Шілденің 10-ы.
Амангелді Батырбеков, «С-Информ» (Сарыағаш, Түркістан облысы)
Журналистерді қорғау комитеті Амангелді Батырбековті босатуға шақырды
Журналистерді қорғау комитеті (Committee to Protect Journalists CPJ) Қазақстан билігін журналист Амангелді Батырбековті босатып, ел заңнамасынан жала жапты деген айыппен қамауға алуды алып тастайтын түзетулер енгізуге шақырды.
CPJ Еуропа және Орталық Азия бағдарламасының үйлестірушісі Гүлноза Саид: «Жала жабу және тіпті өз репортажы үшін кісі өлтіруге әрекеттенді деген айыптарға тап болған қазақстандық журналист Амангелді Батырбековтың 20 күндік түрмеге қамалуы қатты алаңдатады», - деді. Оның айтуынша, «Қазақстан билігі Батырбековты тез арада босатып, журналистердің хабарлары үшін түрмеге түсуіне жол бермеу үшін жала жабу туралы заңдарды өзгертуі керек».
Естеріңізге сала кетейік, 3 шілдеде Түркістан облысы Сарыағаш аудандық сотының қаулысымен «С-Информ» бас редакторы Амангелді Батырбеков жала жапты деген айыппен 20 тәулікке қамауға алынды.
Мәжіліс депутаты Болатбек Нажметдинұлы: 10 наурызда журналист Facebook-тегі жазбасында бірнеше жыл бұрын Б. Нажметдинұлы алаяқтық фактісі бойынша қылмыстық іс аясында күдікті болғанын жазып ол туралы жалған мәліметтерді әдейі таратты деп сотқа берген.
Батырбеков кінәм жоқ, жарияланған ақпарат қылмыстық істің құжаттарымен расталған дейді.
Бұған дейін Жоғарғы Соттың сайтында жарияланған сот қаулысына сүйене отырып, «Әділ сөз» қоры: жала жабу туралы істі қарау кезінде негізгі фактор – «көрінеу» белгісі дәлелденбеген және анықталмаған. Журналистің өзі тергеушінің қолындағы қаулыдан мәліметтерді таратқанын түсіндірді. Мұны сотқа осы қаулыны өзі тергеушіден алған журналистке өзі тапсырғанын түсіндірген куә растады. Материал жарияланған кезде журналист шындықты жариялайтынына сенімді болды деген пікір білдірді.
Шілденің 11-і.
Василий Смирнов, Total.kz (Алматы қ.)
Алматыда судья Салима Бакиева БАҚ-тың болжам жасау құқығын қорғады
11 шілдеде Алматы қаласы Алмалы ауданының N2 аудандық соты «Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің Абай облысы бойынша департаменті» республикалық мемлекеттік мекемесінің «Total Media Qazaqstan» ЖШС мен «Уранхаев&:Жазыкбаев: как прикрыть жену акима?» атты мақаланың авторы Василий Смирновқа қарсы ар-намысты қорғау туралы талап арызын қанағаттандырудан бас тартты.
Естеріңізге сала кетейік, талапкер ШҚО Аягөз ауданының әкімі Сейілбек Ысқақовтың әйелінің қатысуымен болған ЖКО туралы мақаладан мынадай: «кейінірек Аягөз тұрғындары арасында аудан басшысына іс жүзінде «судан құрғақ» шығуға мүмкіндік бергені туралы қауесет тарады: Мемлекеттік қызмет саласындағы уәкілетті органның қызметкерлерімен «тіл табысқан» тәрізді (5-тен 10 миллион теңгеге дейінгі сомалар туралы сөз болады)» деген сөз тіркесін теріске шығаруды талап еткен болатын.
Судья Сәлима Бәкиева мақалада жазылған ақпарат жария теріске шығаруды қажет етпейтінін, өйткені онда «қауесет тарады», «тәрізді» деген тіркестер қолданылғанын айтып, өз шешімін дәлелдеді. Ол бұл сөздер растау емес, болжам екенін атап өтті.
Сот шешімі заңды күшіне енген жоқ және оған соңғы шешім шығарылған күннен бастап бір ай ішінде апелляциялық сатыға шағым жасауға болады.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі
«Соттың моральдық зиянды өтеу туралы заңнаманы қолдануы туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2015 жылғы 27 қарашадағы №7 Нормативтік қаулысының 17-тармағына сәйкес ар-намысты, қадір-қасиетті және іскерлік беделді қорғау туралы істер санаты бойынша жауапкер бағалау пайымдаулары үшін жауап бермейді.
Сондай-ақ, «Азаматтық істер бойынша сот шешімі туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 11 шілдедегі N 5 нормативтік қаулысының 11-тармағына сәйкес шешім істің мән-жайлары туралы болжамдарға негізделе алмайды.
Бұл жағдайда сотқа нақты нәрсені анықтау үшін филолог немесе сарапшының көмегі қажет болмады: журналист талапкердің мекемесінде сыбайлас жемқорлық қылмысы жасалды деп мәлімдемеді. Журналист қауесеттерге сілтеме жасап және «тәрізді» сөзін қолдана отырып, тек пікір білдіріп болжам жасады, яғни оқырмандарға ақпараттың сенімді емес және расталмағанын тікелей түсіндірді.
Нәтижесінде сот журналист шындыққа сәйкес келмейтін зиянды мәліметтерді таратты деп қате болжаған мемлекеттік орган шағымын қанағаттандырудан заңды түрде бас тартты.
Шілденің 12-сі.
«Қазақстан» ТК (Астана қ.)
Апелляциялық алқа қырғыз музыканты Викрам Рузахуновтың соты бойынша сот шешімін өзгеріссіз қалдырды
Естеріңізге сала кетейік, қырғызстандық джазмен Викрам Рузахунов ар-намысты, қадір-қасиет пен іскерлік беделді қорғау туралы ҚР Ішкі істер министрлігіне қарсы таратылған мәліметтерді шындыққа жанаспайды деп тану және көпшілік алдында ресми кешірім сұрау туралы талап арыз берген болатын.
Әңгіме оның 2022 жылғы қаңтар оқиғасының қатысушысы екенін мойындаған видео туралы болып отыр (кейінірек Викрам Рузахунов БАҚ-қа камераға өзіне жала жабуға мәжбүр болғанын айтқан). Кінәсін мойындаған видео 2022 жылдың 9 қаңтарында «Қазақстан» телеарнасында жарияланған. Телеарна сотталушы тарапынан процеске үшінші тұлға ретінде қатысты.
Процесті қадағалап отырған Adal Sot Telegram-арнасы: 10 мамырда өткен отырыста жауапкерлер Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі, Алматы қаласы ІІД өкілдері арыз талаптарымен келіспеді және мәліметтерді таратумен айналыспағандықтарын дәлелдей отырып, бітімгершілік келісім жасасуға негіз жоқ екенін мәлімдеді.
Телеарна өкілі видеожазбаны жариялау үшін кім жібергенін және кімнің алғанын нақты айта алмады, бірақ теледидарда жарияланған видеоны Ішкі істер министрлігінің Жедел штабы тапсырды. Алынған ақпарат «Қазақстан» телеарнасы мен мемлекеттік ақпарат саясаты арасындағы ынтымақтастық аясында жарияланды.
25 мамырда Астананың Алматы аудандық соты Викрам Рузахуновтың талап арызын қанағаттандырусыз қалдырды.
12 шілдеде Астана қалалық сотының апелляциялық алқасы шешімді өзгеріссіз, талапкердің шағымын қанағаттандырмады.
