Сот бағалау пайымын теріске шығаруға міндеттей ала ма?

Мақаланы, оның тақырыбын, дәйексөздерін, мәтінде қолданылған мақал-мәтелдерді және ресми дереккөздерден алынған фактілерді қоса алғанда, бүкіл мақаланы жоққа шығаруға бола ма? Жоғарғы соттың қаулысына сәйкес болмайды. Ал Астана қаласының экономикалық соты шығарған шешім бойынша болады. Оның үстіне басылымды автордың айтқан пікірі мен пайымын теріске шығаруға міндеттеуге болады екен. Соттың қисыны бойынша, бұл пікір де шындыққа сәйкес келмеуі мүмкін. Тек осы логиканың өзі заңға сәйкес келмейді.
 

Ulysmedia кейсі
Астана қаласының экономикалық сотының 2024 жылғы 18 сәуірдегі шешімімен Республикалық ветеринариялық зертхананың ulysmedia.kz сайтында 2023 жылғы 22 желтоқсанда жарияланған «Кто раньше встал, того и тапки, или Как ветеринары Минсельхоза за бюджетные миллионы спецобувь покупают» деген тақырыппен жарияланған мақалада шындыққа жанаспайтын ақпаратты жоққа шығару туралы талабы қанағаттандырылды. 
Сот «Жеке және заңды тұлғалардың ар-намысын, қадір-қасиетін және іскерлік беделін қорғау туралы заңнаманы сот практикасында қолдану туралы» Жоғарғы Соттың 1992 жылғы 18 желтоқсандағы N6 нормативтік қаулысының 12-тармағына сәйкес (бүкіл мақаланы!) шындыққа жанаспайды деп таныды. Сот шешімінің қарар бөлігінде шындыққа сәйкес келмейтін НАҚТЫ мәліметтерді көрсетуге міндеттеді.

Талапкерге «алтын» тәпішке, «көпаяқтар» және т.б. (оны іске тартылған филолог та мойындаған) бағалау пайымы ұнамады. Жоғарғы Соттың 2015 жылғы 27 қарашадағы N7 «Соттардың моральдық зиянды өтеу туралы заңнаманы қолдануы туралы» нормативтік қаулысының 17-тармағына сәйкес аталған іс санаты бойынша жауапкер жауап бермейді.
Даулы мақалада көрсетілген барлық ақпаратты автор 2022-2023 жылдар аралығында мемлекеттік сатып алудың ресми веб-порталынан алған. Алайда, талапкер ветеринариялық зертхана сот тәртібімен реттеліп жатқан келісім-шарт талаптарын бұзғандықтан, порталда көрсетілген 2022 жылға арналған мемлекеттік сатып алулар ақыры жүзеге аспағанын айтты.
Бірақ ресми мемлекеттік сатып алу порталында келісім-шартты бұзу туралы ақпарат және т.б. көрсетілмеген, сондықтан материалдың авторы бұл туралы білмеген.

Мемлекеттік сатып алу веб-порталы ресми хабарламаларға жататындықтан, БАҚ «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңның 26-бабының 1) тармағының негізінде онда орналастырылған ақпараттың мазмұны үшін жауапты болмайды.
Алайда, сот ақпарат бұқаралық ақпарат құралдарының сұрауы бойынша емес мемлекеттік сатып алу веб-порталынан дербес алынғандықтан, бұл жағдайда жауапкершіліктен босатудың болжамды түрі жоқ деп есептеді. Бірақ соттың бұл қисыны «Бұқаралық ақпарат құралдары туралы» Заңның 1-бабының 13) тармағына тікелей қайшы келеді, өйткені ресми хабарламалар тек ұсынып қана қоймай, сонымен қатар веб-портал арқылы мемлекеттік орган таратқан ақпаратты қамтиды.

Сонымен бірге, ветеринариялық зертхана мемлекеттік сатып алу порталында жарияланған ақпараттың оның ар-намысына нұқсан келтіретінін де дәлелдей алмады, бұл да талап арыздан бас тартуға негіз болады.

Нәтижесінде, Астана қаласының экономикалық сотының судьясы Б.Қ.Нұрланов бірнеше рет заң бұзушылықтарға жол беріп, басылымның мемлекеттік сатып алудың ресми веб-порталындағы ақпаратты дұрыс келтіргені үшін БАҚ-ты жазалағаны белгілі болды! Ал талапкер Республикалық ветеринариялық зертхана мемлекеттік сатып алу веб-порталында толық және шынайы ақпараттың көрсетілуін қамтамасыз етпегені үшін соттан алғыс алды.
 

«Әділ сөздің» ұсынысы
 Апелляциялық сатыдағы сотқа апелляциялық шағымда көрсетілген бұқаралық ақпарат құралдарының барлық дәлелдерін мұқият зерделеп, іс бойынша заңды және негізделген шешім қабылдау ұсынылады.

Ішкі істер органдары мен әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізетін сот кез-келген жалған ақпарат үшін тұлға жауапқа тартылмайтынын ескеруі тиіс. Жалған ақпарат пікір, бағалау, пайымдау, сұрақ, салыстыру емес, фактіні растау түрінде таратылуы тиіс, ол филология саласындағы маманның немесе сарапшының қорытындысы бойынша анықталады. 

ӘҚБтК-нің 456-2-бабы бойынша жауапкершілікке тарту қоғамдық тәртіпті, азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін бұзуға жағдай жасайтын осындай жалған ақпаратты таратқаны үшін ғана мүмкін болады. Егер көрсетілген мән-жайлар белгіленбесе, әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы жоқ және іс тоқтатылуы тиіс.