23 қараша
Кирилл Бердецкий, Taraznews.kz (Тараз)
Instagram пабликті супермаркеттің тауарына көңілі толмаған тағы бір Тараз тұрғыны сотқа беремін деп қорқытты...
23 қарашада Taraznews.kz Instagram паблигінің модераторы Кирилл Бердецкий Тараз тұрғынының TikTok желісіндегі видеосын пабликте жариялауға қатысты сотқа дейінгі шағымын алғанын хабарлады. Видеода ол тауардың сапасына қатысты шағымына супермаркет әкімшілігінің өрескел әрекетіне шағымданған.
«2024 жылдың 19 қарашасында менің видеом сіздің Instagram желісінде, сондай-ақ «TarazNews.kz» тикток қоғамдастығында менің алдын ала келісімімсіз жарияланды, бұл менің азаматтық құқығымды бұзу болып табылады. Видео менің рұқсатымсыз жарияланды, бұл менің жеке ақпараттық және авторлық құқығымды бұзады», - делінген наразылық хатында.
Сондай-ақ қала тұрғыны паблик модераторына роликті алып тастауды талап етіп хабарласқанын, бірақ оның беделіне нұқсан келтіруі мүмкін видеоның Taraznews бетінен өшірілмегенін айтады.
Ол видеороликті Instagram парақшасынан алып тастауды талап етеді, әйтпесе сотқа шағымдануға мәжбүр.
Taraznews.kz модераторы Кирилл Бердецкий «Әділ сөз» қорының тілшісіне шағым авторына Instagram желісінде жариялайтын супермаркетпен жанжалды реттеу туралы тағы бір видео түсіру ұсынысы туралы хабарлады. 21 қарашада бұл видео пабликте жарияланды.
Бұған дейін Taraznewsке тағы бір қала тұрғынынан осындай шағым түсіп, ол да супермаркеттен сатып алатын тауардың сапасына шағымданған болатын. Ол Бердецкийдің үстінен видеоны алып тастауды, теріске шығаруды жариялауды және моральдық шығын үшін 500 мың теңге төлеуді талап етіп, сотқа жүгінді. Бұл іс бойынша тыңдаулар әлі басталған жоқ.
25 қараша
Игорь Нидерер, «Наша Газета» (Қостанай)
Шенеуніктер бауырсақ кеші туралы мақала әкімдіктің абыройына нұқсан келтірді, деп санайды
25 қарашада «Наша Газета» редакциясына «Қамысты ауданы әкімінің аппараты» мемлекеттік мекемесінен басылымның Telegram-каналында жарияланған материалды теріске шығаруды талап еткен хат келіп түсті.
Хатта Игорь Нидерердің 2024 жылғы 9 қарашадағы «В райцентре Камысты установили новый мировой рекорд: жители района массово жарили пончики» деп аталатын мақаласында шындыққа жанаспайтын және әкімдіктің ар-намысына, абыройы мен іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтер бар екені айтылған.
Әкімдік мақала авторы «қудаланудан қорқып, аты-жөнін жасыруды жөн көрген Қамысты ауданының анонимді тұрғындары атынан әкімдік ұйымдастырған бауырсақ кеші туралы жағымсыз әсерлерімен бөліскенін» айтады. Сондай-ақ хатта талаптар ескерусіз қалса, әкімдіктің сотқа жүгінуге ниетті екені хабарланады.
Редакция дауды шешудің өзіндік нұсқасын ұсынды: редакция мен мақала авторын кінәламай, әкімдік хатының бір бөлігін келтіретін жаңа материал дайындаңыз, сондай-ақ акцияға байланысты редакцияда туындаған сұрақтарға жауап беріңіз. Атап айтқанда, журналистер тұрғындардың акцияға өз еркімен қатысуы және басқалардың денсаулығы үшін қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары туралы ақпарат сұрады.
Әкімдік қызметкері журналистер бұл ақпаратты неліктен талап етіп жатқанын көрсетуді талап етті. Редакция мұның бір ғана себебі бар – «Масс-медиа туралы» заң деп жауап берді.
Нәтижесінде «Наша Газета» әкімдікке жазбаша сауал жолдады.
28 қараша
Диас Сүлеймен, «Наша Газета» (Қостанай)
Адвокат ашық сот отырысында түсірілген суретін өшіруді талап етті
Қарашаның 27-сі күні «Наша газета» басылымы ақылы автотұрақ иесіне қатысты арыз бойынша Қостанай облыстық сотында өтіп жатқан сот процесі туралы мақала жариялады. Талапкер жауапкерден оның автокөлігінің тұрақта тұрған кезінде келтірген зиянын өтеуді талап етті. Сот отырысына мақала авторы, журналист Диас Сүлеймен онлайн режимінде қатысты.
Мақаланы «Наша Газетаның» Instagram-дағы аккаунтында жариялағаннан кейін редакциясының WhatsApp-ына жауапкердің мүддесін қорғаушы Виктория Курочкина шағым түсірді. Шағым авторы оның суретін басылымның барлық әлеуметтік желілердегі аккаунттарынан алып тастауды талап етті.
Шағымда «Сіздің тілшіңіз апелляциялық сот отырысына қатысып, жасырын фотосуреттерді түсіріп, кейін оларды таратқан, бірақ суретке түсіру үшін рұқсат сұрамаған. Маған хабарласуыңызды өтінемін, адвокат В.Курочкина», - делінген.
«Наша газета» жауабында процестің ашық өткенін, судья мен қатысушыларға журналистің келгені туралы айтылғанын хабарлады. Бұған адвокат фотосуретке түсіру үшін тілшінің судьядан рұқсат сұрауы керек екенін, ал апелляциялық алқа оның суретін таратуға қатысты пікірін білмегенін айтты.
Редакция қарсылық білдірді: процеске қатысушылардың өздері фото және видео жазбаларға өз көзқарастарын білдіруі керек, ал журналист өзінің қатысуы туралы судьяға ғана хабарлауы керек.
Нәтижесінде редакция оның талаптарының заңдылығымен келіспесе де, Курочкинаның суретін алып тастау туралы шешім қабылдады.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі
Қазіргі таңда журналистердің сот отырысын онлайн режимінде түсіру мәселесі тікелей заңмен реттелмеген. Жалпы, сотта түсірілімге судья рұқсат береді. Дегенмен, судьяның ресми рұқсатының болмауы да журналистің әрекетінің заңдылығын әрдайым жоққа шығармайтынын ескерген жөн.
ҚР Азаматтық кодексінің 145-бабына сәйкес, егер бұл Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленсе, бейнеленген адамның немесе бейнеленген тұлғаның жариялауға, көбейтуге, пайдалануға және таратуға келiсiмi талап етiлмейдi.
«Масс-медиа туралы» ҚР Заңының 14-бабының 2-тармағына сәйкес бейнеленген тұлғаның келісімі талап етілмейді:
1) егер бұл адам мәдениет саласындағы әлеуметтiк маңызы бар мәдени-бұқаралық iс-шараларға, спорттық iс-шараларға, бейбiт жиналыстарға және өзге де бұқаралық iс-шараларға қатысса;
2)егер таратылатын ақпарат адамның бейнесін және осындай адамның қызметтік және (немесе) жария қызметіне байланысты мәліметтерді қамтыса, сондай-ақ адамның өзі, оның заңды өкілі немесе уәкілетті адам қолжетімділігі шектелмеген дереккөздерде жарияласа;
3) егер бейнеленген адамды пайдалану конституциялық құрылысты қорғау, қоғамдық тәртіпті, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын қорғау мақсатында жүзеге асырылса.
Ашық сот отырысы, әсіресе, судья журналистердің сот процесіне онлайн режимінде қол жеткізуін қамтамасыз еткен жағдайда, көпшілікке арналған іс-шараға жатқызылуы мүмкін.
Бұл ретте, журналистің әрекетінің заңдылығына қарамастан, процеске қатысушылардың өз бейнесін түсіруге және таратуға өз көзқарасын білдіруге құқығы бар екенін ескерген жөн. Қарсылық болған жағдайда, редакция жоғарыда аталған нормаларға сілтеме жасай отырып, өз әрекеттерін негіздеуге құқылы. Алайда дау тудырмас үшін сотқа және сот процесіне қатысушыларға сот процесіне қатысты материалдарды түсіру және тарату ниеті туралы алдын ала хабарлаған жөн.
28 қараша
Сергей Зинченко, белсенді (Қостанай)
Қостанай қалалық соты Facebook қолданушысын «сепаратист еместен» кешірім сұрауға міндеттеді
Қостанай қалалық соты Қостанай тұрғынының белсенді Сергей Зинченкоға қатысты ар-намысын, абыройын және іскерлік беделін қорғау туралы талап арызын қарады.
Еске сала кетейік, бұған дейін әкімшілік сот Зинченконы жала жапты деп танып, 20 тәулікке қамауға алған болатын.
Сергей Зинченко Facebook желісіндегі парақшасында нөмірінде «Сыпайы адамдар» деген жазуы бар жақтаумен қоршалған көліктің суреті бар жазбасын қайта жариялаған.
Бұл жазбада көлік иесі «Қостанайлық сепаратист» деп аталды. Кейінірек Зинченко бұл жазбаны Instagram парақшасына жариялап, оған википедиядағы «Сыпайы адамдар» терминінің сипаттамасын қосады. Бұл тіркес 2014 жылы Украинаның Қырымын аннексиялауға қатысқан, сәйкестендіру белгілері жоқ ресейлік сарбаздарды сипаттау үшін қолданылғандықтан, жасырын мағынаға ие. Көлік иесі полицияға арызданған.
Сот қаулысы заңды күшіне енгеннен кейін Қостанай қаласының тұрғыны азаматтық іс жүргізуді жалғастырды. Талапкердің айтуынша, оған әлі күнге дейін желі қолданушылары Сергей Зинченконың жазбасынан кейін қорлау сөздерін жазады.
Талап арызында ол соттан Зинченкоға ар-намысына нұқсан келтіретін ақпаратты жоққа шығаруды міндеттеуді және моральдық шығынды өтеу ретінде оның пайдасына 2 миллион теңге өндіруді сұраған.
28 қарашада Қостанай қалалық соты талап арызды ішінара қанағаттандырды. Сот шешіміне сәйкес, Зинченко өзінің әлеуметтік желілерінде талапкер «сепаратист емес» және оның қателескені туралы теріске шығарып, көлік иелерінен қате жазба жарияланғаны үшін кешірім сұрауы керек. Белсенді талапкерге келтірілген моральдық шығын үшін де 200 мың теңге өтеуі тиіс.
Сонымен қатар, сот қала тұрғынының пайдасына Сергей Зинченкодан өкілдің көмегіне – 100 мың теңге, ал мемлекеттік бажды төлеуге 3846 теңге өндірді.
28 қараша
Данияр Әділбеков, «Дикая Орда» (Астана)
Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымы Қазақстанды апелляциялық сотта Әділбековтың ісін әділ қарауға шақырды
Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымы Қазақстан билігіне «Дикая Орда» Telegram арнасының авторы, журналист Данияр Әділбековке қатысты сот үкіміне апелляциялық шағымын әділ қарауды қамтамасыз етуге шақырып мәлімдеме жасады.
18 қазанда Астананың Қылмыстық істер жөніндегі ауданаралық соты Данияр Әділбековті көрінеу жалған ақпарат таратқан және көрінеу жалған сөз тасыды деген айыппен 4,5 жылға бас бостандығынан айырды.
Human Rights Watch ұйымының Орталық Азия бойынша аға зерттеушісі Мира Ритман: «Бас бостандығынан айыру - беделге нұқсан келтіргені үшін орынсыз және пропорционалды емес жаза және Қазақстанның халықаралық міндеттемелеріне сәйкес келмейді», - деді.
«Қазақстан билігі Әділбековті босатып, оның апелляциялық шағымының әділ қаралуын қамтамасыз етіп, беделіне нұқсан келтірумен шектелетін сөздерді қылмыстан айыру шараларын қабылдауы керек» делінген.
28 қараша
Гүлжанат Пірімбетова, KYN.kz (Алматы)
Алматы қалалық соты KYN.kz сайтының бас редакторының пайдасына шығарылған шешімнің күшін жойды
14 қарашада Алматы қалалық сотының алқасы Шымкент қаласындағы облыстық офтальмологиялық аурухананың дәрігері А.Юлчибекованың моральдық зиянды өтеу туралы талап арызында шығарылған сот шешіміне шағымын қарады. Талап KYN.kz ақпараттық сайтының бас редакторы Гүлжанат Пірімбетоваға қарсы берілген.
Еске сала кетейік, сотқа шағымдануға 2023 жылдың 29 сәуірінде басылымның Instagram-парақшасында Түркістан облысы тұрғынының медициналық қызметкерлермен болған даулы видеоның жариялануы себеп болған. Видеода тұрғын көзінің қатты ауырғанына байланысты түнгі сағат 3-те ауруханаға барғанын және түнде келгені үшін медицина қызметкерінен сөгіс естігенін хабарлайды.
Талап арызында дәрігер тұрғынға көмек көрсетілгенін, көзінен бөгде затты алып тастағанын, дау науқасқа қауіпсіздік шарасын сақтамағаны туралы ескертуден кейін туындағанын айтқан. Сонымен қатар, сотта жарияланған мақалаға байланысты дәрігер дәрігер қызметінен басқа бөлімге ауыстырылып, оған ескерту берілгені айтылған. Ал, Юлчибекова журналист фактіні тексермей, жалған ақпарат таратып, оның бейнесін заңсыз пайдаланды деп есептейді.
Талапта редакциядан видеоны әлеуметтік желілерден алып тастауды және 600 мың теңге моральдық шығынды өтеуді міндеттеу болатын.
Істі қарау барысында бірінші сатыдағы сот мәтінге психологиялық-филологиялық сараптама тағайындап, «Оңтүстік-Шығыс өңіраралық сараптама орталығы» сот-сараптамалық орталығына жүктелді.
Сараптама зерттеуге ұсынылған мәтінде және бейнетаспада А.Юльчибекованың ар-намысына, қадір-қасиетіне және іскерлік беделіне нұқсан келтіретін мәліметтің жоқтығы анықталды.
2024 жылғы 25 шілдеде Алматы қаласы Алатау аудандық соты талапкердің талап арызын толығымен қанағаттандырудан бас тартты.
Апелляциялық алқа бұл сот шешімін өзгертті. Алқаның қаулысымен талап арызды толық қанағаттандырусыз қалдыру туралы қорытынды бірінші сатыдағы сотпен сараптама қорытындысы бойынша негізделген. Бұл ретте Түркістан облысының тұрғыны түсірген видеода (ол апелляциялық сот отырысына үшінші тұлға ретінде қатысқан) дәрігер оған түсірілімді тоқтатуды қайта-қайта айтқан яғни, фотосурет бейнеленген адамның келісімінсіз түсірілген.
Видео әлеуметтік желіде тарап, дәрігерге қатаң сөгіс жарияланып, кейін ол ескертумен ауыстырылып, А.Юлчибекова емханаға врача-офтальмолог болып ауыстырылды. Дәрігердің жұмыс берушісі оның медициналық көмек көрсетуде жөнсіз әрекет жасағанын анықтаған жоқ, бейнежазба аурухана мен дәрігерлердің беделін түсірді деген негізбен тәртіптік жазаға тартылды.
Алматы қалалық соты моральдық зиянды өтеу туралы талап арызды ішінара қанағаттандырды. Сот Гүлжанат Пірімбетованы Instagram парақшасынан даулы материалды өшіруді міндеттеп, таратуға тыйым салып, талапкерге моральдық шығынды өтеу үшін жауапкерден 100 мың теңге өндірді.
Сондай-ақ сот Гүлжанат Пірімбетовадан талапкердің пайдасына мемлекеттік бажды төлеуге жұмсалған сот шығындарын, дәлелдерді қамтамасыз ету бойынша нотариалдық іс-әрекеттерге жұмсалған соманың бір бөлігін, даулы лауазымды тексеруге кеткен шығынды өндіру туралы шешім қабылдады.
Талапкердің арызы ішінара қанағаттандырылды.
Тараптар істі кассациялық тәртіппен қарау үшін Жоғарғы Сотқа жүгінуге құқылы.
«Әділ сөз» қорының түсініктемесі
Сол кезде қолданыста болған «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңның 14-бабының 1-1-тармағының 2) тармағына сәйкес, егер таратылатын ақпаратта тұлғаның суреті болса және осы тұлғаның қызметіне қатысты мәліметтер қамтылса адамның келісімі талап етілмейді.
Сондықтан кезекшілік кезінде түсірілген дәрігердің суретін пайдалануға келісім қажет емес.
