық қылмыс жасады деген айыппен қамауға алынды.

Ынтымақтастық басталғаннан 4 ай өткен соң, тең құрылтайшы Дүйсенбекова дәлелді себеппен редакцияның жұмысын қаржыландыруды жалғастыра алмады, содан бері біз 1 жыл 3 айды өзіміз басқарып келеміз», - деп Elmedia-ны қаржыландыруға Нұржан Әлтаевтың да, Абылай Мырзахметовтің де қатысы жоқ екенін айтты.

Маусымның 14-і.

Виктор Сутягин, «ҚазАқпарат» (Атырау қ.)

Виктор Сутягин көлігінің өртелгенін кәсіби қызметімен байланысты екенін айтады

Атырауда белгісіз біреулер мамырдың 10-нан 11-іне қараған түні «ҚазАқпарат» тілшісі Виктор Сутягиннің көлігін өртеп жібергенін хабарладық. Атырау полиция басқармасы автопатрульінің экипажы жанып жатқан көлікті таңғы сағат 04.21-де тапты. Қауіпсіздік камераларының жазбаларына сүйенсек, белгісіз ер адам көлікті түнгі үш жарымға қарай өртеп жіберген.
Виктор Сутягин өртті кәсіби қызметімен байланысты болуы мүмкін деп болжайды, бірақ нақты кімнен күдіктенетінін білмейді.

Виктор Сутягин «Әділ сөз» тілшісіне күдіктімен бетпе-бет кездеспегенін айтты. Іс бойынша ол 12 маусымда көліктің сипаттамаларын егжей-тегжейлі айту үшін полицияға шақырылды. Бірақ қалада болмағандықтан бөлімшеге келе алмады.
Виктор Сутягин «өртеу» пункті бойынша ғана емес, ҚР ҚК 202-бабы 2-тармағының 3-бөлігі қызметтік немесе қоғамдық міндетін орындауға байланысты жасалған өртеу бойынша да тергеу жүргізуді талап етеді.

БАҚ-тың тең құқығын бұзу

Маусымның 13-і.

БАҚ (Жетісу облысы)

Серік Жолдасбай, «Алаш Орда», Әлия Ахмедиева, Ratel.kz, (Жетісу облысы)

Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифингте журналистер өткір сұрақтар қоя алмады
13 маусымда Орталық коммуникациялар қызметінде Жетісу өңірінің құрылғанының мерейтойына орай туристік нысан алаңында көшпелі брифинг ұйымдастырылды. Оған облыс әкімі Бейбіт Исабаев қатысты. Ratel.kz сайтының Алматы және Жетісу облыстары бойынша тілшісі Әлия Ахмедиеваның айтуынша, ұйымдастырушылар брифинг туралы журналистерге хабардар етпеген.

«Алаш Орда» сайтының журналисі Серік Жолдасбай әлеуметтік желіде: «Барлық жиналғандардың 9-ы жергілікті журналистер. Олар бірінші болып әкімге сұрақ қойды» деп жазды. Серік сұрақтар алдын ала дайындалған болуы мүмкін дейді, ал Бейбіт Исабаев оларға әдейі ұзақ 8-10 минуттан жауап берген. Өткір сұрақтарға келгенде, модератор брифинг тақырыбынан ауытқымау керектігін айтып тоқтатқан. Тиісінше, әкім мұндай сұрақтарға жауап бермеген.

Жолдасбай: «Менің ойымша, кез келген баяндамашыға жауап беру үшін 5-6 минут жеткілікті. Алдын ала дайындалған сұрақтарға жауапты әкімдер әдейі 10 минутқа дейін созды. Өткір сұрақ қойғысы келген журналистердің аузын жауып отырған модераторларына Орталық коммуникациялар қызметінің басшылығы ескерту жасауы керек», - дейді.

Әлеуметтік желідегі аккаунтты/сайтты бұғаттау

Маусымның 14-і.

ABAI NEWS (Абай облысы)

Instagram желісі Абай аймағындағы өртті белсенді түрде жариялаған БАҚ-ты бұғаттады

ABAI NEWS Telegram арнасының журналистері өздерінің Instagram желісіндегі аккаунты жазылушылар санымен айла-шарғы жасады деген күдікке байланысты бұғатталғанын хабарлады. Алайда бұғаттауға шағымданғаннан кейін журналистер аккаунтқа кіруді қалпына келтіре алды. ABAI NEWS 1-2 күннің ішінде олардың Instagram желісіндегі жазылушыларының саны шамамен 2000 адамға артқанын және Instagram оларды жазылушыларды алдайды деп күдіктенгенін атап өтті.

ABAI NEWS редакциясы Абай өңіріндегі орман өртіне қатысты жағдайды белсенді түрде жариялап, әлеуметтік желілердегі және Telegram-каналындағы парақшасында өзекті жаңалықтарды жариялауды жалғастыруда.

Маусымның 8-і.

Интернет (Қазақстан)

Қазақстанда веб-сайт бұғаттан шығарылды - графикалық редактор

Белгілі болғандай, 2022 жылдың қазан айында уәкілетті органның бұйрығымен freepik.com интернет-ресурсына Қазақстан Республикасының аумағында шектеу қойылған. Оның қызметі интернет-казино ретінде қарастырылды. Расында, қазақстандықтар бұғатты биылғы жылдың мамыр айында сезінді.

Facebook желісінде графикалық редактор сайтта тіркелудің мүмкін еместігі туралы жазба жазған дизайнер Виталий Шевченконың шағымынан кейін Цифрлық құқықтар орталығының мамандары мәселені шешуге қосылды.

Мамыр айында орталық мамандары Ақпарат және қоғамдық даму министрлігіне жүгінгеннен кейін айналып өту құралдарын (VPN) пайдалана отырып, қайталама мониторинг жүргізу барысында сілтеме бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзу белгілерінің жоқ екені анықталды. Осыған байланысты АҚДМ «Мемлекеттік техникалық қызмет» АҚ мен байланыс операторларына интернет-ресурсқа қолжетімділікті қалпына келтіру туралы тиісті нұсқау жіберді.

Сот талқылауы/Сотқа дейінгі талаптар

Маусымның 8-і.

Галина Каткова, «Наша Газета» (Қостанай)

Қостанай қаласының мәдениет басқармасы «Наша Газетаны» теріс ақпарат таратты деп айыптады

17 мамырда «Наша Газета» редакциясына Қостанай облысы әкімдігінің мәдениет басқармасының басшысы Ерлан Қалмақовтан шағым түсті. Ол Галина Каткованың «Был военкомат, да весь вышел» («Наша газета», 05.11.2023) мақаласында тараған ақпаратты теріске шығаруды талап етеді. Мақалада бұрын Қостанай қаласындағы мемлекеттік қорғауға алынған тарихи-сәулет ескерткіштері тізіміне енгізілген ескі әскери комиссариат ғимаратының тағдыры баяндалады.

Мәдениет басқармасынан келген хатта айтылғандай, 2022 жылы ескі әскери комиссариаттың тарихи ғимаратын мемлекет сатып жіберді деген ақпарат шындыққа сәйкес келмейді, іскерлік беделге нұқсан келтіреді.
Қалмақовтың хатында «Сенімсіз ақпараттың жариялануы газет оқырмандарын жаңылыстырды және теріс пікір тудырады», - делінген.

Редакция талаптармен келіспейді. Басылым мемлекеттік мекеменің «Наша Газетаның» ғимаратты сақтау туралы өтінішіне берген жауабына орай дайындалған. Онда «2022 жылғы 10 ақпандағы сатып алу-сату шарты негізінде (...) мекен-жайы бойынша ғимараттың иесі жеке тұлға» делінген.

Маусымның 8-і.

Нұркен Айнабеков, белсенді (Шымкент қ.)

Шымкенттегі сот депутаттың шағымын қабылдамай блогерді ақтады

Шымкент қаласының әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотында белсенді Нұркен Айнабеков жала жапты деп айыпталған істі қарады.

Мәжіліс депутаты Болатбек Нәжиметдинұлы ҚР ӘҚБтК 73-3-бабының 3-бөлігі бойынша Айнабековті әкімшілік жауапкершілікке тарту туралы арызданған. Арыздануға белсендінің Facebook-те 31 қаңтарда «Как преступник стал депутатом?» атты жазбасында депутаттың соттылығы және істің егжей-тегжейі туралы хабарлаған жазбасы себеп.

Сот тараптарды тыңдап, іс материалдарымен танысып, әкімшілік құқық бұзушылық құрамының болмауына байланысты әкімшілік істі қысқартты.

Сот қаулысында «Атап айтқанда, Н.Айнабековтың Facebook әлеуметтік желісіндегі жеке парақшасында жариялаған мақаласында сот үкімі бойынша анықталған мән-жайлар, яғни Н.Айнабеков жариялаған мақалада Нажметдинұлының ар-намысына нұқсан келтіретін ақпарат жоқ» делінген.

Маусымның 9-ы.

Олеся Вертинская, «Дорожный контроль» (Атырау қ.)

Атырауда журналист Олеся Вертинскаяға қарсы қылмыстық іс қозғалды

«Дорожный контроль» ақпараттық порталының тілшісі Олеся Вертинскаяға қатысты «сотты құрметтемеді» деген айыппен қылмыстық іс қозғалды. Бұл туралы Вертинская 6 маусымда полициядан шақырту алған кезде білді.
Күн тәртібінде Вертинская ҚР ҚК 410-бабы бойынша қылмыстық іс қозғалуға байланысты 9 маусымда Атырау қалалық полиция бөліміне келуі тиіс екендігі көрсетілген.

Бөлімшеде журналист Атырау қалалық сотының судьясы Зухра Мұқашеваның YouTube-арнасында жарияланған «ДГК.Регион.06» атты видеоға байланысты арыз бергенін білді.
Олеся Вертинская бұл іске қорғану құқығы бар куәгер ретінде қатысуда. Одан сотқа дейінгі іс жүргізу үшін жария етпеу туралы қол хат алынған.

Маусымның 13-і.

Денис Языков, Петропавл тұрғыны

YouTube арнасында жарияланған сұхбаты үшін бокс жаттықтырушысын сотқа берді

Журналист Төлеген Иманов әлеуметтік желіде Солтүстік Қазақстан облысы әкімдігінің дене шынықтыру және спорт басқармасының басшысы Сергей Мелехов «Олимп» БЖСМ бокстан жаттықтырушысы Денис Языковты сотқа бергені туралы хабарлады.

Ар-намысты, қадір-қасиетті және іскерлік беделді қорғау туралы сотқа арыздануға жаттықтырушының журналистке осы жылдың 23 наурызында Youtube-тегі «Законопослушный гражданин» арнасында жарияланған бағдарламада берген сұхбаты себеп болды.

Сергей Мелехов волейбол жаттықтырушысының жалақысын заңсыз алғаны туралы, спорт мектебінің қызметін тексерту жөніндегі комиссия ұйымдастырғаны және жаттықтырушының тексерушілердің объективтілігі туралы мәлімдемелері жайлы мәліметтерді шындыққа жанаспайтынын мойындауды сұрайды.

Дене шынықтыру және спорт басқармасының басшысы соттан Денис Языков кешірім сұрап және Facebook желісінде мәліметтерді теріске шығаруын міндеттеуді сұрайды.

Ақпарат беруден бас тарту, шектеулер және мерзімдерді бұзу

Маусымның 12-сі.

Майя Шуақбаева, «Еуразия бірінші арнасы» (Павлодар)

Павлодар прокуратурасы журналистке неліктен бірнеше рет пікірін өзгерткеніне жауап бермеді

Павлодардың экономикалық соты бірнеше ай бойы Павлодар облысы әкімінің Жасыбай көліндегі бұрынғы мемлекеттік резиденциясын жекенің қолына сату шартын жарамсыз деп тану туралы Павлодар облысының қаржы басқармасының талап арызын қарады. Қаржы басқармасының талап арызы облыстың табиғатты қорғау прокуратурасының ұйғарымымен берілген, онда нысанның әдейі төмендетілген құны және тұрғылықты жері ерекше қорғалатын аумақта орналасқаны көрсетілген.

1 маусымда мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттың баспасөз қызметі журналистерге: «талапкердің өкілінен талапты қараусыз қалдыру туралы өтініш түсті», - деді. Белгілі болғандай, прокуратура өз бұйрығын алып тастады және осы негізде қаржы басқармасы өз талаптарын қайтарып алды.

Осыған байланысты 2 маусымда «Еуразия бірінші каналының» өңірлік тілшісі Майя Шуақбаева E-otinish порталы арқылы Павлодар облысының прокуратурасына ресми сауал жолдады. Журналист прокуратура аймақ басшысының бұрынғы резиденциясын мемлекет меншігіне қайтару туралы шешімін қандай себеппен өзгерткенін сұрады.

12 маусымда журналист Павлодар облысының мамандандырылған табиғат қорғау прокуратурасынан өзекті емес жауап алды. Онда прокурорлар журналистің бұйрықты қайтарып алудың күшін жою және сот шешімі туралы білгенін хабарлады.
Журналистің прокурорлар өз бұйрықтарын қандай себеппен кері қайтарып алды деген сұрағы қадағалау органында жауапсыз қалды.

Маусымның 13-і.

«ҚазТАГ» ХАА (Астана қ.)

Экология министрлігі ҚазТАГ-қа өртенген орманды мекендеген жануарлар туралы сұраққа жауап бере алмады

ҚазТАГ редакциясы ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің баспасөз қызметіне Абай облысындағы өрт шыққанға дейін орман алқаптарын мекендеген жануарлар популяциясы туралы мәліметтерді ұсынуды сұрады.

Екі сағаттан кейін министрлік өз сайтында және әлеуметтік желілердегі аккаунттарында қазіргі уақытта Абай облысында орман өрті салдарынан жабайы аңдардың өлімі туралы нақты деректер жоқ екендігі туралы хабарлама жариялады. ҚазТАГ-тың бұл хабарлама редакциялық сауалға жауап болып табыла ма деген нақтылау сұрағына баспасөз қызметі «иә» деп жауап берді.

Журналистердің пікірінше, экология министрлігі өртке дейін ормандағы жануарлар популяциясы туралы ақпаратты білмейді немесе оны айтқылары келмейді.

Мониторинг «Әділ сөз» қоры тілшілерінің және ашық көздерден алынған ақпараттар бойынша дайындалды.

«Әділ сөз» қорының мониторинг қызметінің жетекшісі Елена Цой

e-mail: lena@adilsoz.kz

Мониторингке қатысты сұрақтар бойынша info@adilsoz.kz -ке хабарласуға болады.